دلایل عقلی توحید در قرآن مجید

[✘ 2gнєтєя4єνєя ✘]

دلایل عقلی توحید در قرآن مجید

دیدن لینک ها برای شما امکان پذیر نیست. لطفا ثبت نام کنید یا وارد حساب خود شوید تا بتوانید لینک ها را ببینید.

از آنجایی که توحید یکی از مهمترین واجبات دینی و اعتقادی است و سبب دخول بهشت و نجات از جهنم می گردد، دلائل عقلی آن در قرآن با چنان روشنی و وضاحتی بیان گردیده است که درک و فهم آن برای هر صاحب فکر و اندیشه ای سهل و آسان است.
ذیلا به برخی از دلائل عقلی توحید در قرآن مجید اشاره می کنیم:

دلیل اول:
«أَمْ خُلِقُوا مِنْ غَيْرِ شَيْءٍ أَمْ هُمُ الْخَالِقُونَ» [طور: 35] این تقسیم منطقی عقل بشری را مورد خطاب قرار داده است که آنچه را که شما از آفرینش آسمانها و زمین و ستارگان و کهکشان‏ها و این همه مخلوقات بزرگ و کوچک می بینید یا از عدم افریده شده اند یا اینکه خود آفریننده خود هستند و هیچ شکی در این نیست که هر دوی این احتمال باطل هستند، نه عدم می تواند چیزی بیافریند و نه مخلوق. پس در اینجا احتمال سومی وجود دارد که خداوند متعال در این آیه از ذکر آن صرف نظر کرده است تا انسان با کمی تفکر و اندیشه به آن برسد و آن این است که این کائنات آفریننده و مالکی دارد و او کسی نیست جز ذات باریتعالی.
اگر گفته شود که چه معلوم احتمال سوم متعلق به خداوند متعال باشد، شاید خالق این کائنات غیر از خداوند کسی دیگر باشد که ما نه آن را دیده ایم و نه از طرف او فرستاده ای برای ما آمده است؟
در جواب این شبهه باید گفت؛ اگر این فرضیه درست باشد «اله» و معبودی که شما ما را به طرف آن فرا می خوانید دارای نقص است، زیرا او می بیند که مخلوقاتش غیر او را عبادت می کنند و غیر از خود کسی را می بیند که ادعای مقام الوهیت می کند و برای هدایت مردم پیامبر می فرستد با این وجود در مقابل آن هیچ واکنشی نشان نمی دهد. آیا این برای معبود شما عجز و ناتوانی به شمار نمی آید. این چنین صفاتی شایسته «اله» نیست.
از طرف دیگر شما از کجا این «اله» را می شناسید که نه از طرف او فرستاده ای آمده است و نه کتاب فرو فرستاده و نه خودش را معرفی کرده است؟ آیا این چیزی جز توهم نیست؟ چرا ما خدایی را که بر وجودش دلائل محکم و مضبوط داریم رها کنیم و به معبود وهمی شما بچسبیم؟

دلیل دوم:
«مَا اتَّخَذَ اللَّهُ مِن وَلَدٍ وَمَا كَانَ مَعَهُ مِنْ إِلَهٍ إِذًا لَّذَهَبَ كُلُّ إِلَهٍ بِمَا خَلَقَ وَلَعَلَا بَعْضُهُمْ عَلَى بَعْضٍ سُبْحَانَ اللَّهِ عَمَّا يَصِفُونَ» [مومنون: 91]
در این آیه نیز دلیلی است بر ثبوت وحدانیت خداوند متعال، که در اصطلاح علما به آن "دلیل تمانع" گفته می شود. معنایش این است که اگر ما با خداوند متعال، «اله» دیگری را شریک قرار دهیم این شریک از دو حال خالی نیست؛ یا اینکه مقام الوهیت را به شریک خود می دهد و در مقابل او تسلیم می شود، و یا اینکه با او به نزاع و تخاصم برمی خیزد.
اگر فرضیه اول اتفاق بیفتد، الوهیت «اله» زیر سوال می رود، زیرا خاضع و مطیع نمی تواند «اله» قرار بگیرد. اما اگر فرضیه دوم صورت گیرد در این صورت اثر تنازع و غلبه یکی بر دیگری در کائنات ظاهر می شود. زیرا هر یک از دو «اله» طبق میل خود به آفرینش اقدام می کنند و هر یک از آن دو به صورت جداگانه کار می کند و ملک و پادشاهی هر یک از آنها جداست و هر از گاهی بر یکدیگر غلبه پیدا می کنند.
اگر کسی بگوید که خدایان متعدد با یکدیگر به توافق رسیده اند و هر یک از آنها به طور جداگانه مخلوقات خود را آفریده اند بدون آنکه بین آنها درگیری و تنازعی صورت گیرد، این طرز تفکر نیز باطل است، زیرا اگر اینگونه باشد هر کدام از این خدایان در حق آفریدگان خدای دیگر ناقص به شمار می آید و این چیزی است که منجر به نقص و عجز در حق خدایان می شود و این جزو محالات است زیرا الوهیت مقتضی کمال است.

دلیل سوم:
«قُل لَّوْ كَانَ مَعَهُ آلِهَةٌ كَمَا يَقُولُونَ إِذًا لاَّبْتَغَوْاْ إِلَى ذِي الْعَرْشِ سَبِيلًا» [اسراء: 42]
تفسیر این آیه را به دو گونه بیان کرده اند؛ صورت اول اینکه عادت پادشاهان این است که در فکر توسعه قدرت و حکومتشان هستند. بعضی از آنها بر بعضی دیگر لشکرکشی می کنند تا از ملک و پادشاهی دیگری کاسته و به ملک و پادشاهی خود بیفزایند. این تفسیر در واقع توضیح و تفسیر آیه قبلی است.
تفسیر دوم این آیه اینگونه است که کفار می گفتند: ما در واقع معبودان باطل را پرستش نمی کنیم، بلکه ما می خواهیم به وسیله آنها به خداوند تقرب بجوئیم. خداوند در این آیه «اسراء: 42» در جواب آنها می فرماید: اولا؛ اگر این بتها- بنا بر اعتقاد شما- شما را به خداوند نزدیک می کنند حتما برای خودشان هم درخواست نزدیکی و قربت به خدا می نمودند و برای خودشان درجات بلندی دست و پا می کردند، اما وقتی آنها برای خودشان نمی توانند مقام های بلند را طلب کنند چگونه امکان دارد که شما را به خداوند نزدیک کنند. ثانیا؛ آنهایی که شما آنها را می خوانید وقتی که نزدیکی به خداوند و راه یافتن به درگاه خداوند را می طلبند چگونه امکان دارد که «اله» باشند، زیرا از خصوصیات و صفات «اله» بی نیازی از غیر است. این معبودان باطل خودشان نیازمند غیر هستند و امکان اینکه به آنها «اله» گفته شود وجود ندارد.

دلیل چهارم:
«لَوْ كَانَ فِيهِمَا آلِهَةٌ إِلَّا اللَّهُ لَفَسَدَتَا فَسُبْحَانَ اللَّهِ رَبِّ الْعَرْشِ عَمَّا يَصِفُونَ» [انبیاء: 22]
معنای آیه این است که اگر چند خدا در جهان وجود می داشت عالم دچار فساد و تباهی می گشت و ما هرگز شاهد این نظم و نظام در دنیا نبودیم. این آیه مانند آیه قبلی وجود خداوند را با "دلیل تمانع" ثابت می کند.
این آیه با تاکید بر نظم کائنات، از عرش گرفته تا کوچکترین ذره در این دنیا و تمام اجزای کائنات و ارتباط انواع کائنات با یکدیگر، بیانگر این است که جزء و کل تمام کائنات آفریده های یک آفریننده دانا و حکیم و مقتدر هستند.
ترکیب ذره از هستۀ آن و آنچه که پیرامون محور آن می چرخد تا ترکیب خورشید و ستارگان و کهکشانهای بزرگ، همه آنها بیانگر این است که خالق هسته و خورشید و کهکشان‏های بزرگ یک وجود است و آن ذات باریتعالی است؛ «وَهُوَ الَّذِي فِي السَّمَاء إِلَهٌ وَفِي الْأَرْضِ إِلَهٌ وَهُوَ الْحَكِيمُ الْعَلِيمُ» [زخرف: 84]
«يَا أَيُّهَا النَّاسُ اعْبُدُواْ رَبَّكُمُ الَّذِي خَلَقَكُمْ وَالَّذِينَ مِن قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ*الَّذِي جَعَلَ لَكُمُ الأَرْضَ فِرَاشًا وَالسَّمَاء بِنَاء وَأَنزَلَ مِنَ السَّمَاءِ مَاءً فَأَخْرَجَ بِهِ مِنَ الثَّمَرَاتِ رِزْقًا لَّكُمْ فَلاَ تَجْعَلُواْ لِلّهِ أَندَادًا وَأَنتُمْ تَعْلَمُونَ» ]بقره: 21-22]
آنچه بیان شد برخی از دلائل عقلی واضح و روشنی بود که در پرتو آیات قرآن برای اثبات توحید بیان شد؛ دلائلی که هر عاقل و صاحب فکری آنها را می فهمد و هر منصفی در مقابل آنها سر تسلیم فرو می آورد.
تمام کائنات به توحید خداوند گواهی می دهند و اگر معبودان دیگری غیر از خدا وجود می داشت آثار اختلاف و تنازع آنها را به طور حتم مشاهده می کردیم؛ آثاری که منجر به اختلال و فساد و تباهی در کائنات می شد.