چرا مارها زبانشان را تکان می‌دهند؟

[ERF@N]

کارکرد تکان‌خوردن زبان مارها همواره یک معما بوده و هم‌اکنون یک زیست‌شناس تکاملی از این راز پرده برداشته است.

طی 20 سال گذشته، «کورت اشونک»، زیست‌شناس تکاملی دانشگاه کانکتیکات، در حال مطالعه کارکرد زبان‌ مارها بوده و به گفته وی، «بوئیدن» نزدیک‌ترین توصیف به عملکرد زبان این حیوانات است.

بر اساس یافته‌های این دانشمند، مارها از زبان‌شان برای جمع‌آوری مواد شیمیایی از هوا یا زمین استفاده می‌کنند. زبان آن‌ها دارای گیرنده‌هایی برای چشایی یا بویایی نیست، بلکه این گیرنده‌ها در ناحیه vomeronasal قرار دارند که در سقف دهان موجود است. زمانی که مواد شیمیایی مختلف در درون این ناحیه قرار می‌گیرند، سیگنال‌های الکتریکی مختلفی ایجاد می‌کنند و این سیگنال‌ها در مغز بازچینش می‌شوند.

بر اساس فیلم‌های گرفته‌شده توسط اشعه ایکس، زمانی که دهان مار بسته است، زبانش مواد شیمیایی را روی پدهای موجود در کف دهان انباشت می‌کند. این پدها مولکول‌ها را به ورودی ناحیه vomeronasal تحویل می‌دهند و در اینجا کف دهان پس از تکان‌خوردن زبان و برای برقراری تماس با سقف، بالا آورده می‌شود.

زبان یک مار به دلیل چنگالی‌بودن می‌تواند اطلاعات شیمیایی را به طور همزمان از دو مکان متفاوت جمع‌آوری کند و زمانی که مارها نوک‌های زبانشان را از یکدیگر جدا می‌کنند، این فاصله می‌تواند دو برابر عرض سرشان باشد.

این امر به آن‌ها امکان شناسایی مواد شیمیایی در محیط و همچنین حس مسیریابی را به این حیوانات می‌دهد؛ به عبارت دیگر، زبان چنگالی به مارها کمک می‌کند در سه بعد «بو بکشند» و در نتیجه، آن‌ها امکان تعقیب ردپاهای به جامانده از طعمه یا جفت‌های بالقوه‌شان را پیدا می‌کنند.