سازگاری خاتمیت و امامت

[bOoOoOy]

۱) یکی از اعتقادات بنیادین مسلمانان، این است که با آخرین رسول و پیام آور الهی، یعنی ـ حضرت محمدبن عبدالله(ص) ـ ارسال رسل و انزال کتب به پایان رسید. و خداوند پس از پیامبر گرامی اسلام(ص) هیچ پیامبری نخواهد فرستاد. بنابراین انسان ها از این پس، بایستی بر خوان گستردة آخرین پیام الهی، یعنی قرآن، بنشینند و از مائده های آسمانی آن، روح و جان و عقل خویش را سیراب سازند و راه هدایت و سعادت را شناسایی نموده و در آن ره بپیمایند.
۲) گروهی از مسلمانان با عنوان شیعه براین عقیده اند که پیامبر گرامی اسلام پس از خویش تعدادی از نزدیک ترین و عالم ترین و پرهیزکارترین افراد خانوادة خویش را به عنوان جانشینان خود انتخاب کرد و مسلمانان را موظف نمود که از آنها پیروی نموده و راه آنها را بپیمایند و حق را در آنها بجویند و هدایت به سوی حق ـ سبحانه و تعالی ـ را از آنان طلب کنند و در فهم و درک وحی دست به دامن آنان باشند؛ چرا که به فرمودة علی ابن ابی طالب(ع) "آنان اساس دینند و ستون یقین زیاده روان باید به سوی آنان بازگردند و عقب افتادگان به ایشان ملحق شوند و حق ولایت ویژگی آنان است و وصیت و وراثت از آنِ آنان و نیز آنان جایگاه سرّ خدایند و ملجأ امر او، ظرف علم پروردگارند ـ مرجع حکم او، پناه کتاب الهی اند و کوه های استوار دین او، به واسطه آنان خدا خمیدگی پشت دین را راست نمود و لرزش های ارکان آن را آرام کرد".۱
با توجه به آنچه ذکر شد، این پرسش مطرح می شود که آیا با این اعتقاد، نسبت به جایگاه ائمه اطهار(ع)، خاتمیت پیامبر اسلام(ص) مخدوش نمی گردد؟
در پاسخ به این پرسش، بدون اینکه خود را درگیر گفت و گو و نوشته هایی که اخیراً میان برخی اندیشمندان دانشگاهی و حوزوی مطرح شده نمائیم، آنچه به نظر تفسیر درست و منطقی است به نحوی که هم با خاتمیت پیامبر سازگار افتد و هم قابل دفاع از امامت باشد را به محضر ارباب معرفت، عرضه می دارد.
درباره جایگاه اهل بیت(ع) در میان مسلمین دست کم سه نظر عمده وجود دارد که به نظر نگارنده دو تای آنها مخدوش است و تنها یکی از آنها قابل دفاع و منطبق با حقیقت است.
اما آن دو که به نظر نادرست می آید عبارت است از نظر گروهی که درباره ائمه اطهار راه افراط و غلو را پیمودند و درباره آن بزرگواران سخن غالیانه بر زبان راندند. و نیز نظر گروهی که در حق ایشان راه بی مهری و تقصیر پیمودند. در این مختصر مجال بررسی و تحقیق درباره این دو گروه نمی باشد و در جای دیگر بایستی به آن پرداخته شود.
اما آن نظری که قابل دفاع و منطبق با حقیقت و سازگار با خاتمیت است این است که پس از پیامبر گرامی اسلام(ص) تعدادی از بهترین و آگاه ترین و با تقواترین مؤمنین که شیعه از آنان به عنوان امامان معصوم از اهل بیت پیامبر گرامی اسلام یاد می کند، به عنوان جانشینان پیامبر، مرجعیت دینی و هدایت به سوی کمال انسانی را به عهده گرفتند البته کسانی که بر چنین جایگاهی تکیه دارند لازم است از ویژگی های خاصی برخوردار باشند؛ از جمله طهارت باطنی، کمالات وجودی و علم و دانشی که بتوانند با آن گرهگشای مشکلات دینی مسلمانان و مؤمنین باشند. در اینکه آن بزرگواران دو تای نخست را داشتند هیچ تردیدی نیست همان طور که شیعه و سنی در این حقیقت همداستانند، اما سخن بر سر داشتن سومی است که آنان را بر جایگاه ویژه ای نشانده که دست دیگران از رسیدن به آن قله کوتاه است.