بهشت آنجائی است که پرهیزکاران ، در آن زندگی خواهند کرد ، آنجایی که منتهی الیه حرکت کمالی نیکوکاران است ، آنجا که ثمرات شیرین کردار شایستگان ، در آنجا به منصه ظهور می رسد ، آنجایی است که آرامش و خاطر و هرگونه نعمتی برای واردین آن فراهم است ، آنجا بهترین و عالی ترین وسایل آسایش برای مردم فراهم ، و کسی را با کسی کاری نیست ، آنجا هرکسی هر چیزی بخواهد برایش میسر و هر نوع نعمتی موجود است ، آنجا ...
آنجا بهشت است که از نظر قرآن به نامهایی از قبیل : جنت ، دارالسلام ، دارالخلود ، دارالمقامه ، جنه المأوی ، جنات عدن ، دارالحیوان ، فردوس ، جنات النعیم ، مقام امین و ... خوانده شده است . بنابراین بهشت و یا هر لفظی که مرادف آن است ، جایگاه کسانی است که ایمان دارند ، کارهای شایسته انجام می دهند ، از محرمات پرهیز می کنند ، با خلوص عقیده پروردگار خود را پرستش می کنند ، از خدای خود می ترسند ، به وعده هایی که با خدا و یا بندگانش برقرار ساخته اند وفا می کنند ، برای مصالح ملت و پیشبرد مصالح عالی بشری و به طور خلاصه در راه خدا با جان و مال خود جهاد می کنند ، از کرده های زشت خود پشیمان شده ، در انجام وظایف انسانی خود کوتاهی نمی کنند و به طور کلی از ارتکاب معاصی خودداری نموده و به کارهای نیک گرایش دارند . البته عقائد و نظرات دانشمندان درباره بهشت و جهنم و به طور کلی عالم پس از مرگ مختلف است ، گروهی آن را مادی صرف دانسته ، گروهی آن را روحانی محض پنداشته و گروهی دیگر آن را به حسب مراتب و حالات هم روحانی و هم مادی دانسته اند . حال نظر قرآن را درباره بهشت و نعمت های مادی و روحی آن ذیلاً بیان می نماییم :
نعمت های جسمانی بهشت :
• نهرها و درخت ها و میوه های بهشت :
قرآن شریف بهشت را بیشتر با کلمه « جنت » که به معنی بستانی است که از لحاظ کثرت و تکاثف درخت ها و پیجیدگی شاخه های آنها ، ایجاد سایه و پوشش مخصوصی برای سطح آن کرده است ، یاد می نماید . بهشتی که قرآن توصیف می کند ، نهرهایی از شیر که مزه اش تغییر نمی کند ، نهرهایی از خمر ، نهرهایی از عسل تصفیه شده ، نهرهایی از آب گوارای جاری که هرگز بدبو نمی شود ؛ درخت های انبوه و در هم پیچیده ، سایه های فرح انگیز دائمی ، میوه های رنگارنگی که در دسترس همگان است و بالاخره هر نوع صفا و طراوتی که برای یک محیط فرح انگیز لازم و ضروری است ، دارا است . ما به عنوان نمونه به چند آیه ذیلا اشاره می کنیم :
1) مَثَلُ الْجَنَّةِ الَّتِی وُعِدَ الْمُتَّقُونَ فِیهَا أَنْهَارٌ مِّن مَّاء غَیْرِ آسِنٍ وَأَنْهَارٌ مِن لَّبَنٍ لَّمْ یَتَغَیَّرْ طَعْمُهُ وَأَنْهَارٌ مِّنْ خَمْرٍ لَّذَّةٍ لِّلشَّارِبِینَ وَأَنْهَارٌ مِّنْ عَسَلٍ مُّصَفًّى وَلَهُمْ فِیهَا مِن كُلِّ الثَّمَرَاتِ وَمَغْفِرَةٌ مِّن رَّبِّهِمْ كَمَنْ هُوَ خَالِدٌ فِی النَّارِ وَسُقُوا مَاء حَمِیمًا فَقَطَّعَ أَمْعَاءهُمْ ( سوره محمد آیه 15 )
که یعنی :
مثل بهشتى كه به پرهیزگاران وعده داده شده [چون باغى است كه] در آن نهرهایى است از آبى كه [رنگ و بو و طعمش] برنگشته و جویهایى از شیرى كه مزهاش دگرگون نشود و رودهایى از بادهاى كه براى نوشندگان لذتى است و جویبارهایى از انگبین ناب و در آنجا از هر گونه میوه براى آنان [فراهم] است و [از همه بالاتر] آمرزش پروردگار آنهاست [آیا چنین كسى در چنین باغى دلانگیز] مانند كسى است كه جاودانه در آتش است و آبى جوشان به خوردشان داده مىشود [تا] رودههایشان را از هم فرو پاشد .
2) قَالَ اللّهُ هَذَا یَوْمُ یَنفَعُ الصَّادِقِینَ صِدْقُهُمْ لَهُمْ جَنَّاتٌ تَجْرِی مِن تَحْتِهَا الأَنْهَارُ خَالِدِینَ فِیهَا أَبَدًا رَّضِیَ اللّهُ عَنْهُمْ وَرَضُواْ عَنْهُ ذَلِكَ الْفَوْزُ الْعَظِیمُ ( سوره مائده آیه 119 )
که یعنی :
خدا فرمود این روزى است كه راستگویان را راستىشان سود بخشد براى آنان باغهایى است كه از زیر [درختان] آن نهرها روان است همیشه در آن جاودانند خدا از آنان خشنود است و آنان [نیز] از او خشنودند این است رستگارى بزرگ .
3) وَبَشِّرِ الَّذِین آمَنُواْ وَعَمِلُواْ الصَّالِحَاتِ أَنَّ لَهُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِی مِن تَحْتِهَا الأَنْهَارُ كُلَّمَا رُزِقُواْ مِنْهَا مِن ثَمَرَةٍ رِّزْقاً قَالُواْ هَذَا الَّذِی رُزِقْنَا مِن قَبْلُ وَأُتُواْ بِهِ مُتَشَابِهاً وَلَهُمْ فِیهَا أَزْوَاجٌ مُّطَهَّرَةٌ وَهُمْ فِیهَا خَالِدُونَ ( سوره بقره آیه 25 )
که یعنی :
و كسانى را كه ایمان آوردهاند و كارهاى شایسته انجام دادهاند مژده ده كه ایشان را باغهایى خواهد بود كه از زیر [درختان] آنها جویها روان است هر گاه میوهاى از آن روزى ایشان شود مىگویند این همان است كه پیش از این [نیز] روزى ما بوده و مانند آن [نعمتها] به ایشان داده شود و در آنجا همسرانى پاكیزه خواهند داشت و در آنجا جاودانه بمانند .
4) وَدَانِیَةً عَلَیْهِمْ ظِلَالُهَا وَذُلِّلَتْ قُطُوفُهَا تَذْلِیلًا ( سوره انسان آیه 14 )
که یعنی :
و سایهها[ى درختان] به آنان نزدیك است و میوههایش [براى چیدن] رام .
5) إِنَّ الْمُتَّقِینَ فِی ظِلَالٍ وَعُیُونٍ ؛ وَفَوَاكِهَ مِمَّا یَشْتَهُونَ ؛ كُلُوا وَاشْرَبُوا هَنِیئًا بِمَا كُنتُمْ تَعْمَلُونَ (سوره مرسلات آیه41)
که یعنی :
اهل تقوا در زیر سایهها و بر كنار چشمهسارانند ؛ با هر میوهاى كه خوش داشته باشند ؛ به [پاداش] آنچه مىكردید بخورید و بیاشامید گواراتان باد .
6) مَّثَلُ الْجَنَّةِ الَّتِی وُعِدَ الْمُتَّقُونَ تَجْرِی مِن تَحْتِهَا الأَنْهَارُ أُكُلُهَا دَآئِمٌ وِظِلُّهَا تِلْكَ عُقْبَى الَّذِینَ اتَّقَواْ وَّعُقْبَى الْكَافِرِینَ النَّارُ ( سوره رعد آیه 35 )
که یعنی :
وصف بهشتى كه به پرهیزگاران وعده داده شده [این است كه] از زیر [درختان ] آن نهرها روان است میوه و سایهاش پایدار است این است فرجام كسانى كه پرهیزگارى كردهاند و فرجام كافران آتش [دوزخ] است
البته صدها آیه دیگر در ان زمینه وجود دارد که ما از ذکر آنها صرف نظر می کنیم .
آنجا بهشت است که از نظر قرآن به نامهایی از قبیل : جنت ، دارالسلام ، دارالخلود ، دارالمقامه ، جنه المأوی ، جنات عدن ، دارالحیوان ، فردوس ، جنات النعیم ، مقام امین و ... خوانده شده است . بنابراین بهشت و یا هر لفظی که مرادف آن است ، جایگاه کسانی است که ایمان دارند ، کارهای شایسته انجام می دهند ، از محرمات پرهیز می کنند ، با خلوص عقیده پروردگار خود را پرستش می کنند ، از خدای خود می ترسند ، به وعده هایی که با خدا و یا بندگانش برقرار ساخته اند وفا می کنند ، برای مصالح ملت و پیشبرد مصالح عالی بشری و به طور خلاصه در راه خدا با جان و مال خود جهاد می کنند ، از کرده های زشت خود پشیمان شده ، در انجام وظایف انسانی خود کوتاهی نمی کنند و به طور کلی از ارتکاب معاصی خودداری نموده و به کارهای نیک گرایش دارند . البته عقائد و نظرات دانشمندان درباره بهشت و جهنم و به طور کلی عالم پس از مرگ مختلف است ، گروهی آن را مادی صرف دانسته ، گروهی آن را روحانی محض پنداشته و گروهی دیگر آن را به حسب مراتب و حالات هم روحانی و هم مادی دانسته اند . حال نظر قرآن را درباره بهشت و نعمت های مادی و روحی آن ذیلاً بیان می نماییم :
نعمت های جسمانی بهشت :
• نهرها و درخت ها و میوه های بهشت :
قرآن شریف بهشت را بیشتر با کلمه « جنت » که به معنی بستانی است که از لحاظ کثرت و تکاثف درخت ها و پیجیدگی شاخه های آنها ، ایجاد سایه و پوشش مخصوصی برای سطح آن کرده است ، یاد می نماید . بهشتی که قرآن توصیف می کند ، نهرهایی از شیر که مزه اش تغییر نمی کند ، نهرهایی از خمر ، نهرهایی از عسل تصفیه شده ، نهرهایی از آب گوارای جاری که هرگز بدبو نمی شود ؛ درخت های انبوه و در هم پیچیده ، سایه های فرح انگیز دائمی ، میوه های رنگارنگی که در دسترس همگان است و بالاخره هر نوع صفا و طراوتی که برای یک محیط فرح انگیز لازم و ضروری است ، دارا است . ما به عنوان نمونه به چند آیه ذیلا اشاره می کنیم :
1) مَثَلُ الْجَنَّةِ الَّتِی وُعِدَ الْمُتَّقُونَ فِیهَا أَنْهَارٌ مِّن مَّاء غَیْرِ آسِنٍ وَأَنْهَارٌ مِن لَّبَنٍ لَّمْ یَتَغَیَّرْ طَعْمُهُ وَأَنْهَارٌ مِّنْ خَمْرٍ لَّذَّةٍ لِّلشَّارِبِینَ وَأَنْهَارٌ مِّنْ عَسَلٍ مُّصَفًّى وَلَهُمْ فِیهَا مِن كُلِّ الثَّمَرَاتِ وَمَغْفِرَةٌ مِّن رَّبِّهِمْ كَمَنْ هُوَ خَالِدٌ فِی النَّارِ وَسُقُوا مَاء حَمِیمًا فَقَطَّعَ أَمْعَاءهُمْ ( سوره محمد آیه 15 )
که یعنی :
مثل بهشتى كه به پرهیزگاران وعده داده شده [چون باغى است كه] در آن نهرهایى است از آبى كه [رنگ و بو و طعمش] برنگشته و جویهایى از شیرى كه مزهاش دگرگون نشود و رودهایى از بادهاى كه براى نوشندگان لذتى است و جویبارهایى از انگبین ناب و در آنجا از هر گونه میوه براى آنان [فراهم] است و [از همه بالاتر] آمرزش پروردگار آنهاست [آیا چنین كسى در چنین باغى دلانگیز] مانند كسى است كه جاودانه در آتش است و آبى جوشان به خوردشان داده مىشود [تا] رودههایشان را از هم فرو پاشد .
2) قَالَ اللّهُ هَذَا یَوْمُ یَنفَعُ الصَّادِقِینَ صِدْقُهُمْ لَهُمْ جَنَّاتٌ تَجْرِی مِن تَحْتِهَا الأَنْهَارُ خَالِدِینَ فِیهَا أَبَدًا رَّضِیَ اللّهُ عَنْهُمْ وَرَضُواْ عَنْهُ ذَلِكَ الْفَوْزُ الْعَظِیمُ ( سوره مائده آیه 119 )
که یعنی :
خدا فرمود این روزى است كه راستگویان را راستىشان سود بخشد براى آنان باغهایى است كه از زیر [درختان] آن نهرها روان است همیشه در آن جاودانند خدا از آنان خشنود است و آنان [نیز] از او خشنودند این است رستگارى بزرگ .
3) وَبَشِّرِ الَّذِین آمَنُواْ وَعَمِلُواْ الصَّالِحَاتِ أَنَّ لَهُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِی مِن تَحْتِهَا الأَنْهَارُ كُلَّمَا رُزِقُواْ مِنْهَا مِن ثَمَرَةٍ رِّزْقاً قَالُواْ هَذَا الَّذِی رُزِقْنَا مِن قَبْلُ وَأُتُواْ بِهِ مُتَشَابِهاً وَلَهُمْ فِیهَا أَزْوَاجٌ مُّطَهَّرَةٌ وَهُمْ فِیهَا خَالِدُونَ ( سوره بقره آیه 25 )
که یعنی :
و كسانى را كه ایمان آوردهاند و كارهاى شایسته انجام دادهاند مژده ده كه ایشان را باغهایى خواهد بود كه از زیر [درختان] آنها جویها روان است هر گاه میوهاى از آن روزى ایشان شود مىگویند این همان است كه پیش از این [نیز] روزى ما بوده و مانند آن [نعمتها] به ایشان داده شود و در آنجا همسرانى پاكیزه خواهند داشت و در آنجا جاودانه بمانند .
4) وَدَانِیَةً عَلَیْهِمْ ظِلَالُهَا وَذُلِّلَتْ قُطُوفُهَا تَذْلِیلًا ( سوره انسان آیه 14 )
که یعنی :
و سایهها[ى درختان] به آنان نزدیك است و میوههایش [براى چیدن] رام .
5) إِنَّ الْمُتَّقِینَ فِی ظِلَالٍ وَعُیُونٍ ؛ وَفَوَاكِهَ مِمَّا یَشْتَهُونَ ؛ كُلُوا وَاشْرَبُوا هَنِیئًا بِمَا كُنتُمْ تَعْمَلُونَ (سوره مرسلات آیه41)
که یعنی :
اهل تقوا در زیر سایهها و بر كنار چشمهسارانند ؛ با هر میوهاى كه خوش داشته باشند ؛ به [پاداش] آنچه مىكردید بخورید و بیاشامید گواراتان باد .
6) مَّثَلُ الْجَنَّةِ الَّتِی وُعِدَ الْمُتَّقُونَ تَجْرِی مِن تَحْتِهَا الأَنْهَارُ أُكُلُهَا دَآئِمٌ وِظِلُّهَا تِلْكَ عُقْبَى الَّذِینَ اتَّقَواْ وَّعُقْبَى الْكَافِرِینَ النَّارُ ( سوره رعد آیه 35 )
که یعنی :
وصف بهشتى كه به پرهیزگاران وعده داده شده [این است كه] از زیر [درختان ] آن نهرها روان است میوه و سایهاش پایدار است این است فرجام كسانى كه پرهیزگارى كردهاند و فرجام كافران آتش [دوزخ] است
البته صدها آیه دیگر در ان زمینه وجود دارد که ما از ذکر آنها صرف نظر می کنیم .