بازگشت ناگزیر به فوتبالِ ساده

[bOoOoOy]

 

۱ از میان چهار شاخصه اصلی عملکرد فنی تیم ها یعنی آمادگی روانی، تاکتیک، تکنیک و آمادگی فیزیکی، دو تای آخر در جام جهانی ۲۰۱۴ اثرگذارتر بود. آدریانو باکونی مدیر گروه آنالیز تیم ایتالیا در جام جهانی ۲۰۰۶ و تحلیگر رای اسپورت، پیش از آغاز این دوره گفته بود: «این یک تورنمنت علمی خواهد شد. پیچیدگی های این جام، فراتر از اعداد و سیستم هاست.» درستی حرف باکونی، در همان مرحله گروهی روشن شد؛ انگلیس بازی اولش را مقابل ایتالیا در دمای ۳۰ درجه سانتیگراد و رطوبت ۷۸ درصدی ورزشگاه مانوس انجام داد و چهار روز بعد ورزشگاه سائوپائولو، در هوای زمستانی و بارندگی شدید، میزبان انگلیس و اروگوئه بود.

۲ برخی کارشناسان حتی این دوره را بهترین جام جهانی تاریخ توصیف کرده اند. هنری وینتر تحلیلگر تلگراف یکی از کسانی است که چنین نظری دارد. از مرحله یک هشتم نهایی تا فینال ۱۶ بازی برگزار شد و تنها در یک بازی تیمی که گل اول را خورده بود، توانست به بازی برگردد و پیروز شود. هلند برابر مکزیک این کار را انجام داد. در ۱۵ بازی دیگر (از بازی های صفر صفر فاکتور بگیریم) تیمی که گل اول را زد، پیروز شد و به مرحله بعد صعود کرد.

۳ فرهنگ تاکتیکی بازی های این دوره، مرحله به مرحله از فوتبال قرن ۲۱ فاصله گرفت و به فوتبال دهه ۱۹۸۰ و ۱۹۹۰ نزدیک شد؛ در فرهنگ فوتبال دهه ۸۰ و ۹۰ هنوز مساحت فعال زمین بزرگ بود؛ فوتبال هنوز به عصر حضور ۲۰ بازیکن در ۳۰ تا ۴۰ متر مربع نرسیده بود و هنوز دفاع خطی فراگیر نشده بود. از جام جهانی ۱۹۹۸ به این سو، فوتبال با دو کلمه «اطلاعات» و «ریسک» وارد دوره تازه شد. جریان آزاد اطلاعات فنی و ریسک براساس منطق فنی، صفت «مدرن» را کنار کلمه فوتبال قرار داد. آنچه ما به نام «فوتبال مدرن» می شناسیم، فوتبالی است که استوار بر فشردگی خطوط و شدت بازی با توپ یا شدت فشار روی توپ و جزئی تر شدن شرح وظایف بازیکنان، به ویژه در کارهای دفاعی است. فینال آلمان آرژانتین، کمبود این فاکتورها در جام جهانی ۲۰۱۴ را نمایان کرد؛ فوتبال در مساحت بزرگ، شدت نداشتن حرکات بازیکنان (غیراز ماسکرانو و اشتایگر، بازیکن دیگری به شدید بازی کردن، در یادتان مانده؟)، فعال نبودن مهاجمان در فاز دفاع و ساده بودن نقشه های هجومی دو تیم؛ برتری عددی ساختن در کانال های کناری و ارسال از این مناطق برای ضربه زدن مهاجم مرکزی. اینها خصوصیات بازی هر دو تیم بود.

۴ از این نکات، چه نتیجه یی باید بگیریم؟ اینکه فوتبال رو به پسرفت است؟ اینکه فوتبال دارد گذشته را تکرار می کند؟ هر بازی فوتبال در چارچوب شرایط واقعی برگزار می شود؛ دمای هوا، رطوبت و کیفیت زمین، روی استراتژی مربیان و شکل بازی بازیکنان و استقامت آنان تاثیر می گذارد. شرایط آب و هوای برزیل، مربیان و بازیکنان حاضر در جام جهانی را بازی به بازی به «فوتبال ساده» سوق داد. متوسط بالای رطوبت هوا، تیم ها را در ریکاوری فیزیکی و روانی به دردسر انداخت و هرچه بازی ها از پیچیدگی فاصله گرفت ضرورت توجه به علم تمرین و ریکاوری متناسب با شرایط محیطی بیشتر شد.

۵ این یک فکت است که در جام جهانی ۲۰۱۴ ستاره ها تاثیر بسزایی داشتند اما اینکه چرا ستاره ها اینقدر تاثیرگذار شدند از زوایای مختلف قابل بررسی است. می توان از این زاویه پیش رفت: در این دوره اقبال به سیستم ۲ ۵ ۳ و مشتقات آن بیش از چهار دوره قبلی بود. مکزیک و شیلی و هلند مهم ترین مجریان این سیستم بودند. رو آوردن به بازی با سه دفاع میانی، می توانست تورنمنت را از نظر تاکتیکی، قابل تحلیل در لایه های فنی مهم کند؛ اما در جام جهانی ای که شرایط آب و هوا و پراکندگی شهرهای میزبان، بازی ها را «ساده» کرده؛ تکنیک مهم تر از تاکتیک می شود و مهارت های فردی، از آرایش ها و سیستم ها اهمیت بیشتری می یابد. در این شرایط، ستاره سرنوشت سازتر از فرم می شود.

۶ برای این جام جهانی، صفات مختلف به کار رفته و می رود؛ هیجان انگیز، بهترین جام جهانی تاریخ، پرگل ترین، زیباترین. مربیان آلمان، آرژانتین و هلند اما می دانند که این یکی از «علمی ترین» تورنمنت های ملی تاریخ بود. میزبانی برزیل، ذهن های پیچیده را به فوتبال ساده سوق داد. بهترین تیم ها از جمله آلمان نتوانستند در زمینه ریکاوری فیزیکی، در سطح ایده آل کار کنند، پرس از جلو در مراحل حذفی به ندرت انجام شد، تیم هایی که عقب افتادند به ندرت توانستند به بازی برگردند، لیونل مسی نتوانست برای فینال ریکاوری فیزیکی مناسب کند و فینال، ساده ترین فوتبال فینال های جام جهانی از ۲۰۰۲ به این سو بود. برزیل ۲۰۱۴ جام جهانی ای بود که معماهای آن، برای محققان و متخصصان آمادگی جسمانی و مربیان، هنوز به پایان نرسیده و چه بسا در یک لایه عمیق تر، تازه آغاز شده باشد. پرسش های مهم برای مربیان و محققان این است: «علمی ترین دوره جام جهانی، چگونه ایجاد فوتبال ساده کرد؟ برای تورنمنتی دیگر در شرایط مشابه با برزیل، باید چه کار کنیم که فوتبال بهتری بازی کنیم؟ فوتبالی که اینقدر ساده نباشد.»