نبرد تالاس؛ نقطه عطفی در تاریخ آسیای میانه

[tyjtfhdhr]

نبرد تالاس که در بهار و تابستان 751 میلادی جریان داشت ، درگیری نظامی اصلی میان نیروهای خلافت عباسی و دیدن لینک ها برای شما امکان پذیر نیست. لطفا ثبت نام کنید یا وارد حساب خود شوید تا بتوانید لینک ها را ببینید.
دودمان تانگ  بر سر منطقه وسیع آسیای مرکزی بود. این نبرد را می توان نقطه عطفی در تاریخ آسیای میانه به حساب آورد ؛ زیرا، از طرفی این منطقه را پس از قرن ها از کنترل دودمان‌های چینی بیرون آورد و همچنین آن را به زیر سلطه لشکریان خلافت عباسی برد و تاریخ آن را تا دوره معاصر با تاریخ سلسله‌های مسلمان - به خصوص سلسله‌های ایرانی - گره زد.

موقعیت میدان نبرد

رودخانه تالاس امروزه در کشور قرقیزستان واقع است. این رودخانه در حرکت به سوی غرب وارد قزاقستان می شود. موقعیت استراتژیک این ناحیه سبب شده بود تا ارتش تانگ تمایل  فراوانی برای فتح آن از خود نشان دهد. از سویی دیگر ، یکسال پیش از وقوع نبرد تالاس در منطقه خراسان قدیم ، شورشی همه‌جانبه علیه خلافت امویان رخ داد که در نهایت به سقوط آنان و برآمدن عباسیان بر سریر قدرت خاتمه یافت. عباسیان که خود قیامشان را از خراسان آغاز کرده بودند ، علاقه فراوانی برای دست یابی به آسیای میانه از خود نشان می دادند.

در واقع ، دودمان تانگ از ابتدای قرن 7 میلادی - درست همزمان با فتح ایران توسط مسلمانان - بر منطقه آسیای میانه تسلط یافته بود. اهمیت این فتح برای چینی‌ها از این قرار بود که اینک بر شاهراه تجاری جاده ابریشم دست یافته بودند.

وقوع نبرد تالاس و عاقبت آن

ارتش عباسی که اینک سدّ راه پیشروی نیروهای تانگ به سوی غرب شده بود ، در آغاز تابستان 751 میلادی در دره رود تالاس مقابل این قوای نیرومند قرار گرفت. نیروهای تانگ تحت فرماندهی ژنرال گائو شیان‌ژی - فرمانده مشهور ارتش چین - قرار داشتند. در مقابل ، نیروهای خلافت نیز توسط فردی به نام زیاد بن صالح هدایت می شدند. نبرد در آغاز ژوئیه 751 میلادی (برابر با سال 133 هجری قمری) درگرفت.

نیروهای تانگ که حدود 30,000 نفر بودند به سوی ارتش عباسیان - که طبق تخمین مورخان حدود 100,000-20,000 نفر در اختیار داشت - یورش بردند. پس از چندین ساعت نبرد سنگین ، ارتش تانگ که از دو جناح مورد حمله قرار گرفته بود ، شکست خورد و عقب نشینی کرد.

نتایج نبرد تالاس

1- پس از نبرد تالاس ، بخش بزرگی از منطقه آسیای مرکزی - خصوصاً ناحیه سیردریا - نصیب نیروهای عباسیان گردید. 

فناوری تولید کاغذ که قرن‌ها در انحصار چینی‌ها قرار داشت.

2- هم زمان ، صدها تن از چینی‌ها به سمرقند آورده شده و در آنجا از آنان خواسته شد که فناوری تولید کاغذ را - که در سلسله هان ابداع شده بود و از آن زمان در اختیار چینی‌ها قرار داشت - به مسلمانان بیاموزند. این فناوری بعدها از طریق خاورمیانه به اروپا راه یافت.

3- آیین بودیسم در آسیای میانه رو به زوال نهاد و اسلام جای آن را گرفت.

4- کنترل بخش بزرگی از جاده ابریشم در آسیای میانه به دست تجار و بازرگان مسلمان افتاد که اهمیت قلمرو خلافت عباسی و فلات ایران به عنوان شاهراه تجارت شرق دوچندان شد.

5- تاریخ آسیای میانه از آن پس به بعد با تاریخ دودمان‌های مسلمان به خصوص حکومتهای ایرانی گره خورد.

6- دست یابی به آسیای میانه شرقی‌ترین فتوحات اسلامی بود و دیگر هیچ‌گاه لشکریان خلیفه بیش از این به سوی شرق پیش نرفتند. همچنین ، غربی‌ترین منطقه‌ای بود که یک سلسله چینی در طول تاریخ به آن گام نهاد.

7- این نبرد دروازه‌های ترکستان را به روی سپاهیان مسلمان گشود که از آن پس باعث تحولات مهمی از جمله مهاجرت ترکها به داخل فلات ایران ، تشکیل سلسله‌های ترک در ایران و خاورمیانه ، یورش مغولان در قرن 13 میلادی و... گردید.