تفسیر سوره ی تکاثر

[bOoOoOy]

خداوند متعال به لطف و رحمت خود، در دعوت انسان به سوی بندگی خود، ابتدا او را از خواب غفلت بیدار می کند و او را این چنین خطاب قرار می دهد که: ای انسان! چنین تصور مکن که وضعیت موجود و این زندگی دنیایی که به آن عادت کرده ای تا ابد این گونه خواهد بود و تغییر و تحولی نخواهد یافت. ای انسان! این را بدان که ناگهان تغییری روی می دهد که تمام این جهان را بر هم می زند.
لازم به ذکر است که، انسان طبیعتاً وقتی با چیزی خو گرفت، چنان تصور می کند که هرگز از آن جدا نمی شود و آن چیز هرگز از بین نمی رود. انسانی که به دنیا و مال و ثروت و نعمت و امکاناتش دل خوش می کند و به آن ها خو گرفته است، کم کم فراموش می کند که روزی خواهد آمد و هر آن چه دارد تمام می شود و از بین می رود. این جاست که باید از خواب غفلت بیدار شود و به خود بیاید که چنین تصوری درست نیست. این وضعیت و زندگی روزی از بین می رود. این جهان روزی تغییر خواهد کرد. وضعیت دیگر و جهانی دیگر به وجود خواهد آمد که هیچ شباهتی با این دنیا ندارد. در همین راستا بسیاری از آیات قرآن به این تغییر و دگرگونی اشاره می کنند و از به وجود آمدن وضعیت دیگری خبر می دهندوضعیتی که در آن انسان بعد از مردن دوباره زنده می شود و در دادگاه و محکمه ی خدا حاضر می شود تا محاکمه شود. برای نمونه در سوره ی تکاثر کسانی را خطاب قرار می دهد که از قیامت و انجام وظیفه و مسئولیت خود غافل هستند، و به امکانات و نعمت های دنیایی به عنوان هدف نگاه می کنند و از یاد برده اند که این نعمت ها وسیله ای هستند برای شناخت خدا و راه او و انتخاب آن، و این را فراموش کرده اند که روزی خواهد آمد که در آن به دادگاه خدا احضار می شوند و از آن ها این گونه سؤال خواهد شد که: از امکانات و نعمت های خداوند چگونه استفاده کردید؟ آن ها را این چنین خطاب قرار می دهد که:
أَلْهکُمُ التَّکاثُرُ. حَتَّی زُرْتُمُ الْمَقابِرَ (۱ ۲)
ای انسان های غافل! ای آنان که چنان سرگرم و مشغول به دست آوردن مقام و موقعیت دنیایی شده اید و در این راه با هم مسابقه می دهید که مسئولیت و وظیفه ی خود را فراموش کرده اید. آیا نمی دانید و فراموش کرده اید که هر کس امکانات و نعمت بیشتری داشته باشد مسئولیتش نیز بیشتر خواهد بود؟! دنبال کردن مقام و موقعیت و ثروت، شما را چنان به خود سرگرم کرده است که از مسئولیتی که دارید و سرانجامی که منتظرتان است، غافل شده اید و هم چنان در این حالت هستید تا این که مرگ شما را در یابد. شما به خود نمی آیید و از غفلت بیدار نمی شوید تا زمانی که گورهایتان را دیدار کنید )زمان مرگ تان فرا رسد و آنگاه که در جایگاه ابدی قرار بگیرید(.
ای انسان های غافل! ای آنان که همّ و غمتان کسب مال و ثروت بیشتر و دست یافتن به مقام و موقعیت بالاتر است! چرا مسئولیت و وظیفه ی خود را فراموش کرده اید و زندگی را این گونه سپری می کنید و تا زمانی که در جایگاه ابدی قرار بگیرید، به خود نمی آید؟!
ای انسان های غافل!
کَلاَّ سَوفَ تَعْلَمُونَ ثُمَّ کَلاَّ سَوفَ تَعْلَمُونَ (۳ ۴)
خداوند با این خطاب آنان را سرزنش و توبیخ می کند و می فرماید: نه، نه، این کار را نکنید. بس است، این کار را نکنید. غفلت بس است. خود را به کسب مال مشغول نکنید و تلاش و فعالیتتان مسابقه در کسب مال و موقعیت بیشتر نباشد؛ زیرا طولی نخواهد کشید که به واقعیت پی خواهید برد و خواهید فهمید که چه خبر است و چه روی خواهد داد.
کَلاَّ، نه، نه، از خواب غفلت بیدار شوید و دست از این مسابقه بکشید:
لَوْ تَعْلَمُونَ عِلْمَ الْیَقِینِ، (۵) اگر می دانستید و اگر بدانید که چه سرانجامی در پیش دارید، هرگز این کار را نمی کردید. چرا غافلید؟ چرا در این فکر نیستید که روزی خواهد آمد و از شما در مورد اعمالتان سؤال خواهد شد؟! چرا به خود نمی آیید و همیشه در فکر جمع آوری مال دنیایی هستید؟! این را بدانید که:
لَتَرَوُنَّ الْجَحِیمَ، (۶) قسم به خدا آن آتش سوزنده ی شعله ور را خواهید دید. ابتدا از دور آن را می بیند و بعد:
ثُمَّ لَتَرَوُنَّها عَیْنَ الْیَقِینِ، (۷) به آن نزدیک می شوید و به گونه ای آن را مشاهده می کنید که جای هیچ شک و تردیدی نمی ماند. با چشم یقین آن را می بینید و به وضوح می فهمید که آن آتش، آتش جهنم است و برای افرادی هم چون شما آماده شده است و راه نجات و چاره ای نیست. این را بدانید که در آن روز، درباره ی همه ی نعمت هایی که به شما بخشیده شده، مورد سؤال قرار خواهید گرفت:
ثُمَّ لَتُسْئَلُنَّ یَومَئِذٍ عَنِ النَّعِیمِ، (۸) در چنین روزی از آن همه نعمت و امکانات که در اختیارتان قرار داده شده، سؤال خواهد شد. از شما پرسیده می شود: چگونه از آن نعمت ها استفاده کردید؟
این بازخواست و دادگاهی و محاکمه چه زمانی و در چه روزی اتفاق می افتد؟