کشــور ارزن و جـان‌های ارزان

[Navisa.]

چاد؛ کشوری در جنوب لیبی، شرق نیجریه و نیجر، غرب سودان و شمال کامرون و آفریقای مرکزی. خسته از جنگ داخلی و ویرانی. مقهور آسمان خشک اما متنعم از نفت زیر زمین. حالا که ارزان‌ترین سفر به این کشور شمال آفریقا 735 دلار برای یک مسیر آب می‌خورد و 20 ساعتی از تهران تا «انجامنا»، پایتخت این کشور باید در راه بود، بد نیست از طریق کاغذ سفری داشته باشیم و در طبیعت، فرهنگ و البته مردمان چاد سیری بکنیم.

چاد حدود صد هزار کیلومتر مربع از ایران کوچک تر است. جمعیتش فقط 12 میلیون نفر است. از این رو پراکندگی بسیار زیادی در کشور وجود دارد. جنوب این کشور بیشتر از شمال جمعیت در خود جای داده است.
از نظر قومیتی، بیشترین قوم سارایی هستند و پس از آنها اعراب و از نظر دینی، بیشترین پیروان را اسلام دارد و پس از آن مسیحیت است. چاد مدت هاست درگیر جنگ داخلی است. مساله جنایت های رخ داده در این کشور حتی تا دادگاه بین المللی کیفری هم رفته است. مثل همه جنگ ها ظاهر مساله دینی و قومی است، اما در باطن مساله بر سر پول است.

چاد کشور کم درآمدی است. مجموع درآمد این کشور در سال 14 میلیارد دلار است؛ یعنی حدود یک بیستم میزان ثروت تولید شده در یک سال ایران. بیشترین ثروت در بخش کشاورزی تولید می شود و البته نفت و پتروشیمی هم نقش مهمی در درآمد کشور دارند. تورم نزدیک به 14 درصد است. نزدیک به 50 درصد مردم زیر خط فقر هستند. وضع در برخی شاخص های انسانی هم بسیار بد است. امید به زندگی 51 سال است و دسترسی به آب سالم حدود 50 درصد است. میزان زاد و ولد بیداد می کند و از این لحاظ چاد در رده شانزدهم جهان قرار دارد. 47 درصد جمعیت این کشور در سن صفر تا 14 سال قرار دارند و فاجعه آنجاست که نزدیک به 50 درصد این کودکان کار می کنند، اما به ندرت شاخص های خوبی هم وجود دارد. مثلا 95 درصد کودکان تحصیلات ابتدایی را می گذرانند.

مثل هر کشور فقیر دیگری در چاد هم اختلاف طبقاتی زیادی وجود دارد. 10 درصد ثروتمند جامعه به تنهایی بیش از 30 درصد ثروت را در اختیار دارند. به این ترتیب جامعه دچار یک طبقه بندی خاص شده که با نمادهای ثروت مانند اتومبیل و منزل، نوع تفریح و حتی لباس قابل مشاهده است.

• یک فرهنگ بومی و دست نخورده

فرهنگ چاد، فرهنگی متاثر از فضای طبیعی و البته سیاسی این کشور است. ادبیات تقریبا در رمان خلاصه شده اما نتوانسته خود را به جهان معرفی کند. موسیقی، مخلوطی است از سازهایی که برای موسیقیدانان جهان نامتعارف به شمار می آید، ولی در کنار همه اینها باید به سینمای آن دست مریزاد گفت که با توجه به کمبود سالن های سینما در سطح کشور (برخی منابع از یک سالن در همه کشور سخن می گویند!) توانسته به لطف محمد صالح هارون، کارگردان پنجاه ودو ساله چادی خود را به جهان معرفی کند و در سطح جشنواره هایی چون کن و برلین بدرخشد.

از نظر زبانی بیش از یکصد زبان در چاد صحبت می شود. با وجود این زبان های رسمی، فرانسوی و عربی است. زبان عربی که در چاد مورد استفاده قرار می گیرد با عربی مورد استفاده در عربستان متفاوت و نزدیک به عربی مصر بوده. مردم چاد برخورد دوستانه و آرامی دارند (ظاهرا باید حساب جنگ های داخلی را از اخلاق فردی مردم جدا کرد) اما روی آیین های مذهبی و قومی خود بسیار تعصب دارند. از این رو به گردشگران توصیه می شود این سنت ها و آیین ها را رعایت کنند. مثلا باید خانم ها در مناطق مسلمان نشین حجاب اسلامی داشته باشند یا این که هیچ گاه با دست چپ چیزی را به کسی تعارف نکنید یا از کسی قبول نکنید که بی احترامی حساب می شود.

• یک دنیا تفاوت در طبیعت جنوب و شمال

مثل باقی کشورهای آفریقایی، چاد هم طبیعت بکری دارد. تصور کنید که شمال کشور کاملا خشک و بیابانی باشد و آن وقت در جنوب فقط نواری سبز و قابل کشاورزی ببینید. این موضوع نه تنها با گشت و گذار در این کشور از روی نقشه های ماهواره ای هم کاملا معلوم است. چاد مثل بسیاری از کشورهای آفریقایی دیگر یک پارک ملی هم دارد که برای مشاهده حیات وحش این کشور جای مناسبی است.

از چنین طبیعتی باید انتظار غذاهای لذیذ و البته متفاوت داشت. درباره عادات غذایی مردم چاد گفته اند که بسیار گیاه ارزن را دوست دارند و غذاهای مختلفی با آن درست می کنند.

ارزن دانه ای است که در ایران بیشتر به عنوان نهاده غذایی پرندگان استفاده می شود. با وجود این گوشت و ماهی هم جزو غذاهای مورد علاقه مردم و گردشگران در این کشور است. دریاچه چاد در جنوب، محل مناسبی برای به دست آوردن ماهی است؛ جایی که نام کشور هم از آنجا گرفته شده است.

چطور برویم؟

ایران در چاد سفارتخانه ندارد. چاد هم همین طور. برای این که به این کشور بروید باید به نزدیک ترین دفتر کنسولی این کشور مثلا در امارات متحده عربی مراجعه کنید تا بتوانید با پرداخت 70 یورو ویزای این کشور را دریافت کنید. برای سفر به چاد، بهترین کار استفاده از مسیر هوایی است زیرا استفاده از مسیرهای زمینی کشورهای همسایه این کشور به دلیل بدبودن زیرساخت حمل ونقلی و نیز وضع بد امنیت مناسب نیست. استفاده از ترکیه به عنوان هاب این سفر توصیه می شود. البته خوب است بدانید علاوه بر ویزا نیاز دارید که کارت واکسیناسیون تب زرد را هم داشته باشید. ضمنا بد نیست بدانید که چاد کشور گرانی است. یک وعده غذایی در یک رستوران ارزان در چاد 18 دلار برای شما آب خواهد خورد و یک کیلو پنیر محلی نزدیک به 12 دلار قیمت دارد. برخی از شهرهای این کشور در سال هایی موفق شده اند در فهرست گران ترین شهرهای جهان قرار بگیرند!