عاشقانه در حضور فرزندان

[bOoOoOy]

تربیت و آموزش انسان در اولین قدم، در خانواده است و کودک دروس اولیه زندگی را از والدین فرامی گیرد. والدین خوب، درحقیقت الگوهاى مثبت و سازنده‏اى هستند. آنان نخستین و مهمترین نقش را در رشد شخصیت کودک برعهده دارند.

كودكان ارزش‏ها و شیوه‏ هاى پیچیده نگاه به دنیا را از طریق روابطشان با پدر و مادر مى‏آموزند؛ چنان چه رفتارهای اعضای خانواده بر دوستی، محبت، پذیرش و احترام متقابل متکی باشد، کودک احساس امنیت و آرامش می کند و براثر رشد اجتماعی مطلوب و تقویت اعتمادبه نفس، قدرت سازگاری بیشتری با محیط به دست می آورد و آماده پذیرش مسوولیت ها و نقش های گوناگون اجتماعی در مراحل بعدی زندگی می شود.

در تعریفی دیگر روابط میان کودکان و والدین را می توان به عنوان نظامی که در کنش متقابل هستند، دانست. در نظام خانواده چنان چه روابط هر یک از اعضا با دیگران دچار اختلال شود، همه سیستم خانواده دچار مشکل خواهد شد به همین دلیل اختلافات میان پدر و مادر، نهال تربیتی مناسب را در محیط خانواده ریشه کن می کند. در حالیکه والدین باید به جای این گونه اختلافات، فرزندانشان را به بهترین روش، تربیت کنند زیرا اساس تربیت سالم فرزندان جامعه، بستگی کامل به سلامتی خانواده دارد و سلامتی خانواده مستلزم ارتباط سالم بین اعضای خانواده است. والدین اگر خود دارای ثبات نظر و آرامش روحی بوده و هرگونه کینه و خشونت را از خود دور سازند، در ایجاد آرامش روحی فرزند و دلبستگی او به خانه و خانواده، کمک کرده اند.

کودکی که در یک خانواده ناسازگار زندگی می کند، مستعد اختلال عاطفی جامعه ستیزی بوده و تاثیر زیانباری بر رشد عاطفی کودک خواهد داشت، به این معنا که در آینده نمی تواند به عنوان یک بزرگسال نسبت به فرزندان خود محبتی غیرخودخواهانه داشته باشد. به این ترتیب خصومت والدین به صورت دور باطل از یک نسل به نسل بعد تداوم می یابد. بسیاری از کودکان منحرف و کسانی که در بزرگسالی به جرم های سنگین رو می آورند، به دلیل نبود آرامش در خانواده آنهاست.

نزاع والدین با یکدیگر، کودکان را گوشه گیر، افسرده و پرخاشگر می کند و باعث ناامنی، اضطراب و صدمه به احساسات و عواطف آنان شده و زمینه را برای ارتکاب بزهکاری فرزندان فراهم می آورد. سپس اعتمادبه نفس را از آنها می گیرد و تأثیر این روابط تشنج آمیز،گاه از طلاق، بیشتر وطولانی تر است. همچنین روی خصایص روانی کودک نیز اثر نامطلوب گذاشته، آرامش و امنیت را از زندگی او سلب می کند و موجب تشویش های ذهنی و مشکلا ت روحی او می شود.

اولین نشانه های مشاجره پدر و مادر پیش چشم کودک نیز زمینه بی احترامی به والدین و به مرور زمان در ابعاد بزرگتر و در سطح جامعه به اشکال متفاوت ظاهر می شود. از سوی دیگر آن دسته از مردان و زنانی که در دوران کودکی خود، شاهد مشاجره والدین بوده اند در آینده نیز این گونه رفتارها را با همسر خود به کار می برند زیرا فرزندان به صورت غیرارادی و با مشاهده رفتار الگوهایشان،یعنی پدر ومادر به تکرار چنین رفتارهایی می پردازند.

«کودکان ما آن گونه می شوند که ما هستیم نه آن گونه که دلمان می خواهد بشوند» این جمله نشان می دهد که کودکان به ویژه در سنین کودکی که ذهنی تحلیل گر ندارند چه میزان بر دیدنی های خویش استوارند و چه مقدار آن چه را که می بینند، ثبت و ضبط می کنند. چنان چه در خانواده ای خشونت، حاکم باشد، فرزندان آنها با توسل به رفتارهای خشونت آمیز به حقوق خود می رسند. کودکان در معرض خشونت، در قیاس با همسالان خود گوشه گیرتر شده و در خانه، کودکستان و یا مدرسه از نشاط کمتری برخوردار و دائم در پی بهانه گیری و جنگ و جدل با دیگران هستند. این افراد، ازرشمندی، قدرت قضاوت، تجزیه و تحلیل و باورمندی (حس اعتمادبه نفس) خود را از دست می دهند و در محیط، یا خود به تمسخر گرفته می شوند و یا دیگران را به استهزا و تمسخر می گیرند.



علاوه بر این به دلیل آسیب پذیر بودن تمرکز فکری، نمی توانند خوب بیاموزند و استعداد خود را بکار گیرند؛ در رفتن به مدرسه کمتر علاقه نشان داده و در بسیاری از موارد از رفتن به مدرسه و یا محیط بازی، ترس و واهمه دارند. این افراد در نوجوانی یا به مواد مخدر رو می آورند و یا دچار انزواطلبی و افسردگی می شوند.

اما باید توجه داشت که اثرات نامطلوب مشاجرات خانوادگی بردختران و پسران متفاوت است؛ دختران در کودکی به دلیل افزایش هیجان پذیری دچار اختلال نوروتیک همانند «ناخن جویدن» می شوند و در آینده با همسران خود بدرفتاری می کنند و این اثر در پسران سبب بروز رفتارهای ضد اجتماعی می شود.

مهمترین تاثیرات و عوارض مشاجره والدین برکودکان عبارتند از تقلید رفتار والدین درارتباط با جامعه و خانواده و ارث بردن خشونت از پدر و مادر یعنی استفاده از خشونت به عنوان یک راه حل. این کودکان در بزرگسالی غالبا بالاترین موارد کودک آزاری ها را دارند. اغلب این گروه کودکان ناسازگار، پرخاشگر و افسرده اند و در روابط آینده خود، شکست های بسیاری را تجربه خواهندکرد. به علت از دست رفتن پایگاه امنیتی درخانواده با تعارضات عمیقی روبه رو شده که منشاء بسیاری از اختلالات روانی است.

بزهکاری و بسیاری از ناهنجاری های اجتماعی در این کودکان بیشتر مشاهده می شود طوری که نگاهی انتقادآمیز و تحقیرگونه به خود پیدا می کنند و خود را مستحق مجازات می دانند.

چشمان درخشان کودک، حرکات والدین خود و روابط آنها را می نگرد و گوش های حسّاس او، مانند یک دستگاه گیرنده قوی و مجهّز، مواظب حرکات و سکنات آنهاست؛ بر این اساس ناگفته پیداست که اگر کانون خانواده، گرم و دوستانه باشد و پدر و مادر و اعضای دیگر خانواده، دارای روابط خوب و صمیمانه ای باشند، به طور معمول کودکانی سالم، با شخصیتی مثبت و فعال از آن جا پا به عرصه جامعه خواهند گذاشت و به اختلالات روحی و روانی شخصیتی کودکانی که در خانواده ناسالم رشد یافته و مداوم شاهد نزاع والدین خود بوده اند دچار نخواهند شد.

در این نوشتار محصول روابط والدین در کانون خانه و خانواده مورد بررسی قرار گرفت و باتوجه به آسیب شناسی آثار مشاجره والدین بر تربیت فرزندان، به آسانی می توان آثار آرامش والدین در محیط خانه را بر تربیت فرزندان برشمرد. قابل بیان است که امروزه با توجه به مشکلات اقتصادی، بیماری، شاغل بودن مادر و بسیاری از مسائل موجود در جامعه که باعث فشار روانی بر والدین شده و آرامش را از آن ها سلب کرده است، آموزش و یادگیری مهارت های زندگی و راه های رسیدن به آرامش برای والدین و راه های تربیت صحیح، بسیار مهم و ضرورتی اجتناب ناپذیر است.