علل عجیب گریز «ایرانی‌ها» از مشاوره

[bOoOoOy]

«150 هزار تومان برای 45 دقیقه مشاوره!» هزینه ای گزاف و کمتر قابل پرداخت از سوی عموم مردم برای دریافت خدمات مشاوره ای و روان شناسی است که مشکلات اجتماعی مردم ایران را بیشتر و بیشتر می کند. نبود نظارت بر تعرفه هایی که این روزها از سوی روانشناسان اعمال می شود، کاهش مراجعات مردم به این گروه از پزشکان و بهره مندی از خدمات مشاوره ای را همراه داشته که تداوم این روند می تواند آسیب هایی جدی همراه داشته باشد.گزارش های میدانی "قانون" از مراکز و مطب هایی که تابلوی روان شناسی بر سر در آن خورده است، حکایت از تورم در نرخ های دریافتی برای مشاوره دارد و این درحالی است که بیماری ها و اختلالات روانی در کشور هر روز بیش از قبل می شود.

بی میلی به مشاوره

به گزارش نیک صالحی به نقل از قانون ؛ بیش از ۱۵ سال از راه اندازی نخستین مراکز رسمی مشاوره روان شناسی در کشور گذشته است. نبود فرهنگ مراجعه به روان شناس و روانپزشک از رسانه ملی گرفته تا خود روان شناسان دهان به دهان می گشت که شهروندان ایرانی به ویژه طبقات متوسط و پایین جامعه به درک حل مشکل به کمک مشاور نرسیده اند. بدین ترتیب به دنبال آگاه سازی جامعه از خدمات مشاوره و معرفی هرچه بیشتر روان شناسان و همزمانی رشد آمار اختلالات سطحی و عمیق روانی در جامعه، مردم نیز به این نتیجه رسیدند که گرفتن مشاوره هنگام مواجهه با کوه مشکلات و ضعف در قدرت مقابله و حل مسئله یک ضرورت است. ابتدای امر طبقه مرفه جامعه و تحصیلکرده ها از جمله مراجعه کنندگان به مراکز مشاوره بودند حتی با وجود نرخ بالای تعرفه های مشاوره! اما به تدریج که سایر طبقات جامعه نیز به نتیجه مشابه کمک از مشاوره رسیدند، صورت مسئله نیز تغییر کرد.

هزینه بالای خدمات روان شناسی باعث شد تا تمایل بخش قابل توجهی از طبقات متوسط و پایین جامعه به مشاوره وروان درمانی کم رنگ شود. از سویی تحت پوشش بیمه نبودن این نوع خدمات نیز مزید برعلت شد تا همچنان مردم با مشکلات خود به تنهایی دست و پنجه نرم کنند. البته برخی روان شناسان نیزبا استناد به تخصصی بودن امورمشاوره و پروسه طولانی درمان، چندین برابرتعرفه قانونی وزارت بهداشت از بیمارپول می گیرند و درنبود نظارت دقیق بر عملکرد مراکز خصوصی مشاوره و مشخص نبودن تعرفه، مبالغ گزافی مطالبه می کنند. از این رو قابل پیش بینی است که تعداد قابل توجهی از افراد با وجود نیاز جدی به مشاوره و مراجعه به روان شناس، بعد از یک یا دو جلسه فرآیند درمان را رها می کنند و بدبینی در ضعف مهارت روان شناسان در موفق عمل نکردن به مشکلات آنان شدت می گیرد.

گم شدن مشکلات روانی در میان اختلاف آمارها

به دنبال آمارهایی هرچند متناقض از گسترش مشکلات روحی و روانی درجامعه، باز هم مراکز مشاوره و روان شناسان کانون توجه قرار می گیرند. به گفته مهدی تهران دوست، رئیس انجمن روانپزشکی کودک ونوجوان، براساس مطالعات گسترده ای که درسطح کشورانجام شده «۱۵ تا ۲۵ درصدافرادزیر ۱۸ سال درایران دچارمشکلات روانی هستند». این در حالی است که مدیرکل سلامت روان وزارت بهداشت گفته: «آخرین بررسی شیوع شناسی بیماری های روانی درکشوربعداز ۱۰ سال طی سال های ۸۹ و ۹۰ درسراسرکشور ودر جمعیت ۱۵ تا ۶۴ انجام شد که نتایج این تحقیق نشان می دهد که به طورمتوسط شیوع بیماری های روانی درجامعه ما ۲۳. ۶ درصد است که این میزان درزنان ۲۶. ۵ درصد و درمردان ۲۰. ۸ درصد است که البته نسبت به آ مار ۲۰ سال قبل رشد چندانی رانشان نمی دهد». اما حتی کمترین ارقام ارائه شده نیز بیانگر وجود معضلات جدی ونگران کننده درجامعه است و در حالی که به گفته برخی روان شناسان، ابتلابه آشفتگی های روانی درایران روند افزایشی به خود گرفته، مسئولان همچنان آمارمشابهی از ارقام نسبت به سال های گذشته اعلام می کنند!

۵۰ درصد ناامید، ۳۷ درصد مضطرب!

محمد باقرلاریجانی، رئیس سابق شورای سیاستگذاری وزارت بهداشت در این باره گفته که «برخی مطالعات نشان می دهد که ۲۰ درصد کودکان کشوردرگیرمشکلات رفتاری وروانی هستند.» «آخرین مطالعات انجام شده درباره وضعیت سلامت روان کودکان (مربوط به سال های ۸۸ تا ۸۹) نشان می دهد دربرخی مناطق کشور، ۵۰ درصد کودکان دچارغمگینی و ناامیدی و ۳۷ درصد کودکان دچارنگرانی واضطراب هستند.» اومی گوید که بررسی های وزارت بهداشت «نشان می دهد ۱۲ درصدکودکان دو تا ۱۴ سال کشور، تنبیه های شدید بدنی وبیش از ۵۰ درصد آنان تنبیه های کلامی راتجربه کرده اند». روان شناسان می گویند: «یکی ازموانع دست یافتن به آماردقیق دراین حوزه قطع پروسه درمانی پس از جلسات اولیه از سوی مراجعه کنندگان است و درصد اندکی نیزبیماری خود را تا یک دوره بیشتر پیگیری نمی کنند.»

شیوع بیماری های روانی به ۳۵ درصد رسید

احمد نوربالا، عضوهیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران اما با استناد به تحقیقات انجام شده طی سال های ۷۸ و ۸۷ به ایسنا گفته میزان شیوع اختلال های روانی درمیان ایرانیان درفاصله ۹ سال ۶۰ درصد افزایش پیدا کرده وبه اندکی بیش از ۳۴ درصد رسیده است. او با اشاره به مطالعه جدیدی که طی سال جاری درباره میزان شیوع بیماری های روانی درحال انجام است، تاکیدمی کند: این روند همچنان سیر صعودی داشته وبه بیش از ۳۵ درصدرسیده است. حسن موسوی چلک، رئیس انجمن مددکاری اجتماعی ایران نیز با اشاره به روند روبه رشد بیماری های روانی درجامعه ایرانی با ارائه آخرین آمار وزارت بهداشت، آ مار ۳۴ درصدی مردم تهران به یکی ازانواع اختلالات روانی را اعلام می کند.

تعرفه های بلاتکلیف خدمات مشاوره و روان شناسی

به گفته دبیرانجمن علمی و روان شناسی بالینی ایران کم توجهی مسئولان به حمایت های بیمه ای ازخدمات روان شناسی بالینی، ازمشکلات مردم دراستفاده ازاین خدمات است. مهرداد کاظم زاده می گوید: «با توجه به نیازبه رجوع هفتگی بعضی ازمراجعه کنندگان به روان شناس بالینی وعدم حمایت های بیمه ای، اقشار زیادی ازمردم ازدریافت خدمات روان شناسی بالینی محروم می شوند». اما مسئله ای که دراین بین وجود دارد نرخ های سرسام آوراین گونه مراکز با ندیده گرفتن حمایت های بیمه ای است که مراجعه کنندگان را از مراجعه به روان شناس برحذر می دارد! نرخ ارائه خدمات مشاوره برای ۳۰ تا۴۵ دقیقه مشاوره با ۲ تا ۶ ماه وقت از پیش تعیین شده، از۴۰ هزار تومان تا ۱۵۰ هزار تومان، متغیر است. بدین ترتیب مبنای قانون اخذ تعرفه ها، نه تعرفه های پزشکی مصوب بلکه با تشخیص خود روان شناسان و مشاوران تعیین می شود. نتیجه آن نیز محرومیت بخش اعظمی از جامعه از خدمات این نوع مراکز درمانی و مشاوره است.

خدمات روان درمانی بیش از ۲۰ دقیقه تعرفه ندارد

دکترعباسعلی ناصحی، رئیس اداره بهداشت روان وزارت بهداشت علت نابسامانی درمیزان دریافتی توسط مشاوران و روان شناسان را به دلیل اعمال نظر شخصی روان شناسان دانسته و معتقد است آنچه باعث بالا بودن میزان دریافتی روان شناسان از مردم می شود نظرشخصی روان شناسان و نبود تعرفه مشخص برای خدمات روان درمانی ومشاوره در مطب است. براساس استانداردهای وزارت بهداشت به ازای هر ویزیت ۲۰ دقیقه ای دربخش خصوصی تعرفه ۱۷هزارتومانی مشخص شده اما متاسفانه شورای عالی بیمه ووزارت بهداشت برای جلسات پس ازویزیت بیمار و نیازسنجی که تحت عنوان مشاوره و روان درمانی برگزار می شود تعرفه ای در نظرنگرفته اند.

افزایش تنش های روانی در جامعه

اما واقعیت این است که این داستان را به آسانی پایانی نیست، در این میان ضعف های سیستم بهداشتی ودرمانی کشوراز دیگر موارد مهم تر است. هر ساله پیشنهاد تعیین تعرفه مشاوره و روان درمانی طرح می شود ولی به نظر می رسد هیچ جدیتی در پس آن نیست. چرا که بیمه ها زیر بار پوشش خدمات روان درمانی درمطب ها نمی روند. با وجود آسیب هایی که به دلایل متعددی نظیر شرایط سخت اقتصادی،... بسیارخطرناک ترازگذشته افراد و خانواده ها را تهدید می کنند اقدامی که بیش ازهمه به نفع مردم است تداوم پیگیری و درمان مشکلات رفتاری و اختلالات روانی افراد است که تنها در سایه انصاف روان شناسان و پوشش بیمه ای مراجعان در پرداخت هزینه های درمانی انجام پذیر است. اکنون که جامعه شناختی نسبی از جایگاه واقعی روان شناس در زندگی پیداکرده، وقت آن است تا نظارت دقیقی ازسوی مسئولان مربوطه بر تعرفه های روان درمانی صورت گیرد. در غیر این صورت باید منتظر تهدیدهای جدی تری مبنی بر تغییر باور مردم نسبت به این جایگاه و افزایش تنش های احتمالی در جامعه بر اثر مشکلات روانی موجود در پس نقاب اجتماعی آنان بود.