قرآن كریم مى فرماید: «و رفعنالك ذكرك[1]» آوازه تو را در جهان بلند كردیم، آیا ترتیب مجالس عزاداری و جشن سوگ یا شادی ائمه اطهار - علیهم السلام- جز بالابردن نام و نشان آنها نتیجه اى دیگر دارد؟
7- كمال خواهی و فضیلت طلبی؛ عزاداریها پیوند قلبی و ارتباط باطنی با حجتهای الهی و ائمه معصومین ـ علیهم السّلام ـ را در پی دارد، چرا كه شیعیان و محبّین اهلبیت با تمام احساس و عواطف و با همه وجود، در مجالس امام حسین ـ علیه السّلام ـ شركت، میكنند به گونهای كه بین خود و آن حضرت یك پیوند معنوی برقرار ساختهاند و همین امر به طور محسوس در رفتار و اخلاق ایشان تأثیر گذاشته و آنان را به صراط مستقیم هدایت كرده و كمال جویی و فضیلت را در آنها ایجاد میكند. 8- تكریم ائمه، و ارزشها: در مراسم عزاداری، مقام و شخصیت ائمه معصومین ـ علیهم السّلام ـ تكریم شده و به مردم معرفی میشوند و به همه ارزشها و خوبیهایی كه در شخصیت معصومین ـ علیهمالسّلام ـ ظهور و بروز داشته است احترام گزارده شده و مورد تمجید قرار میگیرند. همین امر باعث تقویت این خصائص نیك در اخلاق و كردار مردم میگردد.
9- رشد فضائل و كرامتهای انسانی و الهی و پرورش روحیّه شهادت طلبی؛ هر قطره اشك كلامی است كه شهادت را چون پیامی به مردم ابلاغ میكند و گریه نشانه آن است كه فاجعهای روی داده و ظلمی صورت گرفته، است عزاداری نه یك روز، نه ده روز، نه یك ماه، بلكه در تمام سال، برای این است كه ملتی كه در شهادت زندگی میكند باید عزادار باشد و در مجالس عزا با بیان فلسفه شهادت و با یادآوری از شهیدانش، روحیه شهادت طلبی را همچنان تازه نگه دارد. بیشك به خاطر نشر فلسفه شهادت و ایثار و كرامتهای انسانی است كه شیعه به بهانه مرگ برادر، عمو، دایی و... جلسه برگزار میكند و یكباره به كربلا گریز میزند و از حسین ـ علیهالسّلام ـ سخن میگوید.
10- زنده نگه داشتن اسلام با استفاده از ابزار عزاداری؛ عزاداری اسلام را زنده كرد و اگر امام حسین ـ علیه السّلام ـ قیام نمیكرد، اثری از اسلام باقی نمیماند. اساس شكلگیری انقلاب اسلامی ایران نیز از نهضت امام حسین ـ علیه السّلام ـ است. امام خمینی (ره) درباره تجدید و تكرار عزاداریها میفرماید: «... اصلاً نمیفهمند مكتب سید الشهداء چه بوده و نمیدانند این منبرها، گریهها و سینهزنیها حدود 1400 سال است كه ما و مكتب را حفظ كرده و تا حالا اسلام را آورده. این عده از جوانها اینطور نیست كه سوء نیت داشته باشند آنها خیال میكنند كه ما باید حرف روز بزنیم، حرف سید الشهداء حرف روز، و همیشه حرف روز است. اصلاً حرف روز را سیدالشهداء آورده و دست ما داده است و سیدالشهداء را این گریهها و مكتب وی را این مصیبتها و داد و قالها و این سینهزنیها و این دستجات حفظ كرده است. اگر فقط مقدسی بوده و توی اتاق و توی خانه مینشست و برای خودش هی زیارت عاشورا میخواند و تسبیح میگفت چیزی نمانده بود... همینهاست كه این نهضت را پیش برده. اگر سیدالشهداء نبود این نهضت را كسی پیش نمیبرد.»[2]
بنابراین عزاداری حسین بن علی ـ علیه السّلام ـ یك حركت است یك موج است، یك مبارزه اجتماعی است. همین عزاداریها سبب میشود كه شور و عاطفه، از شعور و شناخت برخوردار گردد و ایمان را در ذهن جامعه هوادار، زنده نگه دارد و مكتب عاشورا به عنوان یك فكر سازنده و حادثه الهام بخش، همواره تأثیر خود را حفظ كند. خون و شهادت و عزاداری احیای خط رساندن صدای مظلومیت اهلبیت عصمت و طهارت ـ علیهم السّلام ـ به گوش تاریخ است.... هم بر مظلومیت امام گریه میشود و هم در سایه آن، هدف امام حسین ـ علیه السّلام ـ از نهضت و حركت شناخته میشود، جلسات سخنرانی و موعظه، روضههای خانگی و دستههای عزاداری و هیأتهای زنجیرزنی، پوشیدن لباس مشكی و پرچم به دست گرفتن و شربت و آب دادن و تلاش در بر پایی مجالس و عزاداریها، با آن شورو و عشق و صفای باطن، و هر یك به نوعی سربازگیری جبهه حسینی است و این پیوند قلبی را عمق و غنا میبخشد.
11- در اینكه آیات و روایات معصومین ـ علیهم السّلام ـ به صبر و استقامت توصیه كردهاند، هیچ جای تردید نیست مراد از آن توصیهها این است كه در عزاداریها جزع و فزع و اظهار نارضایتی نسبت به قضا و قدر الهی، و گفتن سخنان بیهوده و باطل در هنگام مصیبت صورت نگیرد، در حالی كه هیچ یك از مصادیق عزاداری (گریه، تسلیت گقتن، گرامی داشت خاطرات شهدا و ...) كه شیعیان دارند، چنان حالتی نداشته و منافاتی با سفارشات صبر ندارد.
7- كمال خواهی و فضیلت طلبی؛ عزاداریها پیوند قلبی و ارتباط باطنی با حجتهای الهی و ائمه معصومین ـ علیهم السّلام ـ را در پی دارد، چرا كه شیعیان و محبّین اهلبیت با تمام احساس و عواطف و با همه وجود، در مجالس امام حسین ـ علیه السّلام ـ شركت، میكنند به گونهای كه بین خود و آن حضرت یك پیوند معنوی برقرار ساختهاند و همین امر به طور محسوس در رفتار و اخلاق ایشان تأثیر گذاشته و آنان را به صراط مستقیم هدایت كرده و كمال جویی و فضیلت را در آنها ایجاد میكند. 8- تكریم ائمه، و ارزشها: در مراسم عزاداری، مقام و شخصیت ائمه معصومین ـ علیهم السّلام ـ تكریم شده و به مردم معرفی میشوند و به همه ارزشها و خوبیهایی كه در شخصیت معصومین ـ علیهمالسّلام ـ ظهور و بروز داشته است احترام گزارده شده و مورد تمجید قرار میگیرند. همین امر باعث تقویت این خصائص نیك در اخلاق و كردار مردم میگردد.
9- رشد فضائل و كرامتهای انسانی و الهی و پرورش روحیّه شهادت طلبی؛ هر قطره اشك كلامی است كه شهادت را چون پیامی به مردم ابلاغ میكند و گریه نشانه آن است كه فاجعهای روی داده و ظلمی صورت گرفته، است عزاداری نه یك روز، نه ده روز، نه یك ماه، بلكه در تمام سال، برای این است كه ملتی كه در شهادت زندگی میكند باید عزادار باشد و در مجالس عزا با بیان فلسفه شهادت و با یادآوری از شهیدانش، روحیه شهادت طلبی را همچنان تازه نگه دارد. بیشك به خاطر نشر فلسفه شهادت و ایثار و كرامتهای انسانی است كه شیعه به بهانه مرگ برادر، عمو، دایی و... جلسه برگزار میكند و یكباره به كربلا گریز میزند و از حسین ـ علیهالسّلام ـ سخن میگوید.
10- زنده نگه داشتن اسلام با استفاده از ابزار عزاداری؛ عزاداری اسلام را زنده كرد و اگر امام حسین ـ علیه السّلام ـ قیام نمیكرد، اثری از اسلام باقی نمیماند. اساس شكلگیری انقلاب اسلامی ایران نیز از نهضت امام حسین ـ علیه السّلام ـ است. امام خمینی (ره) درباره تجدید و تكرار عزاداریها میفرماید: «... اصلاً نمیفهمند مكتب سید الشهداء چه بوده و نمیدانند این منبرها، گریهها و سینهزنیها حدود 1400 سال است كه ما و مكتب را حفظ كرده و تا حالا اسلام را آورده. این عده از جوانها اینطور نیست كه سوء نیت داشته باشند آنها خیال میكنند كه ما باید حرف روز بزنیم، حرف سید الشهداء حرف روز، و همیشه حرف روز است. اصلاً حرف روز را سیدالشهداء آورده و دست ما داده است و سیدالشهداء را این گریهها و مكتب وی را این مصیبتها و داد و قالها و این سینهزنیها و این دستجات حفظ كرده است. اگر فقط مقدسی بوده و توی اتاق و توی خانه مینشست و برای خودش هی زیارت عاشورا میخواند و تسبیح میگفت چیزی نمانده بود... همینهاست كه این نهضت را پیش برده. اگر سیدالشهداء نبود این نهضت را كسی پیش نمیبرد.»[2]
بنابراین عزاداری حسین بن علی ـ علیه السّلام ـ یك حركت است یك موج است، یك مبارزه اجتماعی است. همین عزاداریها سبب میشود كه شور و عاطفه، از شعور و شناخت برخوردار گردد و ایمان را در ذهن جامعه هوادار، زنده نگه دارد و مكتب عاشورا به عنوان یك فكر سازنده و حادثه الهام بخش، همواره تأثیر خود را حفظ كند. خون و شهادت و عزاداری احیای خط رساندن صدای مظلومیت اهلبیت عصمت و طهارت ـ علیهم السّلام ـ به گوش تاریخ است.... هم بر مظلومیت امام گریه میشود و هم در سایه آن، هدف امام حسین ـ علیه السّلام ـ از نهضت و حركت شناخته میشود، جلسات سخنرانی و موعظه، روضههای خانگی و دستههای عزاداری و هیأتهای زنجیرزنی، پوشیدن لباس مشكی و پرچم به دست گرفتن و شربت و آب دادن و تلاش در بر پایی مجالس و عزاداریها، با آن شورو و عشق و صفای باطن، و هر یك به نوعی سربازگیری جبهه حسینی است و این پیوند قلبی را عمق و غنا میبخشد.
11- در اینكه آیات و روایات معصومین ـ علیهم السّلام ـ به صبر و استقامت توصیه كردهاند، هیچ جای تردید نیست مراد از آن توصیهها این است كه در عزاداریها جزع و فزع و اظهار نارضایتی نسبت به قضا و قدر الهی، و گفتن سخنان بیهوده و باطل در هنگام مصیبت صورت نگیرد، در حالی كه هیچ یك از مصادیق عزاداری (گریه، تسلیت گقتن، گرامی داشت خاطرات شهدا و ...) كه شیعیان دارند، چنان حالتی نداشته و منافاتی با سفارشات صبر ندارد.