دامغان، جاذبه‌اي اسیر کوه و کویر

[NeginNg]

[rtl]
دامغان جزو آن  شهرهايي است كه شايد بارها در مسير سفرهاي مختلف گذرتان بيفتد و پسته‌هاي خندان آنقدر نمايان شوند كه ساعتي را هم براي استراحت و خريد كردن توقف كنيد ولي اين بار مقصد اصلي همان شهر دامغان است. شهري كه از شمال توسط كوه‌هاي البرز مركزي و از جهات ديگر توسط كوير محصور شده است. بناي اوليه اين شهر را به هوشنگ، نبيره كيومرث نسبت داده‌اند. مورخان معتقدند، اين شهر از شهرهاي قديمي ايران بوده و به روايتي محل اوليه شهر صددروازه است.[/rtl]

---

[rtl]
[/rtl]

تاريخانه يا خداي‌خانه

[rtl]
درباره دليل نامگذاري اين بنا گفته‌اند، تاری به معنای خداست و تاریخانه یعنی خدای‌خانه. عده‌ای مي‌گويند این مسجد قبلا آتشکده بوده و پس از تسلط اعراب‌، آن را ناری‌خانه خوانده‌اند و بعد از آن به تاریخانه معروف شده است. تاریخانه دامغان‌، یکی از کهن‌ترین ساختمان‌ها با معماري خراسانی است. به تاريخانه مسجد «چهل ستون» هــــــم مي‌گويند. البته به این معنی نیست که حتما چهل ستون داشته باشد بلکه ستون‌های متعدد دارد.نقشه اين بنا مثل ديگر نقــشه مساجد صدر اسلام است که از هر عنصر خارجی عاری است.[/rtl]

---

[rtl]
[/rtl]

آثاري از 4 دوره تاريخي

[rtl]
در مسجد تاریخانه دامغان، نحوه قرار گرفتن طاق‌ها روي ستون‌ها به وضوح تحت‌تاثير هنر ساسانی است. اين بنا صحنی تقريبا مربعی دارد که 4 طرف آن طاق‌هايی قرار گرفته. يکی از طاق‌نماها که عميق‌تر از ديگران است در جهت قبله قرار دارد. صحن مرکزي اين مسجد، سنگ فرش يا آجرفرش نشده و تنها با ماده‌اي آهکي يا گچي پوشيده و کوبيده شده است. اين صحن با هيچ پله‌اي از صفحه‌هاي طاقدار جانبي متمايز نمي‌شود و اين از سادگي‌هاي مسجد تاريخانه است. آثار 4 دوره تاريخي مختلف يعني دوره‌هاي نخستين اسلامي، آل‌زيار، قرون ميانه اسلام و قرن حاضر در اين مسجد شناسايي شده است. در دوره سلجوقيان به جای مناره خشت و گلی مسجد که ريخته بود برجی از آجر براي آن ساخته‌اند. اين مناره جديد در جای مناره قديم ساخته نشده بلکه در کنار آن بنا شده است.[/rtl]

---

[rtl]
[/rtl]

[rtl]
[/rtl]

مجسمه‌اي از جنس پسته

[rtl]
وارد شهر دامغان كه مي‌شويد در مركز نخستين ميدان مجسمه‌اي از پسته‌ها بزرگ از شما استقبال مي‌كنند. همان دور و اطراف هم با فروشندگان پسته روبه‌رو مي‌شويد. حيف است تا دامغان بياييد و پسته نخريد. بالاخره شهرت پسته دامغان تاريخي است.[/rtl]

---

[rtl]
[/rtl]

[rtl]
[/rtl]

مسجدي 1400 ساله

[rtl]
مهم‌ترين بناي تاريخي كه بايد در شهر دامغان سراغ آن برويد يك مسجد قديمي به نام «تاريخانه» است. اين مسجد در جنوب شرقي دامغان قرار دارد كه یکی از بهترین نمونه‌ها و از قدیمی‌ترین بناهای پس از اسلام و مساجد اوليه در ایران است. نظرات متفاوتي درباره زمان دقيق ساخت مسجد وجود دارد. يكي از مورخان دستور ساخت اين مسجد را به امیرالمومنین علی(ع) نسبت داده و آندره گدار، تاریخ ساخت این بنا را اواسط قرن دوم هجری ذکر کرده است. «آرتور پوپ»، ساخته شدن این مسجد را بین سال‌های 130 تا 170 هجری دانسته و محمد کریم پیرنیا تاریخ ساخت آن را حدود 150 هجری می‌داند.[/rtl]

---

[rtl]
[/rtl]

[rtl]
[/rtl]

برج مدور آجري

[rtl]
اگر در جهت شرق شهر حركت كنيد در محله خوربا، نزديك مسجد جامع و مدرسه حاج فتح‌علي‌بيگ كه حوزه علميه دامغان است، مقبره‌اي مي‌يابيد كه سال 417 هجري قمري به‌صورت برج مدور آجري با گنبد مخروطي پيازي ساخته شده. شهرت اين برج به دلیل کتیبه‌ای زیبا با خط کوفی مشبک است. اين برج مقبره محمد بن ابراهیم، پدر ابوحرب بختیار است. اين گنبد در گذشته ايواني هم داشته ولي امروزه اثري از آن باقي نمانده.[/rtl]

---

[rtl]
[/rtl]

به 3000 سال برويد

[rtl]
تپه حصار يكي از دیدنی‌های مهم دامغان است كه در جنوب شهر قرار گرفته. قدمت تمدن در اين تپه به هزاره چهارم تا هزاره اول پیش از میلاد می‌رسد. در تپه حصار 3 طبقه متمایز مشخص شده كه مربوط به دوران پیش از تاریخ است. تپه حصار در هزاره‌هاي سوم و چهارم پيش از ميلاد يكي از مراكز مهم توليدي براي ساخت انواع و اقلام صادراتي مثل اشياي سنگي و فلزي در فلات ايران بوده است.[/rtl]

---

[rtl]
[/rtl]

[rtl]
[/rtl]

روي سفال‌هاي چند هزار ساله راه برويد

[rtl]
باستان‌شناسان مي‌گويند؛ قديمي‌ترين لايه‌هاي تپه حصار به اواسط هزاره پنجم قبل از ميلاد بر‌مي‌گردد و تا حدود 1700 پيش از ميلاد زندگي در آن به‌طور پيوسته ادامه داشته ولي پس از آن هيچ وقت مورد سكونت قرار نگرفته است.‌ انبوه ظروف سفالی شکسته‌اي كه روی زمین به چشم مي‌خورد نشان مي‌دهد، چه حجم عظيمي از سفالينه‌ها در اين مكان كشف شده است.[/rtl]