15-12-2014، 16:19
تبریز مرکز استان آذربایجان شرقی با مساحتی حدود ۱۲۰۰ کیلومتر مربع و جمعیتی بالغ بر ۱٬۴۶۰٬۰۰۰ (براورد سال ۲۰۰۶) است تبریز از دیرباز تأثیر زیادی در زمینههای مختلف از جمله سیاسی و اقتصادی داشتهاست. تبریز اولین پایتخت ایران در زمان صفویان و شهر ولیعهدنشین دودمان قاجار بود.
تاریخ
با کشفیات اخیر در محوطه مسجد کبود قدمت تبریز تا ۴۵۰۰ سال برآورد میشود. در سده چهارم هجری یاقوت حموی تبریز را مشهورترین شهر آذربایجان میخواند. در سدههای پنجم تا سوم پیش از میلاد تبریز یکی از شهرهای پر جمعیت آن دوران بشمار میرفتهاست. شهر دارای دروازههای متعددی بوده و بیش از ۳۰۰ کاروانسرای در آن جای داشتهاست. به لحاظ استقرار آن در منطقه جغرافیایی خاص شهر پی در پی دستخوش حوادث طبیعی مانند زلزله گشتهاست و همچنین به عنوان بزرگترین شهر نزدیک به ارمنستان و روم شرقی آن زمان همیشه مورد تاخت و تاز دشمنان شمالی و شمال شرقی قرار گرفتهاست. بدین علت با وجود قدمت کهن آن اکثر آثار تاریخی آن از بین رفتهاست. تبریز یکی از بااهمییت ترین مراکز بازرگانی آن دوران بوده و بهعنوان پل ارتباطی بین شرق و غرب اهمییت فراوانی داشتهاست. مردمان آن از دیرباز به کار بازرگانی اشتغال داشتند و این فرهنگ تا کنون نگهداری شدهاست
در سال ۶۱۸ لشکر مغول به پشت دروازههای تبریز میرسند، اما تدبیر بزرگان شهر تبریز را از حمله مغولان مصون نگه میدارد و مردم تبریز با بذل مال شهر را از کشتار و ویرانی رها میسازند. این اتفاق سه بار تکرار میشود و در هر سه بار مردم متمول تبریز همان روش را به کار میبندند تا این که در سال ۶۳۸ هجری قمری مغولها به سراسر آذربایجان چیره میشوند.برخی از ایلخانیان مغول تبریز را پایتخت خود قرار میدهند که در زمان غازان خان تبریز شکوه ویژهای مییابد. یکی از اثرهای معماری این دوره، شنب غازان خان تبریز با ابهت تاریخی اش چشمها را خیره میسازد، خواجه رشیدالدین فضلالله وزیر ایلخانیان ربع رشیدی را بنیاد مینهد که در زمان خود عظیمترین مرکز علمی و فرهنگی به شمار میرود و از آن همه مجد و عظمت اینک ویرانههای از برجهای ربع رشیدی در میان محلهای باقی ماندهاست.
تبریز اولین پایتخت ایران جدید در دوره صفویه شد .نزدیکی تبریز به مرز ایران و عثمانی موجب شد که این شهر در برابر تهدیدات عثمانی آسیب پذیر شود به طوریکه جندین بار به تصرف عثمانیان درآمد تا اینکه شاه طهماسب صفوی تصمیم به انتقال پایتخت به قزوین گرفت. تبریز در دوره قاجار لقب تاریخی دارالسلطنه را گرفت و ولیعهدهای متعدد سلسله قاجار در این شهر اقامت میگزیدند
در رویداد نهضت تنباکو شهر تبریز چون بسیاری دیگر از شهرهای ایران نقش ارزندهای را ایفا کرد. تبریز در جنبش مشروطه نقشی مهم داشت و دلیری و فداکاری کسانی چون ستارخان سردار ملی، باقرخان سالار ملی، ثقهالاسلام، شیخ محمد خیابانی، علی مسیو، حسینخان باغبان به پیروزی جنبش و گرفتن مشروطه منجر شد.پس از سرکوب مشروطه توسط محمد علی شاه قاجار تمام حرکتهای مشروطه خواهانه در کشور خاموش شدند اما در تبریز و تنها در چند محله آن هنوز کسانی بودند که حاضر باشند تا پای جان از این دست آورد پاسداری کنند . ستارخان و پیروانش در محله امیر خیز شروع به مقاومت کردند و به تدریج چند محله دیگر نیز به آنها ملحق شدند.مقاومت آنها در مقابل نیروهای محمد علی شاه ، قزاقان و دیگر مدافعان استبداد ماهها ادامه داشت تا اینکه مجددا از گوشه و کنار کشور مردم به پا خواستند و مشروطه خواهان با فتح تهران به پیروزی رسیدند.در واقع باید گفت پیروزی مجدد مشروطه خواهان بر استبداد محمد علی شاهی در واقع ناشی از مقاومت تبریز بود .
تبریز در نهضت ملی نفت نیز یکی از ارکان حرکتهای آن زمان در سراسر کشور به شمار میرفت.
در ۱۵ خرداد سال ۱۳۴۲ نیز بازاریان تبریز با بستن بازار و خطیبان تبریز باایراد سخنرانیهای مهم و پخش شب نامهها شرکت داشتند.
در ۲۹ بهمن سال ۵۶ مردم تبریز بر رژیم شاهنشاهی شوریدند.
زبان
زبان مردم تبریز همانند تمام شهرهای نواحی آذربایجان، ترکی آذربایجانی است.
اولینها در تاریخ ایران
تبریز به شهر اولینها معروف است. اولین چاپخانه، اولین خیابانی که در ایران دارای برق شد، اولین پستخانه و اولین خط انتقال پست و ...
چاپ و چاپخانه
یحیی آرین پور در اثر خود «از صبا نا نیما» جلد اول مینویسد: اولین چاپخانه سربی را میرزا زین العابدین تبریزی از روسیه به تبریز آورده و این چاپخانه در سال ۱۳۳۲ هجری قمری دو سه سال پیش از بزگشت میرزا صالح شیرازی به تبریز به کار افتاده بود.
بعد از دایر شدن چاپخانه سربی در تبریز، اولین روزنامه شهرستانهای ایران نیز در تبریز منتشر میشود. یحیی آرین پور در همان مأخذ تحت عنوان "جراید شهرستانهاً مینویسد: تا آنجایی که اطلاع داریم قدیمیترین روزنامهای که بعد وقایع اتفاقیه در ایران و برای نخستین بار در شهرستانها دایر شد روزنامهای است به نام «روزنامه ملتی» که در تبریز منتشر گردید و خبری از آن در شمارههای سال ۱۲۷۵ هجری قمری وقایع اتفاقیه دیده میشود.
مدرسه
مدرسه رشدیه نخستین مدرسه نوین ایران نیز در تبریز بنیاد نهاده شد. کسروی در جلد اول «تاریخ مشروطه» مینویسد: حاجی میرزا حسن رشدیه در جوانی به بیروت رفت و در آنجا دبستانها را دید و شیوه آموزگاری آنها را یاد گرفت و چون به تبریز بازگشت، بر آن شد که دبستانی به شیوه آنها بنیاد گذارد، و در سال۱۲۶۷ بود که به این کار پرداخت... به جلو ایشان پیش تخته نهاد و الفبا را به شیوه آسان و نوینی (شیوهای که امروز هست) آموخت و از کتابهای آسان درس فارسی گفت و شاگردان را پاکیزه نگه داشت و در آمدن و رفتن برده گذاشت و پس از همه تابلویی که نام «مدرسه رشدیه» به روی آن نوشته بود بالای در زد.
کودکستان و مدرسه کر و لالهامقاله اصلی : جبار باغچهبان
نخستین کودکستان و نخستین مدرسه کر و لالهای ایران نیز در تبریز بنیاد گذاشته شد. جبار باغچهبان که سیمایش آشنای مردم ایران است آموزگاری ارجمند و مبتکری شایسته بود که ابتدا در تبریز کودکستانی را تحت عنوان «باغچه اطفال» دایر کرد و به همان خاطر خود را باغچهبان نامید
ادبیات نوین
تبریز در عرصه ادبیات نوین نیز پیشگام بودهاست. میرزا عبدالرحیم طالبوف و میرزا زینالعابدین مراغهای در نثر و داستان نویسی و میرزا جعفر خامنهای در شعر نخستین کسان بودند که تحول شگرفی را موجب شدند.
سکه ماشینی
از سال 1298 هجری قمری ضرابخانه ماشینی به طور رسمی در ایران برقرار و تمام ضرابخانههای شهرهای معتبر برچیده شد. فکر ایجاد چنین ضرابخانه، سالها قبل از این تاریخ، یعنی به سال ۱۲۲۲ هجری قمری در زمان ولیعهدی عباسمیرزا نایبالسلطنه در تبریز مورد توجه بوده و اقدام به تهیه مسکوک رسمی یا چرخی گردیده ولی به علت گرانی هزینه در حدود ۲۰۰ قطعه سکه سیمین تهیه و ضرابخانه تعطیل شد. «اقتباس از کتاب سکههای ماشینی»
اتاق تجارت
نخستین اتاق بازرگانی ایران نیز در تبریز بنیاد نهاده شدهاست. تاریخ تأسیس اتاق تجارت در تبریز به سال ۱۲۸۵ هجری خورشیدی بر میگردد و اولین اتاق تجارت در سطح کشور بودهاست. اتاق تجارت تهران بعد از اتاق تجارت تبریز بنیاد یافتهاست.
شهربانی
اولین نظمیه یا شهربانی به مفهوم امروزی توسط انجمن ایالتی آذربایجان در سال ۱۳۲۵ هجری قمری در تبریز به وجود آمد. اجلالالملک که نماینده انجمن ایالتی آذربایجان بود به سمت نخستین رییس شهربانی انتخاب شد. از جمله کارهای این سازمان انتشار نشریهای بود که به نام «نظمیه تبریز» منتشر شد.
شهرداری
شهرداری تبریز نخستین شهرداری، یا به اصطلاح آن روز بلدیه، بود که در ایران بنیاد یافت. پس از صدور فرمان مشروطیت که انجمن ایالتی آذربایجان در تبریز تشکیل شد، از جمله اقدامات بس مترقی و مهمش تأسیس ادارات جدید و مؤسسات نوین بود که بلدیه تبریز از جمله آن نهادهاست...
دانشگاههای تبریزنخستین دانشگاه در تبریز در خرداد ماه ۱۳۲۵ در زمان حکومت دموکراتیک آذربایجان بنام «آذربایجان اونیورسیتهسی» تأسیس شد اما پس از سقوط آن حکومت و تحولات بعدی فعالیت آن عملا متوقف شد و مدتی بعد با نام دانشگاه تبریز فعالیت را از سر گرفت. این دانشگاه در آغاز با دو دانشکده ادبیات و پزشکی شروع به کار نمود و با گذشت زمان دانشکدهها، آزمایشگاهها، کارگاهها، آموزشکدههای آن یکی پس از دیگری تأسیس شدند.
دانشگاه تبریز بعدها به دو دانشگاه یعنی تبریز و علوم پزشکی تبریز تقسیم شد. این دانشگاه در حال حاضر با بیش از ۱۱ هزار نفر دانشجو و حدود ۵۰۰ نفر هیأت علمی، ۲۰۰ آزمایشگاه تخصصی و عمومی که برخی در دنیا و برخی خاورمیانه منحصر به فرد هستند، موزه تاریخ و فرهنگ، حوزه جانورشناسی، حوزه زمینشناسی، مرکز پردازش تصاویر ماهوارهای و مراکز و موسسات تحقیقاتی و پژوهشی، محیط آموزشی و دانشگاهی بزرگی را در کشور فراهم نمودهاست. دانشگاه تبریز دومین دانشگاه ایران مشهور است. قطب های علمی شش رشته مانند شیمی، مکاترونیک و ... در آن جای گرفته است.
دانشگاه هنر اسلامی تبریز، دانشگاه تربیت معلم آذربایجان، دانشگاه صنعتی سهند، دانشگاه آزاد اسلامی تبریز ، دانشگاه دانشوران آریای تبریز , دانشگاه سراج تبریز , دانشگاه نبی اکرم (ص)تبریز ، آموزشکده فنی تبریز و سایر دانشگاهها و موسسات آموزش عالی نیز در تبریز فعالیت دارند.
سالنهای نمایش تبریز
اولین سالن تئاتر ایران در تبریز ساخته شدهاست. در حال حاضر تبریز دارای ۳ سالن تئاتر و ۷ سالن سینما و سالنهای سخنرانی متعدد است که مربوط به تشکیلاتهای مختلف از قبیل دانشگاهها ، برق منطقهای، آموزش و پرورش، پتروشیمی و ... میباشد.
بهترین و بزرگترین سالن تئاتر ایران مربوط به تبریز و تالار شیر خورشید می شود.این تالار بزرگ و افتخار این سرزمین در سالهای پس از انقلاب جهت ساخت مصلی امام تخریب و آثاری از آن به جا نمانده است و پس از آن تئاتر در تبریز رکود چشم گیری داشته است که هم اکنون سه تئاتر در این شهر وجود دارد که برای شهر اولین ها یک هیچ به نظر می رسد. تبریز شهری است که بعد از تهران بیشترین نمایشگاهها در آن برگزار میشود و به شهر نمایشگاهی ملقب شدهاست.
[b] کتابخانههای تبریز
کتابخانه مرکزی تبریز
علاوه بر کتابخانههای معتبر دانشگاهها، دانشکدهها و مراکز علمی پژوهشی و تشکیلات عدیده در تبریز کتابخانه عمومی در ساعات معین آماده ارائه خدمات به اهل ذوق و فرهنگ و اندیشه میباشد. شایان ذکر است استان آذربایجان شرقی دارای ۶۲ کتابخانهاست که کتابخانههای بعضی از شهرها از جمله ممقان از لحاظ بنا و خزانه قابل تأمل و تقدیر است. بزرگترین کتابخانه عمومی ایران بعد از کتابخانه مجلس در این شهر قرار دارد.
فرودگاه بین المللی تبریز
وجود فرودگاه بین المللی تبریز باعث گردیده که از شهر تبریز بتوان به کشورهای دیگر مسافرت کرد. پروازهای تبریز-استانبول ، تبریز-دبی ، تبریز-دمشق ، تبریز-اسپارتا ، تبریز-مدینه و تبریز- جده و پروازهای داخلی به صورت هفتگی و روزانه از این فرودگاه به شهرهای تهران ، مشهد ، ماهشهر ، جزیره کیش ، عسلویه ، شیراز و بندرعباس انجام میگیرد. شرکتهای هواپیمایی ایران ایر و ایران ایرتور و ترکیش ایرلاین و سعودی ایرلاین و کاسپین ایرلاین و کیش ایر و ارم ایر و آسمان و ساها و آریا و تابان و نفت ایرلاین به این فرودگاه پرواز دارند. این فرودگاه دارای ترمینال پروازهای داخلی ، بین المللی و حج و تسهیلات گمرک، قرنطینه، رستوران و سالن غذاخوری وسالن CIP برای مهمانان مخصوص می باشد به علاوه یک ساختمان مخصوص سرویس پذیرایی هواپیمایی ملی و ساختمان هواشناسی و موتورخانه نیز در آن بنا شدهاست.
راه آهن تبریز
از خطوط بین المللی قطار راه آهن تبریز می توان به خط تبریز-نخجوان ، تبریز-وان ، تبریز-استانبول و تبریز-دمشق نیز اشاره کرد که مسافرین را از تبریز به این شهرها جابجا می کند و از خطوط داخلی قطار تبریز میتوان به تبریز-تهران ، تبریز- مشهد ، تبریز-مراغه ، تبریز-سلماس ، تبریز-جلفا و تبریز-شرفخانه اشاره کرد.
سوغاتی ها
آجیل، ریس، نوقا، قورابیه، کفش، فرش دستباف، صنایع دستی، پنیر لیقوان، خیارشور باسمنج و حلوا گردویی
میوه ها
انوع انگورها ، گیلاس، آلبالو، گلابی، هلو، سیب، آلوچه، توت سفید، شاه توت، زالزالک از جمله میوه هایست که از قدیم در تبریز بودهاست اگر چه امروزه میوههای دیگری نیز در این منطقه به ثمر میرسد.[/b]
غذاهای سنتی تبریز
کوفته تبریزی، چلوکباب، دلمه برگ و انواع آش ...
تاریخ
با کشفیات اخیر در محوطه مسجد کبود قدمت تبریز تا ۴۵۰۰ سال برآورد میشود. در سده چهارم هجری یاقوت حموی تبریز را مشهورترین شهر آذربایجان میخواند. در سدههای پنجم تا سوم پیش از میلاد تبریز یکی از شهرهای پر جمعیت آن دوران بشمار میرفتهاست. شهر دارای دروازههای متعددی بوده و بیش از ۳۰۰ کاروانسرای در آن جای داشتهاست. به لحاظ استقرار آن در منطقه جغرافیایی خاص شهر پی در پی دستخوش حوادث طبیعی مانند زلزله گشتهاست و همچنین به عنوان بزرگترین شهر نزدیک به ارمنستان و روم شرقی آن زمان همیشه مورد تاخت و تاز دشمنان شمالی و شمال شرقی قرار گرفتهاست. بدین علت با وجود قدمت کهن آن اکثر آثار تاریخی آن از بین رفتهاست. تبریز یکی از بااهمییت ترین مراکز بازرگانی آن دوران بوده و بهعنوان پل ارتباطی بین شرق و غرب اهمییت فراوانی داشتهاست. مردمان آن از دیرباز به کار بازرگانی اشتغال داشتند و این فرهنگ تا کنون نگهداری شدهاست
در سال ۶۱۸ لشکر مغول به پشت دروازههای تبریز میرسند، اما تدبیر بزرگان شهر تبریز را از حمله مغولان مصون نگه میدارد و مردم تبریز با بذل مال شهر را از کشتار و ویرانی رها میسازند. این اتفاق سه بار تکرار میشود و در هر سه بار مردم متمول تبریز همان روش را به کار میبندند تا این که در سال ۶۳۸ هجری قمری مغولها به سراسر آذربایجان چیره میشوند.برخی از ایلخانیان مغول تبریز را پایتخت خود قرار میدهند که در زمان غازان خان تبریز شکوه ویژهای مییابد. یکی از اثرهای معماری این دوره، شنب غازان خان تبریز با ابهت تاریخی اش چشمها را خیره میسازد، خواجه رشیدالدین فضلالله وزیر ایلخانیان ربع رشیدی را بنیاد مینهد که در زمان خود عظیمترین مرکز علمی و فرهنگی به شمار میرود و از آن همه مجد و عظمت اینک ویرانههای از برجهای ربع رشیدی در میان محلهای باقی ماندهاست.
تبریز اولین پایتخت ایران جدید در دوره صفویه شد .نزدیکی تبریز به مرز ایران و عثمانی موجب شد که این شهر در برابر تهدیدات عثمانی آسیب پذیر شود به طوریکه جندین بار به تصرف عثمانیان درآمد تا اینکه شاه طهماسب صفوی تصمیم به انتقال پایتخت به قزوین گرفت. تبریز در دوره قاجار لقب تاریخی دارالسلطنه را گرفت و ولیعهدهای متعدد سلسله قاجار در این شهر اقامت میگزیدند
در رویداد نهضت تنباکو شهر تبریز چون بسیاری دیگر از شهرهای ایران نقش ارزندهای را ایفا کرد. تبریز در جنبش مشروطه نقشی مهم داشت و دلیری و فداکاری کسانی چون ستارخان سردار ملی، باقرخان سالار ملی، ثقهالاسلام، شیخ محمد خیابانی، علی مسیو، حسینخان باغبان به پیروزی جنبش و گرفتن مشروطه منجر شد.پس از سرکوب مشروطه توسط محمد علی شاه قاجار تمام حرکتهای مشروطه خواهانه در کشور خاموش شدند اما در تبریز و تنها در چند محله آن هنوز کسانی بودند که حاضر باشند تا پای جان از این دست آورد پاسداری کنند . ستارخان و پیروانش در محله امیر خیز شروع به مقاومت کردند و به تدریج چند محله دیگر نیز به آنها ملحق شدند.مقاومت آنها در مقابل نیروهای محمد علی شاه ، قزاقان و دیگر مدافعان استبداد ماهها ادامه داشت تا اینکه مجددا از گوشه و کنار کشور مردم به پا خواستند و مشروطه خواهان با فتح تهران به پیروزی رسیدند.در واقع باید گفت پیروزی مجدد مشروطه خواهان بر استبداد محمد علی شاهی در واقع ناشی از مقاومت تبریز بود .
تبریز در نهضت ملی نفت نیز یکی از ارکان حرکتهای آن زمان در سراسر کشور به شمار میرفت.
در ۱۵ خرداد سال ۱۳۴۲ نیز بازاریان تبریز با بستن بازار و خطیبان تبریز باایراد سخنرانیهای مهم و پخش شب نامهها شرکت داشتند.
در ۲۹ بهمن سال ۵۶ مردم تبریز بر رژیم شاهنشاهی شوریدند.
زبان
زبان مردم تبریز همانند تمام شهرهای نواحی آذربایجان، ترکی آذربایجانی است.
اولینها در تاریخ ایران
تبریز به شهر اولینها معروف است. اولین چاپخانه، اولین خیابانی که در ایران دارای برق شد، اولین پستخانه و اولین خط انتقال پست و ...
چاپ و چاپخانه
یحیی آرین پور در اثر خود «از صبا نا نیما» جلد اول مینویسد: اولین چاپخانه سربی را میرزا زین العابدین تبریزی از روسیه به تبریز آورده و این چاپخانه در سال ۱۳۳۲ هجری قمری دو سه سال پیش از بزگشت میرزا صالح شیرازی به تبریز به کار افتاده بود.
بعد از دایر شدن چاپخانه سربی در تبریز، اولین روزنامه شهرستانهای ایران نیز در تبریز منتشر میشود. یحیی آرین پور در همان مأخذ تحت عنوان "جراید شهرستانهاً مینویسد: تا آنجایی که اطلاع داریم قدیمیترین روزنامهای که بعد وقایع اتفاقیه در ایران و برای نخستین بار در شهرستانها دایر شد روزنامهای است به نام «روزنامه ملتی» که در تبریز منتشر گردید و خبری از آن در شمارههای سال ۱۲۷۵ هجری قمری وقایع اتفاقیه دیده میشود.
مدرسه
مدرسه رشدیه نخستین مدرسه نوین ایران نیز در تبریز بنیاد نهاده شد. کسروی در جلد اول «تاریخ مشروطه» مینویسد: حاجی میرزا حسن رشدیه در جوانی به بیروت رفت و در آنجا دبستانها را دید و شیوه آموزگاری آنها را یاد گرفت و چون به تبریز بازگشت، بر آن شد که دبستانی به شیوه آنها بنیاد گذارد، و در سال۱۲۶۷ بود که به این کار پرداخت... به جلو ایشان پیش تخته نهاد و الفبا را به شیوه آسان و نوینی (شیوهای که امروز هست) آموخت و از کتابهای آسان درس فارسی گفت و شاگردان را پاکیزه نگه داشت و در آمدن و رفتن برده گذاشت و پس از همه تابلویی که نام «مدرسه رشدیه» به روی آن نوشته بود بالای در زد.
کودکستان و مدرسه کر و لالهامقاله اصلی : جبار باغچهبان
نخستین کودکستان و نخستین مدرسه کر و لالهای ایران نیز در تبریز بنیاد گذاشته شد. جبار باغچهبان که سیمایش آشنای مردم ایران است آموزگاری ارجمند و مبتکری شایسته بود که ابتدا در تبریز کودکستانی را تحت عنوان «باغچه اطفال» دایر کرد و به همان خاطر خود را باغچهبان نامید
ادبیات نوین
تبریز در عرصه ادبیات نوین نیز پیشگام بودهاست. میرزا عبدالرحیم طالبوف و میرزا زینالعابدین مراغهای در نثر و داستان نویسی و میرزا جعفر خامنهای در شعر نخستین کسان بودند که تحول شگرفی را موجب شدند.
سکه ماشینی
از سال 1298 هجری قمری ضرابخانه ماشینی به طور رسمی در ایران برقرار و تمام ضرابخانههای شهرهای معتبر برچیده شد. فکر ایجاد چنین ضرابخانه، سالها قبل از این تاریخ، یعنی به سال ۱۲۲۲ هجری قمری در زمان ولیعهدی عباسمیرزا نایبالسلطنه در تبریز مورد توجه بوده و اقدام به تهیه مسکوک رسمی یا چرخی گردیده ولی به علت گرانی هزینه در حدود ۲۰۰ قطعه سکه سیمین تهیه و ضرابخانه تعطیل شد. «اقتباس از کتاب سکههای ماشینی»
اتاق تجارت
نخستین اتاق بازرگانی ایران نیز در تبریز بنیاد نهاده شدهاست. تاریخ تأسیس اتاق تجارت در تبریز به سال ۱۲۸۵ هجری خورشیدی بر میگردد و اولین اتاق تجارت در سطح کشور بودهاست. اتاق تجارت تهران بعد از اتاق تجارت تبریز بنیاد یافتهاست.
شهربانی
اولین نظمیه یا شهربانی به مفهوم امروزی توسط انجمن ایالتی آذربایجان در سال ۱۳۲۵ هجری قمری در تبریز به وجود آمد. اجلالالملک که نماینده انجمن ایالتی آذربایجان بود به سمت نخستین رییس شهربانی انتخاب شد. از جمله کارهای این سازمان انتشار نشریهای بود که به نام «نظمیه تبریز» منتشر شد.
شهرداری
شهرداری تبریز نخستین شهرداری، یا به اصطلاح آن روز بلدیه، بود که در ایران بنیاد یافت. پس از صدور فرمان مشروطیت که انجمن ایالتی آذربایجان در تبریز تشکیل شد، از جمله اقدامات بس مترقی و مهمش تأسیس ادارات جدید و مؤسسات نوین بود که بلدیه تبریز از جمله آن نهادهاست...
دانشگاههای تبریزنخستین دانشگاه در تبریز در خرداد ماه ۱۳۲۵ در زمان حکومت دموکراتیک آذربایجان بنام «آذربایجان اونیورسیتهسی» تأسیس شد اما پس از سقوط آن حکومت و تحولات بعدی فعالیت آن عملا متوقف شد و مدتی بعد با نام دانشگاه تبریز فعالیت را از سر گرفت. این دانشگاه در آغاز با دو دانشکده ادبیات و پزشکی شروع به کار نمود و با گذشت زمان دانشکدهها، آزمایشگاهها، کارگاهها، آموزشکدههای آن یکی پس از دیگری تأسیس شدند.
دانشگاه تبریز بعدها به دو دانشگاه یعنی تبریز و علوم پزشکی تبریز تقسیم شد. این دانشگاه در حال حاضر با بیش از ۱۱ هزار نفر دانشجو و حدود ۵۰۰ نفر هیأت علمی، ۲۰۰ آزمایشگاه تخصصی و عمومی که برخی در دنیا و برخی خاورمیانه منحصر به فرد هستند، موزه تاریخ و فرهنگ، حوزه جانورشناسی، حوزه زمینشناسی، مرکز پردازش تصاویر ماهوارهای و مراکز و موسسات تحقیقاتی و پژوهشی، محیط آموزشی و دانشگاهی بزرگی را در کشور فراهم نمودهاست. دانشگاه تبریز دومین دانشگاه ایران مشهور است. قطب های علمی شش رشته مانند شیمی، مکاترونیک و ... در آن جای گرفته است.
دانشگاه هنر اسلامی تبریز، دانشگاه تربیت معلم آذربایجان، دانشگاه صنعتی سهند، دانشگاه آزاد اسلامی تبریز ، دانشگاه دانشوران آریای تبریز , دانشگاه سراج تبریز , دانشگاه نبی اکرم (ص)تبریز ، آموزشکده فنی تبریز و سایر دانشگاهها و موسسات آموزش عالی نیز در تبریز فعالیت دارند.
سالنهای نمایش تبریز
اولین سالن تئاتر ایران در تبریز ساخته شدهاست. در حال حاضر تبریز دارای ۳ سالن تئاتر و ۷ سالن سینما و سالنهای سخنرانی متعدد است که مربوط به تشکیلاتهای مختلف از قبیل دانشگاهها ، برق منطقهای، آموزش و پرورش، پتروشیمی و ... میباشد.
بهترین و بزرگترین سالن تئاتر ایران مربوط به تبریز و تالار شیر خورشید می شود.این تالار بزرگ و افتخار این سرزمین در سالهای پس از انقلاب جهت ساخت مصلی امام تخریب و آثاری از آن به جا نمانده است و پس از آن تئاتر در تبریز رکود چشم گیری داشته است که هم اکنون سه تئاتر در این شهر وجود دارد که برای شهر اولین ها یک هیچ به نظر می رسد. تبریز شهری است که بعد از تهران بیشترین نمایشگاهها در آن برگزار میشود و به شهر نمایشگاهی ملقب شدهاست.
[b] کتابخانههای تبریز
کتابخانه مرکزی تبریز
علاوه بر کتابخانههای معتبر دانشگاهها، دانشکدهها و مراکز علمی پژوهشی و تشکیلات عدیده در تبریز کتابخانه عمومی در ساعات معین آماده ارائه خدمات به اهل ذوق و فرهنگ و اندیشه میباشد. شایان ذکر است استان آذربایجان شرقی دارای ۶۲ کتابخانهاست که کتابخانههای بعضی از شهرها از جمله ممقان از لحاظ بنا و خزانه قابل تأمل و تقدیر است. بزرگترین کتابخانه عمومی ایران بعد از کتابخانه مجلس در این شهر قرار دارد.
فرودگاه بین المللی تبریز
وجود فرودگاه بین المللی تبریز باعث گردیده که از شهر تبریز بتوان به کشورهای دیگر مسافرت کرد. پروازهای تبریز-استانبول ، تبریز-دبی ، تبریز-دمشق ، تبریز-اسپارتا ، تبریز-مدینه و تبریز- جده و پروازهای داخلی به صورت هفتگی و روزانه از این فرودگاه به شهرهای تهران ، مشهد ، ماهشهر ، جزیره کیش ، عسلویه ، شیراز و بندرعباس انجام میگیرد. شرکتهای هواپیمایی ایران ایر و ایران ایرتور و ترکیش ایرلاین و سعودی ایرلاین و کاسپین ایرلاین و کیش ایر و ارم ایر و آسمان و ساها و آریا و تابان و نفت ایرلاین به این فرودگاه پرواز دارند. این فرودگاه دارای ترمینال پروازهای داخلی ، بین المللی و حج و تسهیلات گمرک، قرنطینه، رستوران و سالن غذاخوری وسالن CIP برای مهمانان مخصوص می باشد به علاوه یک ساختمان مخصوص سرویس پذیرایی هواپیمایی ملی و ساختمان هواشناسی و موتورخانه نیز در آن بنا شدهاست.
راه آهن تبریز
از خطوط بین المللی قطار راه آهن تبریز می توان به خط تبریز-نخجوان ، تبریز-وان ، تبریز-استانبول و تبریز-دمشق نیز اشاره کرد که مسافرین را از تبریز به این شهرها جابجا می کند و از خطوط داخلی قطار تبریز میتوان به تبریز-تهران ، تبریز- مشهد ، تبریز-مراغه ، تبریز-سلماس ، تبریز-جلفا و تبریز-شرفخانه اشاره کرد.
سوغاتی ها
آجیل، ریس، نوقا، قورابیه، کفش، فرش دستباف، صنایع دستی، پنیر لیقوان، خیارشور باسمنج و حلوا گردویی
میوه ها
انوع انگورها ، گیلاس، آلبالو، گلابی، هلو، سیب، آلوچه، توت سفید، شاه توت، زالزالک از جمله میوه هایست که از قدیم در تبریز بودهاست اگر چه امروزه میوههای دیگری نیز در این منطقه به ثمر میرسد.[/b]
غذاهای سنتی تبریز
کوفته تبریزی، چلوکباب، دلمه برگ و انواع آش ...