آیا تجربه تلخ توزیع سبد کالا تکرار می شود؟

[✘PETER✘]

با گذشت هیجانات روزهای اول توزیع سبد کالا، اینک بهتر می‌توان علت ناکامی دولت روحانی در اجرای این طرح را کالبدشکافی کرد.
به گزارش جهان به نقل از مشرق، اولین بار حسن روحانی در رقابت‌های انتخابی ریاست جمهوری سخن از پرداخت یارانه‌های غیر نقدی کرد و او با انتقاد به شیوه اجرای توزیع یارانه‌های نقدی آن را تورم زا و غیر کارامد عنوان نمود و توزیع کالاهای یارانه‌ای را اقدام حمایتی دولت خود برای اقشار آسیب‌پذیر جامعه مطرح کرد و شیوه توزیع ارزاق ارزان‌قیمت را بهتر از پرداخت نقدی دانست.

در آن ایام کسی این سخنان را جدی نگرفت و موضوعات دیگر محل بحث‌های جدی آن دوره رقابت انتخاباتی بود ،اما پس از ۶ ماه حضور دولت جدید، ضعف نگرش اقتصادی دولت یازدهم نسبت سیاست‌های حمایتی هویدا و فاصله تفکر آنان با واقعیت‌های اجتماعی و اقتصادی علنی گردید ،به طوری که نه تنها ناکارآمدی نظام تصمیم‌گیری دولت یازدهم برای جامعه معلوم گردید، بلکه بسیاری توزیع بسته کالای ۸۰ هزار تومانی دولت روحانی برای ۱۵ میلیون نفر را با تخصیص ۴۵ هزارتومان یارانه نقدی احمدی‌نژاد برای ۷۵ میلیون نفر مقایسه می‌کنند.

در حقیقت پس از پیروزی حسن روحانی در انتخابات ریاست جمهوری، پیگیری‌ها برای تحقق این وعده آغاز شد ،تا اینکه چند ماه بعد و پس از تشکیل اعضای کابینه یازدهم، ارائه سبد کالایی به صورت یک مأموریت پایه‌ای به وزارت صنعت معدن و تجارت واگذار شد.

پس از آن، حسن روحانی در گزارش صد روزه خود در تلویزیون خبر داد: دولت تدبیر و امید در سال ۹۲، دو سبد کالایی به مردم خواهد داد.

روزها و هفته‌ها گذشت و دولتمردان نوبت به نوبت از ارائه سبد کالایی به مردم خبر می‌دادند؛ روزی معاون اول، روز دیگر سخنگوی دولت و به صورت مداوم وزیر صنعت معدن و تجارت و در نهایت شخص رئیس‌جمهور.

آنان در ماه‌های اخیر بارها و بارها در تریبون‌های مختلف گفتند که دولت یازدهم در سال جاری دو سبد کالایی و در سال آینده چهار سبد کالایی به مردم خواهند داد.

بالأخره توزیع سبد کالایی با حاشیه‌های فراوان و بعضاً گسترده آغاز شد؛ آغازی که انتقادات و اعتراضات گسترده جامعه کارگری و قشر بازنشسته تأمین اجتماعی را به دنبال داشت.

چه کسانی مشمول حمایت دولت هستند

شاید اولین معضل و بزرگ‌ترین معضل حمایت از مردم محروم جامعه ،نحوی شناسایی اقشار آسیب‌پذیر باشد. این معضل همیشه گریبان دولت‌ها را گرفته و بارها منتقدین بر اتلاف منابع به دلیل ضعف شناسایی گروه‌های هدف سخن گفتند.

با این حال آنچه از دولت تدبیر و امید انتظار می‌رفت آن بود که حداقل دولت نیم‌نگاهی به گذشته می‌کرد و این قدر در چنین تصمیم مهمی بی‌تدبیری رخ نمی‌داد. بر اساس اطلاعیه اولیه دولت ا،فراد زیر می‌توانستند سبد کالای مرحله اول را دریافت کنند:

* سرپرستان خانوارهای تحت پوشش کمیته امداد امام خمینی «ره»
* سرپرستان خانوارهای تحت پوشش سازمان بهزیستی کشور
* سرپرستان خانوارهای مستمری‌بگیران تأمین اجتماعی (با حقوق مستمری زیر پنج میلیون ریال)
* سرپرستان خانوارهای کارگران مشمول قانون کار و تأمین اجتماعی (با حقوق زیر پنج میلیون ریال)
* سرپرستان خانوارهای کارکنان شاغل و بازنشسته نیروهای دولتی
* سرپرستان خانوارهای طلاب، خبرنگاران، دانشجویان متأهل

تعیین شرط حقوق زیر ۵۰۰ هزار تومان برای کارگران و بازنشستگان تحت پوشش تأمین اجتماعی به منظور بهره‌مندی از سبد کالایی رایگان، منجر به حذف ۱۳ میلیونی این قشر زحمتکش جامعه از این سبد کالایی شد.

موضوع آن‌چنان بر مردم سنگین آمد که حجم وسیعی از وقت و گفتگوی مردم صرف بودن یا نبودن در سبد می‌شد. تا اینکه دولت یازدهم با محوریت حسن روحانی با عذرخواهی از مردم به دلیل شیوه نادرست اجرای طرح سبد کالایی، تصمیم گرفت مدیریت این موضوع را از وزارت صنعت، معدن و تجارت بگیرد و به وزارت کار، تعاون و رفاه واگذار کند. بی‌تدبیری وزیر صنعت کار را به آنجا کشاند که حتی در سنای آمریکا عرضه سبد کالا و هجوم مردم را دال بر موفقیت سیاست‌های خود عنوان کردند.

اما ایراد دوم که دقیقاً به بی‌تدبیری وزیر صنعت بر می‌گشت نحوه توزیع کالا بود که متقاضیان ۱۰ میلیونی واجد شرایط را به چند فروشگاه زنجیره‌ای هدایت می‌کرد. طبق اطلاعیه دولت مراکز توزیع عبارت بودند از فروشگاه‌های امکان (برای کارگران) اسکاد (برای کارکنان دولت) اتکا (برای نیروهای مسلح) رفاه (برای کمیته امداد بهزیستی) سپه (برای عموم مردم) شهروند (برای عموم مردم) و اتحادیه فرهنگیان (برای فرهنگیان و عموم مردم).

تعداد کم این فروشگاه‌ها نسبت به جمعیت مشمول طرح سبد کالا، ازدحام افراد کثیر در فروشگاه‌ها را موجب شد که مشکلات امنیتی و اجتماعی نیز به بار آورد. این بی‌تدبیری به سرعت به معضل فراگیر تبدیل شد و اتفاقاتی در جامعه رخ داد که کرامت مردم زیر سؤال رفت و حرمت مردم خدشه‌دار شد.

تغییر سیاست حمایتی دولت

در نهایت جدیدترین اخبار حاکی از آن است که برنامه ارائه دو سبد کالایی به یک سبد کالایی تغییر کرده و در صورت موافقت مقامات ارشد دولت، این اقدام کلید خواهد خورد.

وزارت کار، تعاون و رفاه دنبال این سناریو است که بگوید از ابتدا قرار بوده یک سبد کالایی در دو نوبت در سال جاری ارائه شود، این در حالی است که رئیس‌جمهور، معاون اول رئیس‌جمهور، سخنگوی دولت و سایر مسئولان دولتی تاکنون بارها و بارها از ارائه دو سبد کالایی به مردم در بهمن و اسفندماه امسال خبر داده بود.

گفته می‌شود اعتبار هزار و پانصد میلیارد تومانی دولت برای دو سبد کالایی در سال جاری برای مشمولان مرحله اول بوده و حال که تعداد مشمولان ۵ میلیون نفر افزایش خواهد یافت، اعتباری برای سبد دوم باقی نمی‌گذارد. بر همین اساس، این سناریو روی میز قرار گرفته که قرار بوده یک سبد کالایی در دو نوبت (مشمولان مرحله اول و دوم) ارائه خواهد شد. باید به انتظار روزهای آینده نشست و دید سرانجام چه سرنوشتی در انتظار سبد کالای پرحاشیه دولت خواهد بود.

آیا ۸۰هزارتومان ارزشش را داشت؟

بر اساس مصوبه دولت تدبیر و امید، ۱۵۰۰ میلیارد تومان اعتبار برای ارائه دو سبد کالایی به مردم در ماه‌های بهمن و اسفندماه سال جاری در نظر گرفته شده است که بر این اساس، در هر دوره‌ای که این سبدها توزیع می‌شود، ۷۵۰ میلیارد تومان اعتبار در نظر گرفته می‌شود.

این در حالی است که پیش از این حسن یونس سینکی، معاون مستعفی بازرگانی داخلی وزارت صنعت، معدن و تجارت، اعتبار در نظر گرفته شده برای این سبد کالایی را ۱۰۰۰ میلیارد تومان عنوان کرده بود که بر این اساس، ارزش هر سبد کالایی حدود ۳۳ هزار تومان محاسبه می‌شد اما هم اکنون با انتشار جزئیات کامل مصوبه دولت، اعتبار در نظر گرفته شده برای این دو سبد کالایی، ۱۵۰۰ میلیارد تومان تعیین شده است. با این حال اتفاقات رخ داده بیانگر آن است که آیا ۸۰ هزار تومان به این همه دردسر می‌ارزید؟!