معماری صخره ای

[✘ 2gнєтєя4єνєя ✘]

از برآمدگی یک صخره طبیعی می توان تندیسی تراشید یا صخره ی عمودی را مسطح کرده و نقوش برجسته ای در روی آن بوجود آورد و به این طریق پیکره ای صخره ای و یا نقش برجسته صخره ای ایجاد نمود . در یک صخره طبیعی با تراش و کندن صخره حفره ای ایجاد می نماییم و به تدریج حفره را وسعت داده تا فضای مورد نیازمان مثلا خانه و یا آرامگاهی ایجاد شود این محصول مبارزه انسان با صخره را معماری صخره ای می نامیم .به عبارت دیگر معماری صخره ای از مصالح آزاد و معمولی ساختمانی به وجود نمی آید بلکه در صخره طبیعی ایجاد شده و در جهت عکس معماری آزاد و معمولی عمل می کند . معماری معمولی کالبد یک بنارا بوجود می آورد و بوسیله آن از فضای بزرگ و نا محدود به یک فضای محدود و مشخص می رسد .
به این معنی که در معماری آزاد و معمولی فضا به صورت قالب و کالبد مشخص در آمده و به این ترتیب یک بنا در ابعاد مشخص ساخته می شود در صورتی که در معماری صخره ای عکس آن عمل می شود به این ترتیب که معماری از یک فضای کوجک و محدود شروع می گردد یعنی از ایجاد تدریجی فضای کوجک و کم آغاز شده و به فضای بزرگ می رسد و سنگ طبیعی مصالح اصلی و کالبد آن می باشد که چون پوسته ای مستحکم اطراف این فضای درونی را در بر میگرد .
معماری صخره ای را از نظر فضا و کالبد آن می توان به دو نوع تقسیم کرد :
1-بناهایی که به کلی آزاد شده اند یعنی ابتدا قسمتی از کوهی بریده و جدا کرده اند و سپس در درون آن فضاهای متعدد ایجاد نموده اند . دراین نوع بناهای صخره ای می توان پنجره و نورگیر نیز تعبیه نمود .نمای خارجی آن ها را نیز می توان حجاری و منقوش نمود .مانند بسیاری از معابد صخره ای هندوستان و یاقبور صخره ای در نزدیک بیت المقدس .
2-بناهایی که در درون کوه کنده شده اند . دراین نوع بناها فقط فضای داخلی صخره که به صورت اطاق بر اثر حجاری آماده شده مطرح بوده و این نوع بنا هیچگونه پنجره یا نورگیری غیراز در ورودی ندارد .

اهمیت معماری صخره ای

بناهای معمولی به آسانی بر ار عوامل طبیعی و گذشت زمان ویران شده و از بین می روند در صورتی که فقط یک عامل و یا دشمن معماری صخره ای را تهدید می کند و آن زمین لرزه های شدید است . با وجود این زمین لرزه ها نیز نمی توانند بیشتر مواقع چندان خسارت و ویرانی بر آنها وارد نمایند زیرا که از صدها محل کنده شده در صخره هاکه در سرزمینهای زلزله خیر قرار داشته اند فقط تعداد کمی از آنها ویران شده است .
معماری صخره ای به عنوان یک مجموعه ی تاریخ نه تنها از نظر علوم تاریخ هنرو باستان شناسی اهمیت بسیار دارد بلکه برای تاریخ تمدن , تاریخ ادیان و روابط فرهنگی مابین مللی که دارای این نوع معماری هستند نیز شایان توجه می باشد .زیرا همین ویران نشدن و جاودان ماندن معماری صخره ای در بازسازی تاریخ تمدن ملتها نقش بزرگی را بازی کرده و در حقیقت بشر از نظر تاریخ فرهنگ خود , به معماری و نقوش برجشته صخره ای بیشتر از معماری معمولی مدیون است .از طرفی تعداد کثیری از آرامگاهها و اماکن باستانی که هنوز در دل خاک مدفون و استوار هستند مدیون معماری صخره ای می باشند .
اگر در کشورمان معماری و نقش برجسته صخره ای با ویژگیهای اولیه ی خود موجود نبود یقینا تاریخ هنر و بعضی از جنبه های معتقدات دینی گذشتگان بر ما چندان معلوم و روشن نمی گردید . علاوه بر اینها اهمیت دفاعی معماری صخره ای در مقابل انسان و جیوانات مهاجم و عوامل طبیعی نیز غیر قابل انکار می باشد .

روستاي صخره اي و دستكند ميمند


روستای کندوان