آیا به سکه طلا زکات هم تعلق می گیرد؟

[bOoOoOy]

در چه مواردی مصرف زكات جایز است؟ انسان می‌تواند زكات را در هشت مورد مصرف كند: 1) فقیر، و آن كسی است مخارج سال خود و عیالاتش را ندارد. 2) مسكین، و آن كسی است كه از فقیر سخت‌تر می‌گذارند. 3) كسی كه از طرف امام ـ علیه السّلام ـ یا نائب امام مأمور است كه زكات را جمع آوری و نگهداری نماید و به حساب آن رسیدگی كند و آن را به امام ـ علیه السّلام ـ یا نائب امام یا فقراء برساند. 4) كافرهایی كه اگر زكات به آنان بدهند به دین اسلام مایل می‌شوند، یا در جنگ به مسلمانان كمك می‌كنند.

5) خریداری بنده‌ها و آزاد كردن آنان. 6) بدهكاری كه نمی‌تواند قرض خود را بدهد. 7) سبیل الله، یعنی كاری كه مانند ساختن مسجد منفعت عمومی دینی دارد، یا مثل ساختن پل و اصلاح راه كه نفعش به عموم مسلمانان می‌رسد و آنچه برای اسلام نفع داشته باشد. 8) ابن السبیل، یعنی مسافری كه در سفر درمانده شده. (ر.ک توضیح المسائل امام خمینی(ره)، م1925)

یكى دیگر از فروعات دین ما (زكات) است، یكى از وظایف مهم اقتصادى مسلمانان، پرداخت همین (زكات) است. از اهمیت (زكات) همین بس كه در قرآن مجید پس از نماز آمده و نشانه ایمان و عامل رستگارى شمرده شده است. در روایات متعددى كه از معصومین علیهم‌السلام نقل شده آمده است: «كسى كه از پرداخت زكات جلوگیرى كند، از دین خارج است».
موارد وجوب زکات

زکات بر نُه چیز واجب است: اول: گندم؛ دوم: جو؛ سوم: خرما؛ چهارم: کشمش؛ پنجم: طلا؛ ششم: نقره؛ هفتم: شتر؛ هشتم: گاو؛ نهم: گوسفند.

اگر کسی مالک یکی از این نُه چیز باشد، با شرایطی که بعدا گفته می شود، باید مقداری را که معین شده به یکی از مصرفهایی که دستور داده اند برساند.

(توضیح المسائل امام خمینی ره، مسئله 1853)
شرایط زکات دهندگان

کسانی که زکات بر آنان واجب است باید دارای شرایط زیر باشند:

1. بلوغ

بنابر این، بر افراد نابالغ زکات واجب نیست، و در مواردی که گذشتِ یک سال در پرداخت زکات شرط است، بلوغ از آغاز سال معتبر است، و در غیر آن موارد، انسان باید قبل از زمان تعلق گرفتن زکات بالغ باشد.

(تحریرالوسیله، ج 1، ص 312، احدُها)

2. عقل

پس زکات بر کسی که مجنون است واجب نیست، و در مواردی که گذشتِ سال در پرداخت زکات شرط است باید در تمام سال عاقل باشد؛ و در غیر آن موارد، قبل از زمان تعلق زکات، داشتن عقل معتبر است.

(تحریرالوسیله، ج 1، ص 312، ثانیها)

3. آزادی

بنابر این، بر کسی که بنده دیگری است زکات واجب نیست؛ اگر چه مالک شدن «بنده» را قبول داشته باشیم.

(تحریرالوسیله، ج 1، ص 312، ثالثها)

4. مالکیت

پس بر مالی که بخشیده یا قرض داده شده، زکات واجب نیست، مگر بعد از پس گرفتن آنها.

همچنین در مالی که وصیت شده، زکات واجب نیست؛ مگر بعد از فوت وصیت کننده و قبول وصیت از سوی وصیت شونده؛ زیرا قبول وصیت در تحقق ملک برای شخصی که برایش وصیت شده بنا بر اقوا معتبر است.

(تحریرالوسیله، ج 1، ص 312، رابعها)

5. امکان تصرف کامل در مال

بنابر این در مال وقفی ـ اگر چه وقف خاص باشد ـ و اموال رهنی و مالی که به سرقت رفته، یا در زمین پنهان است و جای آن فراموش شده، یا گم شده است و همچنین مالی که در دریا افتاده و یا از غایبی به ارث رسیده و هنوز به دست وی یا وکیلش نرسیده و یا در مال قرضی، اگر چه امکان دریافت آن از بدهکار باشد، زکات واجب نیست.

(تحریرالوسیله، ج 1، ص 313، خامسها)

زکات در صورتی واجب می شود که مال به مقدار نصاب که بعدا گفته می شود برسد و مالک آن بالغ و عاقل و آزاد باشد و بتواند در آن مال تصرف کند.

(توضیح المسائل امام خمینی ره ، مسئله 1855)
شرایط مستحقان زکات

مستحقان یا گیرندگان زکات باید واجد شرایط زیر باشند:

اول: کسی که زکات می گیرد باید شیعه دوازده امامی باشد و اگر از راه شرعی شیعه بودن کسی ثابت شود و به او زکات بدهد و زکات تلف شود بعد معلوم شود شیعه نبوده لازم نیست دوباره زکات بدهد.

توضیح المسائل امام خمینی ره ، م 1942

دوم: به کسی که معصیت کبیره را آشکارا به جا می آورد، احتیاط واجب آن است که زکات ندهند.

توضیح المسائل امام خمینی ره ، م 1946

سوم: انسان نمی تواند مخارج کسانی را که مثل اولاد خرجشان بر او واجب است از زکات بدهد، ولی دیگران می توانند به آنان زکات بدهند.

توضیح المسائل امام خمینی ره ، م 1948

چهارم: سید نمی تواند از غیر سید زکات بگیرد، ولی اگر خمس و سایر وجوهات کفایت مخارج او را نکند و از گرفتن زکات ناچار باشد، می تواند از غیر سید زکات بگیرد. ولی احتیاط واجب آن است که اگر ممکن باشد فقط به مقداری که برای مخارج روزانه اش ناچار است، بگیرد.

توضیح المسائل امام خمینی ره ، م 1955
سوال: آیا اگر باغ انگور را با محصولش اجاره دهیم، پرداخت زکات آن بر مالک باغ لازم است یا به عهده اجاره کننده است؟

پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به این سۆال، چنین است:
حضرت آیت الله العظمی خامنه ای (مد ظله العالی):

در فرض سۆال لازم نیست.
آیات عظام سیستانی، مکارم شیرازی، صافی گلپایگانی (مد ظلهم العالی):

اگر بعد از ظهور میوه باشد زکات بر شما واجب است، یعنی باید تخمین بزنید که کشمش آن چه اندازه می شده است و طبق آن زکات بدهید.
دو مسئله از آیة الله مکارم شیرازی دام ظله:

مسأله 1589ـ زکات گندم و جو وقتى واجب مى شود که دانه آن بسته شود و به آن گندم و جو گویند و زکات انگور و کشمش موقعى است که میوه برسد و به آن انگور گویند و همچنین در مورد خرما زمانى است که خرما برسد و قابل خوردن شود، ولى وقت دادن زکات در گندم و جو زمانى است که آن را خرمن کنند و کاه را جدا نمایند و در خرما و کشمش موقعى است که خشک شود، مگر این که بخواهند آن را به صورت تر مصرف کنند که باید زکات آن را بدهند به شرط این که خشک شده آن به حدّ نصاب برسد.

مسأله 1590ـ در مورد گندم و جو و کشمش و خرما زکات در صورتى واجب است که هنگام واجب شدن زکات صاحب آنها بالغ باشد.
دو سوال از محضر مبارک آیة الله سیستانی دام ظله:
سۆال: چون امروز سكه طلا (بهار آزادى) در معاملات استفاده نمى شود غیر از خمس، زكات هم به آن تعلق مى گیرد یا نه؟

جواب : زكات ندارد.
سۆال: آیا دامدار مى تواند بدون اجازه شریكش زكات حیوان را بدهد؟

جواب : اگر سهم او به حد نصاب مىرسد باید زكات سهم خود را بدهد.

منابع:

سایت دانشنامه اسلامی (اهل البیت)

سایت اسلام کوئیست

سایت زکات نیوز

سایت حوزه

سایت راز ماندگاری

سایت اندیشه قم