سینوزیت

[•ДmịrHoSsiŋ•]

بسیاری از افراد، وقتی متوجه می‌شوند كه سینوزیت دارند یا پزشك به آنها می‌گوید كه سینوس‌های شما دچار التهاب شده، تصور می‌كنند سینوزیت یك بیماری ماندگار است و شاید تا آخر عمر مجبور باشند با این بیماری دست و پنجه‌نرم كنند، اما باید گفت این تنها یك تصور نادرست است.

سینوزیت به التهاب مخاط سینوس‌های هوایی گفته می‌شود.این سینوس‌ها حفراتی بسته هستند كه در استخوان‌های سر و اطراف حفره بینی قرار دارند. به طور كلی ما در هر طرف صورت خود 4 سینوس داریم. سینوس پیشانی، سینوس فكی یا گونه‌ای، سینوس پروانه‌ای و سینوس پرویزنی. سطح داخلی این سینوس‌ها توسط مخاط پوشیده شده است.

هر كدام از این سینوس‌ها توسط منفذی به حفره بینی باز می‌شوند كه از طریق این سوراخ هوا وارد سینوس یا ترشحات سینوس به حفره بینی تخلیه می‌شود. وقتی نفس می‌كشیم، هوا با وارد شدن به سینوس‌ها تصفیه، گرم و مرطوب نیز می‌شود. این همان كاری است كه حفره بینی نیز انجام می‌دهد. علاوه براین، وجود سینوس‌ها سبب كمتر شدن وزن استخوان‌های جمجمه می‌شود.

سینوزیت معمولا به 3 شكل بروز پیدا می‌كند. در شكل حاد علائم شدید هستند و ظرف 2 هفته بهبود می‌یابند. معمولا زمانی می‌گوییم سینوزیت مزمن شده است كه علائم بیش از 6 هفته طول بكشد و گاهی حتی ماه‌ها و سال‌ها نیز علائم وجود دارند. در شكل مزمن معمولا علائم خفیف‌ترند و زمانی كه علائم چند بار در طول یك سال ظاهر شده و دوباره بهبود پیدا می‌كند، فرم راجعه سینوزیت نام دارد. این نوع تقسیم بندی به تشخیص علت و درمان سینوزیت كمك می‌كند.

سینوزیت با چه علائمی خود را نشان می‌دهد؟
سینوس‌هایی كه در استخوان گونه و زیر كاسه چشم قرار دارند وسینوس‌های پرویزنی كه بین بینی و كاسه چشم واقع شده‌اند، از بدو تولد هستند و بتدریج رشد می‌كنند و تا 18 سالگی به اندازه بزرگسالی می‌رسند، بنابراین كودكان بیشتر دچار علامت در سینوس‌های فكی و پرویزنی می‌شوند. سینوس‌های پیشانی معمولا تا 5 تا 10 سالگی وجود ندارند، بنابراین علامتی هم در كودكان ایجاد نمی‌كنند.

در شكل حاد سینوزیت، معمولا تب و ضعف و گرفتگی بینی وجود دارد، خروج ترشحات سبز رنگ از بینی و ترشح از پشت حلق و سردرد نیز دیده می‌شود.سردرد در بچه‌ها به علت عدم رشد سینوس‌های پیشانی كمتر رخ می‌دهد و بیشتر بزرگسالان هستند كه از سردرد و سنگینی سر شكایت دارند. در بعضی از افراد علائمی چون درد چشم، دندان درد، سرفه‌های شبانه، بوی بد دهان و گلو درد نیز وجود دارد.

گفتیم هر عاملی كه باعث التهاب مخاط سینوس‌ها شود، سینوزیت ایجاد می‌كند. مسدود شدن راه ارتباطی سینوس‌ها به حفره بینی به هر دلیلی زمینه را برای سینوزیت فراهم می‌كند. شایع‌ترین شكل سینوزیت، یعنی سینوزیت حاد معمولا به دنبال یك سرماخوردگی معمولی ایجاد می‌شود. همچنین عفونت یا آلرژی نیز می‌توانند سبب بسته شدن مجرای سینوس شوند. این مساله گاهی ناشی از وجود جسم خارجی در بینی یا حتی ناشی از انحراف تیغه بینی است. برجستگی‌های مخاطی به نام پولیپ نیز می‌توانند باعث بسته شدن این مجرا شوند و سینوزیت ایجاد كنند.

آیا همه سینوزیت‌ها باید درمان شوند؟
درمان سینوزیت به علت ایجادكننده آن بستگی دارد. به طور قطعی عواملی كه سبب التهاب مجرای ارتباطی سینوس‌ها به بینی شده‌اند باید برطرف شوند تا ارتباط سینوس و حفره بینی دوباره برقرار شده و ترشحات سینوس‌ها تخلیه تا از اضافه شدن عفونت به آن جلوگیری ‌شود. درمان به موقع سینوزیت مهم است زیرا تاخیر در درمان سینوزیت بخصوص فرم حاد آن می‌تواند منجر به مزمن شدن آن شود. علاوه بر آن چون سینوس‌ها در اطراف چشم، حفره بینی و دهان قرار دارند، عدم‌درمان، تاخیر و یا درمان ناقص سینوزیت می‌تواند موجب گرفتاری حفره دهان یا كاسه چشم نیز بشود.

سینوزیت چگونه درمان می‌شود؟
وقتی هدف از درمان باز كردن راه ارتباط سینوس با حفره بینی است، استفاده از ضد احتقان‌های موضعی یا عمومی می‌تواند كمك‌كننده باشد. گاهی ممكن است بسته شدن راه ارتباطی بر اثر آلرژی باشد كه در این مواقع استفاده از داروهای ضدآلرژی مناسب است، اما اگر علت بسته شدن مجرا، آلرژی نباشد ممكن است استفاده از داروهای ضد آلرژی حتی باعث غلیظ شدن ترشحات شود وروند بهبودی سینوزیت را به تاخیر بیندازد.

در بسیاری از موارد سینوزیت حاد كه نشانه‌ای از عفونت مثل تب، ترشحات بد رنگ و درد شدید وجود ندارد می‌توان با استفاده از ضد احتقان یا حتی بخور گرم یا سرد و استراحت و دوری از مواد آلرژن، سینوزیت را بهبود بخشید. اما زمانی كه نشانه‌هایی از عفونت سینوس‌ها وجود دارد باید از آنتی‌بیوتیك‌ها استفاده شود كه پزشكان آن را براساس سن ونوع میكروب شایع تجویز می‌كنند. این آنتی‌بیوتیك‌ها باید به طور كامل به مدت 10 تا 14 روز مصرف شوند.

معمولا در فرم حاد سینوزیت اگر مشكل تنها عفونت باشد و از نظر ساختاری مثل انحراف تیغه بینی، مشكلی وجود نداشته باشد با این درمان‌ها بیماری بهبود پیدا می‌كند. معمولا 20درصد موارد سینوزیت با درمان‌های طبی رایج بهبود پیدا نمی‌كند یا گاهی وجود پولیپ یا انحراف در تیغه بینی سبب انسداد راه ارتباطی می‌شود كه در این موارد نیاز به جراحی است.

مراقبت‌های بعد از بهبود
به مدت 4 تا 8 هفته در معرض تغییر شدید درجه حرارت هوا قرار نگیرید. در هوای سرد، روی صورت خود بخصوص پیشانی وگونه‌های خود را بپوشانید و اگر مجدد سرما خوردید، سریع به پزشك مراجعه كنید. همچنین از مواد آلرژن و بخصوص دود سیگار دوری كنید. در ضمن در شهر‌های بزرگ زمانی كه هوا آلوده است سعی كنید از منزل خارج نشوید.

سینوزیت هم درمان می‌شود
یكی از روش‌های موجود، جراحی تحت بیهوشی با استفاده از اندوسكوپ ولیزر سرد است.
در این روش كه جراحی به صورت بسته انجام می‌شود از لیزر سرد استفاده می‌كنند. لیزر سرد دارای طول موج 600 تا 1000 هرتز است و امواج مادون قرمز و قرمز را شامل می‌شود. در این روش نور قرمز روی بینی ونور مادون قرمز روی سینوس‌ها ودرون حفره بینی و به منفذ دریچه سینوس تابانیده می‌شود. این كار طی 3 تا 5 جلسه انجام و هر بار چند دقیقه طول می‌كشد پس از آن سینوزیت درمان می‌شود.اما Balloon sinuplasty روشی جدیدتر است و در آن روش بعد از قرار دادن یك كاتتركوچك راهنما درون بینی، زیر دید اندوسكوپی، یك سیم هدایت كوچك وارد سینوس می‌شود، سپس بالن متسع می‌شود و به آرامی دیواره‌های مجرا را متسع می‌كند. خونریزی در این روش بسیار كم است و اكثر بیماران پس از یك تا 2 روز به فعالیت‌های عادی خود می‌پردازند.

این كه چه مدت پس از جراحی با بالن علائم بیمار برطرف می‌شود، در هر فرد متفاوت است اما معمولا پس از 10 ماه یا حداكثر 2 سال علائم كاملا بهبود می‌یابند. در این روش هیچ‌گونه بافت یا استخوانی برداشته نمی‌شود، بلكه بخشی از استخوان به سمت دیگر هل داده می‌شود تا دهانه سینوس باز شود. بیهوشی در این روش به صورت عمومی یا موضعی انجام می‌شود. این جراحی را متخصصان گوش و حلق و بینی یا جراحانی كه در این زمینه آموزش دیده‌اند، انجام می‌دهند.