احکام مربوط به دیه

[Dead Silence]

احکام مربوط به دیه

ایران مطلب : سوال: با توجه به این که اسلام از برابری حقوق زن و مرد سخن به میان آورده و علت نصف بودن دیه زن را سرپرستی مرد عنوان کرده است، حال با توجه به به این زمانه که زن ها تحصیل کرده و شاغل هستند و از پس مخارج خود و حتی خانواده بر می آیند، آیا این حکم عادلانه می باشد؟ ممکن است زنانی برای خانواده خود نان آورتر از مردان باشند ولی می دانیم احکام و قوانین شرع بر محور افراد دور نمی زند بلکه کل مردان را با کل زنان بسنجید. (آیة الله مکارم شیرازی دام ظله)

سوال: بین من و پدرم درگیری پیش آمد و مچِ دستِ بنده شکست. با خویشتن‌داری، مسئله را جایی بازگو نکرده‌ و مجبور به گفتن دروغ شدم، حال چند سوال دارم:1. دروغ‌ها چه حکمی دارند؟2. آیا می‌توانم از پدرم دیه بگیرم؟3. آیا می‌توانم با پدرم قطع ارتباط کنم؟

1. هر چند دروغ گفتن حرام است، ولی گفتن حقیقت هم واجب نیست. در هر حال، انسان می‌تواند در چنین مواردی توریه کند، یعنى به گونه‌ای سخن بگوید که خلاف ظاهر را اراده کند، در حالی‌که شنونده معناى ظاهرى را بفهمد.

البته گاهی گفتن راست موجب فتنه انگیزی بوده و مفاسدى ایجاد می‌کند، که در چنین مواردی باید طبق قاعده‌ی اهم و مهم، ضررهاى ناشى از دروغ و فواید آن را با یکدیگر مقایسه کرد و آنچه واجد اهمیت بیشترى است، انجام داد.

2. در فرض سوال می‌توانید از پدرتان دیه بگیرید، ولی اگر گذشت کنید هم از اختلاف بیشتر جلوگیری می‌شود و هم ثواب زیادی دارد.

3. قطع ارتباط به صورت کامل جایز نبوده و احترام والدین واجب است، ولی صله‌ء رحم منحصر در دید و بازدید نیست، بلکه از ‏طرق دیگر مانند تلفن، نامه و امثال آن نیز انجام مى‌شود.‏

پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به این سوال، چنین است:

حضرت آیة الله العظمی خامنه‌ای (مد ظله العالی):

1. دروغ جایز نیست ولى توریه یعنى صحبت کردن به‌گونه‌اى که شنونده معناى ظاهرى را بفهمد؛ ولى گوینده معناى خلاف ظاهر را اراده کند، مانعى ندارد.

2. اشکال ندارد.

3. اگر احتمال بدهید که ترک معاشرت با او موقتاً موجب خوددارى از ارتکاب چنین اعمالى مى‌‌گردد، به عنوان امر به معروف و نهى از منکر واجب است، و در غیر این صورت، قطع رحم جایز نیست و صله‌ى رحم منحصر در دید و بازدید نیست بلکه از ‏طرق دیگر مانند تلفن، نامه و امثال آن نیز محقّق مى‌شود.‏

حضرت آیة الله العظمی سیستانی (مد ظله العالی):

1. در حال اختیار جایز نیست.

2. بر او واجب است.

3. حرام است.

حضرت آیة الله العظمی صافی گلپایگانی (مد ظله العالی):

1. به طور کلی دروغ گفتن جایز نیست مگر آنکه مصلحت قوی‌تری در مقابل آن باشد.

2. در صورتی که شکستگی دستتان مستند به پدرتان باشد می‌توانید مطالبه دیه کنید و اگر عفو کنید بهتر است و ثواب زیادی دارد.

3. قطع رحم جایز نیست و احترام والدین واجب است، شما موظف به احترام بوده و باید از هر کاری که موجب اذیت شدن ایشان می‌شود بپرهیزید و چنانچه جسارت و توهینی به شما کرده باشد باید صبور باشید.
 
حضرت آیة الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی):

1. راست اگر فتنه انگیز باشد و مفاسدى ایجاد کند باید از آن پرهیز کرد. خواه دروغش مصلحت آمیز باشد، یا بیهوده. و از آنجا که این مطلب به قاعده اهم و مهم باز مى‌گردد، باید ضررهاى ناشى از دروغ و فواید آن را با یکدیگر مقایسه کرد، آنچه واجد اهمیت بیشترى است، انجام داد. در ضمن اگر بتوان از دروغ به توریه پناه برد، توریه مقدم است. و منظور از توریه سخنى است که تاب دو معنى را داشته باشد. شنونده معنایى را از آن تصور مى‌کند که خلاف واقع است و باور مى‌کند، و مصلحت حاصل مى‌شود، اما گوینده معناى دیگرى را تصور مى‌کند، که مطابق با واقع است.

2. در فرض سوال مشمول دیه است. البته در این گونه موارد بهتر است مصالحه نمایند تا موجب اختلاف نگردد.

3. قطع ارتباط با والدین جایز نیست و در هر حال احترام والدین واجب است.

حضرت آیت الله العظمی نوری همدانی(مد ظله العالی):

دروغ حرام است ولی گفتن حقیقت نیز واجب نیست.

دریافت دیه بلا اشکال است.

قطع ارتباط جایز نیست.
 
دو استفتاء از آیة الله سیستانی دام ظله:

سوال: اگر خانمی از شوهرش اصلا اطاعت نکند و در موردی بین آنها مشاجره ای رخ دهد و منجر به این شود که بدن خانم کبود شود و همچنین خانم جراحاتی را به بدن مرد ایجاد کند ایا به این امر دیه تعلق میگیرد ؟ اگربله چقدر ؟ و اگر طرفین یکدیگر را حلال کنند ایا از گردن مرد پرداخت دیه ساقط میشود؟

پاسخ: دیه تعلق میگیرد و هر کدام از آن دو میتوانند دیه ای را که مستحقند ببخشند وا گر صورت سیاه شود 6 مثقال شرعی طلا است و اگر سرخ شود 5/1 مثقال شرعی و اگر در غیر صورت باشد نصف ان است.

 سوال: چنانچه فرد محکوم به پرداخت دیه ، فوت کند و ورثه او قادر به پرداخت دیه مذکور نباشند، آیا می توان آن را از بیت المال پرداخت نمود؟

پاسخ: در بعضی از موارد اینچنین است مانند دیه قتل شبیه به عمد که با مرگ قاتل و نداشتن ترکه بمقدار کافی از نزدیکانش (الاقرب فالاقرب) استیفاء می شود و چنانچه ممکن نباشد از بیت المال اداء می گردد و همچنین در دیه قتل خطأ محض که با عجز عاقله و عدم کفایت ترکه قاتل از بیت المال اداء می شود.

دو استفتاء از آیة الله مکارم شیرازی دام ظله:

سوال: با توجه به این که دیه زن در جایی که بیش از ثلث کل دیه باشد، به نصف تقلیل می‏یابد؛ بفرمایید: اگر مقدار ارش، بیش از ثلث کل دیه باشد، آیا به نصف تقلیل می‏یابد؟ (مثلاً در جایی که کل دیه ‏5 میلیون تومان است و ارزش 2 میلیون تومان برآورد شده است.)

پاسخ: آری، این حکم در مورد ارش نیز جاری است.

سوال: با توجه به این که اسلام از برابری حقوق زن و مرد سخن به میان آورده و علت نصف بودن دیه زن را سرپرستی مرد عنوان کرده است، حال با توجه به به این زمانه که زن ها تحصیل کرده و شاغل هستند و از پس مخارج خود و حتی خانواده بر می آیند، آیا این حکم عادلانه می باشد؟

ممکن است زنانی برای خانواده خود نان آورتر از مردان باشند ولی می دانیم احکام و قوانین شرع بر محور افراد دور نمی زند بلکه کل مردان را با کل زنان بسنجید. جهت آگاهی بیشتر می توانید به «تفسیر نمونه»، جلد اول، صفحه ی 689، ذیل آیه ی 178 و 179 سوره ی مبارکه ی «بقره» مراجعه فرمایید.

منابع:
سایت اسلام کوئیست
پایگاه اطلاع رسانی آیة الله سیستانی دام ظله
پایگاه اطلاع رسانی آیة الله مکارم شیرازی دام ظله