راهنمای تصویری ترومبوز ورید عمقی

[Mᴏʙɪɴᴀ]

عبارت ترومبوز ورید عمقی  (DVT ) به لخته شدن خون اشاره می‌کند که در داخل رگ بزرگتر (معمولا در عمق پایین پا یا ران) اتفاق افتاده است.

ترومبوز ورید عمقی چیست؟

 

عبارت ترومبوز ورید عمقی  (DVT ) به لخته شدن خون اشاره می‌کند که در داخل رگ بزرگتر (معمولا در عمق پایین پا یا ران) اتفاق افتاده است. هر ساله افراد زیادی به ترومبوز ورید عمقی مبتلا می‌شوند و عده‌ای به دلیل این بیماری می‌میرند. خطر آن در  لخته خون است که ممکن است جدا شده و در جریان خون به حرکت در می‌آید. لخته ممکن است وارد ریه شده و موجب انسداد جریان خون، آسیب عضو و مرگ شود. 

 

علائم ترومبوز ورید عمقی 

 

متاسفانه DVT اغلب مشخص نمیشود. حدود نیمی از افراد مبتلا به آن هیچ علامت هشدار دهنده ای ندارد. 

علائم آن ممکن است شامل موارد زیر باشد: 

قرمزی 

تورم 

درد یا درد هنگام لمس 

این اتفاق در ناحیه لخته خون که معمولا پا است میافتد 

 

خطرات DVT: آمبولی ریوی 

 

اگر بخشی از لخته جدا شود و در جریان خون حرکت کند، ممکن است زندگی فرد را تهدید نماید. لخته میتواند مانع خون رسانی به ریه ها شود که این وضعیت به نام آمبولی ریوی شناخته می‌شود. علائم آن عبارتند از تنگی نفس، فشار خون پایین، غش، افزایش سرعت ضربان قلب، درد سینه و بالا آوردن خون. در صورتی که هر یک از این علائم را دارید فورا با اورژانس تماس بگیرید. 

 

چه چیزی موجب DVT می‌شود؟ 

 

هر چیزی که لایه داخلی رگ را تخریب کند میتواند موجب این بیماری شود از جمله جراحی، جراحت یا واکنش سیستم ایمنی. خونی که غلیظ است یا به آهستگی جریان دارد احتمال تشکیل لخته در آن بیشتر است به خصوص در رگی که پیش از این آسیب دیده است. عوامل دیگری که موجب افزایش خطر لخته می‌شوند اختلالات ژنتیکی، تغییرات هورمونی، نشستن‌های طولانی مدت (مانند پرواز طولانی با هواپیما) و ... هستند. 

 

چه افرادی در خطر DVT قرار دارند؟ 

 

افرادی که در خطر بیشتر این بیمار قرار دارند عبارتند از: 

افرادی که سرطان دارند 

افرادی که جراحی داشته‌اند 

هر فردی که مدت طولانی در بستر بوده است 

سالخوردگان 

افراد سیگاری 

افرادی که در مسیرهای طولانی مسافرت می‌کنند 

افرادی که اضافه وزن یا چاقی دارند 

سایر عوامل خطر در ادامه بحث می‌شوند. 

 

بارداری و DVT 

 

زنان در طول بارداری و چهار تا شش هفته پس از زایمان در خطر بیشتر DVT قرار دارند. دلیل آن این است که سطح بالای استروژن ممکن است لخته شدن خون را راحت‌تر کند. فشار رحم در حال بزرگ شدن نیز می‌تواند جریان خون رگها را آهسته کند. اختلالات خونی مشخصی نیز می‌توانند خطر آن را از این هم بیشتر کنند. 

 

قرص‌های پیشگیری از بارداری و DVT 

 

همانند بارداری، قرصهای پیشگیری از بارداری و درمان هورمونی پس از یائسگی نیز شیمی خون را تغییر داده و ممکن است خطر این بیماری را حتی در زنانی که اختلالات خون ندارند افزایش دهند. 

 

مسافرت و DVT 

 

مسافرت به مکان‌های دور و جدید ممکن است هیجان انگیز باشد اما نشستن به مدت طولانی در یک پرواز بین المللی هیجان انگیز نیست. مطالعات نشان میدهد که مسافرت در مسیرهای طولانی که بیش از چهار ساعت طول بکشد، خطر DVT را دو برابر افزایش میدهد. این شامل مسافرت هوایی، اتوبوس، قطار یا ماشین شخصی نیز میشود. حرکت نکردن در این وضعیت‌های فشرده ممکن است جریان خون را آهسته کند. 

 

تشخیص DVT

 

اولتراسوند اغلب برای تشخیص DVT مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این روش از امواج صوتی برای ایجاد تصویری از جریان خون در ناحیه تحت تاثیر استفاده می‌شود و می‌توان به این وسیله لخته را شناسایی کرد. پیش از توصیه اولتراسوند ممکن است پزشک شما را معاینه کند و علائم آن را بررسی نماید. ممکن است در مورد سابقه پزشکی شما، داروهایی که مصرف می‌کنید، سابقه خانوادگی و هر عامل خطر دیگری که ممکن است احتمال DVT را افزایش دهد از شما سوال بپرسد. 

 

درمان DVT : ضد انعقاد خون 

 

استفاده از داروهای ضد انعقاد خون که خون را رقیق می‌کنند در درمان DVT متداول است. این داروها به صورت تزریق یا قرص مصرف می‌شوند. اگر چه این داروها نمی‌توانند لخته موجود را تجزیه کنند اما می‌توانند از تشکیل لخته جدید جلوگیری کنند و برای بدن فرصتی فراهم کنند که خود لخته را حل کند. 

 

درمان DVT : حل کننده لخته 

 

داروهایی که لخته های خون را حل می‌کنند ترومبولیتیک خوانده می‌شوند. این داروها می‌توانند موجب خونریزی شدید و ناگهانی شوند بنابراین تنها در موارد اورژانسی استفاده می‌شوند برای مثال برای حل کردن لخته خونی که زندگی فرد را تهدید می‌کند و به سمت ریه‌ها حرکت می‌کند و موجب علائم شدید شده است. ترومبولیتیک به صورت درون وریدی در بیماریستان تزریق می‌شود. 

 

عوارض داروهای DVT

 

چون داروهای ضد انعقادی خون را رقیق می‌کنند فرد ممکن است دچار کبودی شده یا به سهولت خونریزی کند. خونریزی داخلی ممکن است زندگی فرد را تهدید کند، بنابراین در صورتی که از داروی ضد انعقاد استفاده می‌کنید پزشک می‌تواند خون شما را آزمایش کند تا مطمئن شود بیش از حد رقیق نشده است برخی از داروهای جدید نیازی به نظارت معمول آزمایشگاهی برای تاثیر رقیق شدگی خون، ندارند. 

 

علائم هشدار دهنده خونریزی داخلی 

 

علائم هشدار دهنده خونریزی در شکم عبارت است از درد، استفراغی که قرمز است یا شبیه تفاله قهوه است و مدفوع قرمز روشن یا سیاه. خونریزی در مغز ممکن است موجب سردرد شدید یا علائم سکته مانند تغییرات بینایی، حرکات غیر طبیعی و گیجی باشد. در صورتی که هر یک از این علائم را دارید با اورژانس تماس بگیرید. در صورتی که در زخم‌های کوچک زیاد خونریزی می‌کنید به پزشک مراجعه کنید. 

 

درمان DVT: فیلتر وناکاوا (بزرگ سیاهرگ) 

 

در صورتی که نمیتوانید داروی ضد انعقاد مصرف کنید یا برای شما تاثیری نداشته‌اند، پزشک ممکن است وارد کردن فیلتر به رگ بزرگ به نام وناکاوا را توصیه کند. این فیلتر لخته‌های جدا شده را می‌گیرد و مانع حرکت آن‌ها به سمت ریه می‌شود. این فیلتر مانع تشکیل لخته‌های جدید یا معالجه DVT نمی‌شود بلکه فقط مانع امبولی ریه که تهدید کننده زندگی به شمار می آید می‌شود. 

 

درمان DVT: جوراب فشاری 

 

جوراب‌های فشاری باعث اعمال فشار شده و مانع لخته شدن یا تجمع خون در پا می‌شوند. این جوراب‌ها تورم را کاهش داده و به آرام شدن ناراحتی در پا در جایی که لخته تشکیل شده است کمک می‌کنند.شما می‌توانید این جوراب‌ها را به صورت بدون نسخه یا با نسخه تهیه نمایید. جوراب‌های تجویزی فشاری بیشتری اعمال می‌کنند. 

 

درمان DVT: مراقبت در خانه 

 

برای کاهش تورم و ناراحتی، پای دارای مشکل را بالا نگه دارید. اگر پزشک شما جوراب فشاری توصیه کرده است آنها را حتی وقتی در خانه هستید بپوشید. 

 

مشکلات بلند مدت ناشی از DVT 

 

گاهی اوقات پس از این که لخته خونی از بین رفت، DVT از خود عوارضی بر جای می‌گذارد. ممکن است تورم بلند مدت، تغییر در رنگ پوست و درد در محلی که لخته وجود داشته است احساس کنید. این علائم به عنون سندرم ترمبوتیک (thrombotic syndrome ) شناخته شده و گاهی اوقات حتی یک سال پس از زمان از بین رفتن لخته نیز باقی می‌مانند. 

 

پیشگیری از DVT: ورزش 

 

فعال و پر تحرک بودن، جریان خون در بدن را افزایش داده و مانع تشکیل لخته و تجمع خون می‌شود. ورزش به ویژه در عضلات پایین پا، میتواند به پیشگیری از این بیماری کمک کند. هنگامی که فعال نیستید و برای مثال پشت میز نشین هستید، مدت کوتاهی کار را متوقف کرده و پاهایتان را بکشید و در صورتی که می‌توانید برخیزید و قدم بزنید. ورزش مکرر خطر چاقی را که در افزایش احتمال DVT نقش دارد کاهش میدهد. 

 

پیشگیری از DVT: توصیه های مسافرتی 

 

وقتی مسافرتی انجام میدهید که بیش از چهار ساعت طول میکشد از پوشیدن لباس‌های تنگ اجتناب کنید و مقدار زیادی آب بنوشید. حداقل هر دو تا سه ساعت یک بار بلند شوید و در اطراف قدم بزنید. اگر لازم است روی صندلی خود بمانید، روش‌هایی پیدا کید که پاهایتان حرکت داشته باشد مثلا عضله‌های پا را فشار دهید و آزاد کنید یا پاشنه‌هایتان را در حالی که پنجه بر روی کف زمین قرار دارد، بالا و پایین بیاورید و همین که رسیدید مقدار زیادی راه بروید و مناظر اطراف را تماشا کنید.