نقد و بررسی فیلم Still Alice

[First Star]

کارگردانان : Richard Glatzer, Wash Westmoreland

نویسندگان : Richard Glatzer, Wash Westmoreland

بازیگران : Kristen Stewart, Julianne Moore, Kate Bosworth

برگرفته از رمان "هنوز هم آلیس" به قلم: لیزا جنوا

هزینه تولید: کمتر از ۵ میلیون دلار

محصول کشور: ایالات متحده آمریکا

کمپانی توزیع کننده: Sony Pictures Classics

خلاصه داستان : آلیس یک استاد فوق‌ العاده زبان‌ شناسی است که در مبارزه با بیماری‌ ای که گریبان‌ گیر بیش از ۳۶ میلیون نفر در سراسر جهان است، به آرامی در حال زوال است و روی ازدواج‌ اش نیز تاثیر گذاشته، اما او را به جوان‌ ترین دخترش نزدیک‌ تر کرده است و…

اگرچه حدود پنج ميليون آمريکایی (و ۳۶ ميليون انسان در سراسر دنيا) مبتلا به بيماری آلزايمر هستند، اما باز فيلم گرم، ترحم برانگيز اما صادق و گزنده «هنوز هم آليس/ Still Alice» برای بسياری هراس آور دارد. اثرات سنگين اين بيماری بر زندگی يک استاد برجسته زبان شناسی با جزئيات فراوان توسط جولين مور- در يکی از بهترين نقش آفرينی‌هايش- تصوير شده‌اند، اين فيلم مستقيم به دل وحشت ناشیی از اين بيماری و قدرت آن در زدودن باور‌های شخصی و هويت فرد می‌زند. «هنوز هم آليس» توسط ريچارد گلاتزر و واش وستمورلند نوشته و کارگردانی شده است. فيلمنامه به رمان پرفروش ليزا جنوا، که طرفدارهای خاص خود را دارد، وفادار است.

اين درام به جای تمرکز بر تأثير مخرب اين بيماری بر روابط، به کند و کاو درباره آن می‌پردازد و چگونگی رويارویی يک زن با شرايط رو به اضمحلالش را به تصوير می‌کشد و تمام تمرکز خود را به چهره و واکنش‌های مور، و رابطه الاکلنگ وار بين آسيب پذيری و قدرت معطوف می‌کند. ايفای اين نقش بدون توسل به سانتيمانتاليته يا تکرار واضحات برای هر بازيگری بسيار دشوار است، اما جولين مور حتي برای يک ثانيه کنترل فيلم را از دست نمی‌دهد و در اين راه بازيگرانی چون کريستن استيوارت، الک بالدوين، کيت بوسوورث و هانتر پريش به عنوان اعضای خانواده ياریاش می‌دهند. مشارکت انجمن آلزايمر و شخصيت‌هایی مانند کريستين واچون، ماريا شريور و ترودی استايلر به هر چه بيشتر مطرح شدن اين فيلم کمک کرده است، گرچه تبليغات دهان به دهان بايد قوی‌ترين انگيزه برای کشاندن مخاطب ترسان از آلزايمر به سينما باشند.

آليس هالند (با بازی جولين مور) نيويورکی ۵۰ ساله بانشاط و جذابی است، که البته انديشمند معتبری در حوزه ارتباطات دقيق به شمار می‌آيد. همسر دوست داشتنی‌اش، جان (با بازی بالدوين)، او را باهوش ترين و زيباترين زنی که در تمام عمر خود ديده توصيف می‌کند و سه فرزندشان، آنا (با بازی بوسوورث)، تام (با بازی پريش) و ليديا (با بازی استيوارت)، اگر انسان‌های موفقی محسوب نشوند لااقل مسير خود را در زندگی يافته‌اند. همه چيز در زندگی آليس به خوبی پيش می‌رود تا اين که واژگان را، که وسيله معاش او به عنوان مدرس زبان شناسی دانشگاه کلمبيا هستند، فراموش می‌کند و از آن بدتر کم کم در مکان‌های آشنا احساس گيجی و سردرگمی می‌کند. آنقدر ترسيده که برای مشاوره نزد عصب شناس می‌رود و اوست که احتمال رشد تومور مغزی را منتفی می‌داند، اما علايم اوليه بروز بيماری آلزايمر را حدس می‌زند، به نظر می‌رسد که بيماری آليس نوع نادری از آلزايمر است که در انسان‌های زير ۶۵ سال بروز می‌کند.

اولين واکنش آليس پنهان کردن بيماری‌اش است، اما وقتی که نمی‌تواند مهمان شام آن شب را تشخيص دهد، در خلوت همسرش را با هراس‌های خود شريک می‌سازد. به گفته پزشک بيماری او ارثی است و به احتمال ۵۰ درصد فرزندانش نيز به اين بيماری مبتلا شوند. اين خبر همچون بمبی کيان خانواده را به لرزه در می‌آورد، به خصوص وقتی که نتيجه آزمايش بچهها مثبت می‌شود و نتايج نشان می‌دهند که بيماری با سرعت وحشتناکی در مغز آن‌ها در حال پيشروی است. در حالی که خانواده آليس تلاش می‌کنند تا از پس اين شرايط بربيايند، يا به عبارتی به طرز اسفباری در اين نبرد شکست می‌خورند، افراد خود واقعی‌شان را نشان داده می‌دهند و حتی شاهد برخی تغيير نقش‌های غافلگير کننده هستيم.

عليرغم زمان دو ساعته فيلم، اين درام خيلی سريع می‌گذرد، شايد به اين دليل که بيننده از پيشروی بيماری می‌ترسد و در دل آرزو می‌کند که ای کاش زمان برای آليس بيچاره متوقف می‌شد. اما اين چنين نمی‌شود و قدم به قدم او از نردبان هشياری پايين می‌آيد. در يکی از صحنه های نفس گير فيلم، به طور اتفاقی به روش‌های خودکشی که در کامپيوترش ذخيره کرده برخورد می‌کند. گرچه اين صحنه يکی از سخت‌ترين لحظات فيلم است، اما کارگردان‌ها می‌توانند با يک شوخی سر و ته قضيه را هم بياورند.

البته همه چيز در اين فيلم تيره و تاريک نيست. در يکی از صحنه های کليدی ديگر، آليس به سخنرانی در يک کنفرانس درباره آلزايمر دعوت می‌شود. سخنرانی پر از اضطراب وی با منولوگی پيروزمندانه درباره شرايطش که واقعاً ملموس است پايان می‌يابد.

وستمورلند و گلاتزر قبلاً فيلم‌های «فلافر / The Fluffer» درامی درباره صنعت فیلم های غیراخلاقی، «کویینسس / Quinceañera» فيلمی درباره مکزيکی‌های ساکن لس‌آنجلس و فيلمی درباره آخرين رابطه ارول فلين با يک دختر نوجوان به نام «آخرين رابين هود / The Last of Robin Hood» را ساخته‌اند، اما «هنوز هم آليس» از تمرکز و ضرورتی در نقل داستان برخوردار است که در باقی فيلم‌ها ديده نمی‌شود. اگرچه اين دو فيلمساز اسم و رسمی در حوزه آتش بازی‌های سينمایی ندارند، اما سراغ موضوعاتی می‌روند که در آن‌ها يک رويکرد مهارشده بهترين تضمين در برابر سانتيمانتاليته شلخته است. اين امر خيلی خوب در لحظات پايانی فيلم ديده می‌شود، تقابلی تلخ و شاعرانه ميان نسل‌ها که بهترين بازی را از مور می‌گيرد و عمق غيرمنتظره ای را در استيوارت نشان می‌دهد. احساسات بيش از حد شخصی فيلم بدون شک ناشی از اين است که گلاتزر هنگام کارگردانی اين فيلم، خود دچار مرضی شده بود که بعدها پزشکان آن را اسکلروز جانبی آميوتروفيک (ALS) تشخيص دادند. او مجبور بود که فيلم را از روي يک آيپد با استفاده از نرم افزار تبديل کننده متن به کلام کارگردانی کند.

فناوری فروتنانه پشت سر اين فيلم ايستاده است و همه چيز در خدمت اين است که مور و احساساتش با دوربين فوکوس شده يا نشده، و لباس‌هایی که ديگر خودش انتخاب نمی‌کند و ... ديده شوند.