نقد و بررسی انیمیشن The Book of Life

[First Star]

کارگردان : Jorge R. Gutierrez

نویسندگان : Jorge R. Gutierrez, Douglas Langdale

صداپیشگان : Diego Luna, Zoe Saldana, Channing Tatum

هزینه تولید: ۵۰ میلیون دلار

خلاصه داستان : داستان درباره دو پسر بچه است که يکی به نام مانولو دوست دارد [در آينده] گاو باز و نوازنده گيتار شود و ديگری به نام واکين که سودای قهرمانی و دفاع از شهرش را در سر دارد، عاشق دختر آتش پاره و با دل و جراتی به نام ماريا هستند. خدايان ضمن تماشای تعاملات بين اين‌ها با هم شرط می‌بندند که کدام يک از پسرها بالاخره دست ماريا را خواهد گرفت و...



«کتاب زندگی / The Book of Life» نماينده جدی‌ترين تلاش گيلرمو دل تورو (تاکنون) برای ورود به دنيای سرگرمی‌های خانوادگی است؛ اين فيلم از نظر لحن و حساسيت بيشتر به يکی از انيميشن‌های عجيب و غريب تيم برتون نزديک است تا به يکی از محصولات ساده و معمولی کمپانی پيکسار. طراحی شخصيت‌های اين کارتون در قالب عروسک‌های چوبی سه بعدی، زيبايی بصری بی سابقه ای به کار داده است. تماشای اين انيميشن مرا به ياد نسخه اتوکشيده تری از برخی از ويژه برنامه های قديمی تلويزيون در شب کريسمس انداخت. جزئيات مربوط به پيش زمينه اين فيلم به آن چه در بسياری از انيميشن‌های پرهزينه ديده می‌شود، شباهتی ندارد، اما نمايش آن به قدری عجيب است که اين مسئله را از درجه اهميت ساقط می‌کند. با اين حال، استفاده از تکنيک سه بعدی در اين اثر نااميد کننده است. اين تکنيک چيزی به فيلم اضافه نمی‌کند و به قدری پيش پا افتاده است که بود و نبودش توفير چندانی نمی‌کند.



«کتاب زندگی» در روزگار مدرن با سبک انيميشنی متداول شروع می‌شود. عده ای از بچه های تخس و شيطان هنگام بازديد از موزه ای، يکی از داستان‌های «کتاب زندگی» را از دهان راهنمای تورشان (با صدای کريستينا اَپِلگِیت) می‌شنوند. اين داستان سال‌ها قبل در مکزيک رخ داده است و هر سال حول و حوش روز دوم نوامبر، [معروف به] روز مرگ، تکرار می‌شود. دو پسر بچه، که يکی به نام مانولو (با صداي ديه گو لونا) دوست دارد [در آينده] گاو باز و نوازنده گيتار شود و ديگری به نام واکين (با صدای چنينگ تاتوم) که سودای قهرمانی و دفاع از شهرش را در سر دارد، عاشق دختر آتش پاره و با دل و جراتی به نام ماريا (با صدای زو سالدانا) هستند. خدايان ضمن تماشای تعاملات بين اين‌ها با هم شرط می‌بندند که کدام يک از پسرها بالاخره دست ماريا را خواهد گرفت. لاموئرتا (با صدای کيت دل کاستیو)، حاکم سرزمين درخشان و بهشتی «خاطره ها»، روی مانولو شرط می‌بندد. رقيب (و همسرش) زيبالبا (با صدای ران پرلمن)، خدای سرزمين خاکستری و جهنمی «فراموشی»، واکين را انتخاب می‌کند. وقتی اين بچه ها بزرگ می‌شوند، به نظر می‌رسد که ماريا مانولوی حساس را ترجيح می‌دهد اما همه معتقدند که واکين بيشتر به او می‌آيد. روزگار به گونه ای پيش می‌رود که اين زوج را از هم دور می‌کند و مانولو را به سفری آن سوی مرگ به سه دنيای پس از مرگ اعزام می‌کند.



به نسبت يک فيلم نود دقيقه ای، اتفاقات بسيار زيادی در فيلم رخ می‌دهند از تشکيل يک مثلث عشقی گرفته تا نبرد زمينی بين روستاييان و راهزنان، اجرای آهنگ‌های پاپ مختلف، و سفر اديسه وار مانولو به سرزمين خاطره ها، سرزمين فراموشی و غار ارواح (تحت سلطه شمع ساز، که نقشش را آيس کيوب ايفا می‌کند). «کتاب زندگی» سبک بال از صحنه ای به صحنه ای ديگر می‌رود و ضرباهنگ فيلم را پرنشاط و به ندرت پرهيجان حفظ می‌کند. داستان فيلم ممکن است اندکی براي مخاطبان کم سن و سال‌تر پيچيده باشد، اما اين اهميت چندانی ندارد. استفاده از پيرنگ عصر مدرن ناشيانه است؛ برگشت هر چند وقت يک بار فيلم از داستان اصلی به موزه می‌تواند باعث پرت شدن حواس بيننده شود و نتيجه نهايی نيز ارزش اين کار را ندارد.



مانولو، که صدايش (چه به وقت صحبت کردن و چه در زمان آواز خواندن) از حنجره هميشه دوست داشتنی ديه گو لونا ادا می‌شود، بلافاصله به دليل بي ميلی‌اش به کشتن گاوی در رينگ به محبوب قلب بيننده تبديل می‌شود. مانولو ابزار دست فيلمساز برای تاکيد بر تِم کانونی خودمختاری است. زو سالدانا شخصيت ماريا را گستاخ و بی محابا از آب درآورده- ماريا به هيچ وجه شخصيت يک زن وابسته و نيازمند کمک را ندارد. وقتی ارتش راهزنان از راه می‌رسد، او نخستين کسی است که شمشير به دست می‌گيرد و برای تهييج روحيه بقيه سخنرانی می‌کند. واکين بيش از چند صفت از شخصيت گاتسون «ديو و دلبر/ Beauty and the Beast» (ايده‌اش درباره يک هديه رومانتيک، گرفتن عکس سلفی از خودش است) را عاريه گرفته است، اما بيرحمی شخصيت ديو را با نوعی سادگی دوست داشتنی جايگزين کرده است. گاتسون، بدطينت بود؛ واکين فقط کمی خودشيفته است. بخشی از اين «حيوان دوست داشتنی» به وسيله يک خوک پر می‌شود، اما اين نمی‌تواند بخش بزرگی از رويدادها باشد و او صحبت نمی‌کند.

دل تورو و کارگردان خورخه آر گوتيرز به سختی تلاش کرده‌اند تا کتاب زندگی را از تمام انيميشن‌های ديگر متمايز کنند. برای رسيدن به اين هدف ريسک کرده‌اند، مثلاً هر شخصيت ظاهری دارد که به شدت تحت تأثير پينوکيو است. صحنه ها و پشت صحنه به شدت از فتورئاليسم[۱] فاصله دارند. تلفيق آهنگ‌های پاپ (از جمله اجرای عجيب آهنگ «فکر می‌کنی، جذابم؟» راد استيوارت) به اندازه «شرک / Shrek» اينجا خوب از کار در نيامده است، در فيلم صحنه‌هایی وجود دارند که به سختی می‌توان باور کرد که مانولو خواننده گروه موسيقی است.

به طور کلی فيلم‌های انيميشنی در سال ۲۰۱۴ افت کرده‌اند، در حالی که «کتاب زندگی» فاقد نسخه قبل از خود است و ميل شديدی به خط شکنی دارد، برخورد آن با مخاطبان لاتين تبار می‌تواند فی نفسه جالب باشد. اگرچه دل تورو و گوتيرز فيلم را برای قشر خاصی نساخته‌اند، اما برخی تصويرها ممکن است براي افراد آشنا با عوامل فرهنگی برخاسته از مرز جنوبی[۲] آشنا باشند. البته به بيان کلی‌تر، «کتاب زندگی» از انگيزه کافی برای سرگرم کردن پدرومادرها و بچه ها برخوردار است.