دالاهو

[Brooklyn Baby]

شهرستان دالاهو (به کردی: داڵاهۆ، Dalaho) از توابع استان کرمانشاه ایران است.

تقسیمات کشوری
شهرستان دالاهو که در ۹۹ کیلومتری کرمانشاه قرار دارد آخرین شهرستانی است که در پایان برنامه سوم به سایر شهرستانهای ایران اضافه شده‌است. با موافقت هیئت دولت بخش کرند غرب به شهرستان دالاهو ارتقا یافت. شهرستان دالاهو چهاردهمین شهرستان استان کرمانشاه بشمار می‌آید. این شهرستان ۱۹۰۰ کیلومتر مربع مساحت و ۱۵۴ روستا دارد. شامل دو بخش مرکزی و گهواره‌است.

1- موقعيت جغرافيايي :
شهرستان دالاهو با مساحت 1930 كيلو متر مربع، در قسمت غربي استان كرمانشاه بين 9ََ°34تا ΄46 °34 عرض شمالي و΄53 ° 45 تا ΄35 °46 طول شرقي از نصف النهار گرينويچ واقع شده است، كه از شمال به جوانرود وثلاث باباجاني ، از غرب به سر پل ذهاب ، از جنوب غربي به گيلان غرب ، از شرق و جنوب شرقي به اسلام آباد غرب وازشمال شرق به كرمانشاه محدود مي شود.

2- وضعيت آب و هوا :
شهرستان دالاهو با مساحت 1930 كيلو متر مربع، در قسمت غربي استان كرمانشاه بين 9ََ°34تا ΄46 °34 عرض شمالي و΄53 ° 45 تا ΄35 °46 طول شرقي از نصف النهار گرينويچ واقع شده است، كه از شمال به جوانرود وثلاث باباجاني ، از غرب به سر پل ذهاب ، از جنوب غربي به گيلان غرب ، از شرق و جنوب شرقي به اسلام آباد غرب وازشمال شرق به كرمانشاه محدود مي شود.

3- پيشينه تاريخي :
در خصوص قدمت و ديرينگي تمدن و تاريخ دقيق حيات انساني در اين ناحيه اطلاعات صريح و مستندي دردست نيست، شايد بتوان گفت؛ آثار باستاني به جاي مانده بيانگر قدمت آن به دوران ايران باستان ( دوره ساساني ) و قبل ازظهور اسلام بر مي گردد. بر اساس نوشته ها و يادداشت هاي تاريخ نويسان ؛ كرند(كارينا) چنين توصيف شده است:
«…در مرج القلعه شهر زيبايي وجود دارد كه هواي آن بسيار سرد وآبهاي سردي نيز در آن جاريست. …كه بايد همان كرند باشد … كرند در ميان كوهي بلند واقع است و آب و هوايش دلپسند و نافع ، بام خانه هر يك صحن خانه ديگري است؛ واز دور با شكوه واز هر عيب و نقصي ، عاري و بريست ، از يك طرف كوه واز طرف ديگر باغات بسيار… داراي باروئي مهم و حول و حوش آن روستاهاي پرجمعيت و خوب … ميوه­جات مرغوب، انگورش مشهور آفاق و هندوانه­اش در شيريني طاق. اهاليش با قوت و تنومندند و قوي هيكل و بلندقامت و توانائي هر يك به قدر ده مرد است .
يعقوبي حكايت مي­كند: كه در مراتع آن خلفاي عباسي ايلخي اسبان خود را نگه مي­داشتند. …. و در دوره افشاريه مركز تداركات سپاه نادري بوده است.. .»
در سفرنامه ناصرالدين شاه به نقل از اوژان اوبن چنين آمده است : «كرند قصبه بزرگي است با ششصد خانوار كرندي وحدود بيست خانوار يهودي…. اهالي آن بيشتر از طايفه گوران كرندي، باباجاني و دهستانهاي بيونيج و بان زرده مي­باشند…. رباط بسيار بزرگي كه شاه سليمان صفوي به اهتمام شيخ علي­خان زنگنه ساخته، ليكن گردش روزگار از كارش انداخته، آسيابشان پانزده مجراست و آبشان بي­حد و مرز، شش دستگاه چخماق سازي دارند و شب و روز در كارند….. چشمه­اي در يك فرسنگي آنجاست كه مشهور به سرچشمه و زيباست همه كس از كيفيت آن چشمه در حيرت است و چشم و دل مسافر مجاور از استحضارش بي­بصيرت …»
در كرند ؛ محلات شوا، زرده و در بند همچنان بافت قديمي و سنتي خود را حفظ كرده است.
اهالي اين منطقه بيشتر از طوايف گوران كرندي، باباجاني و دهستان هاي بيونيج و بان زرده و از نژاد كرد بوده و با گويش كردي گوراني كه تركيبي از لهجه هاي كردي اوراماني،كرمانج ، لكي و كردي كرمانشاهي است ، تكلم مي كنند.كتب كلاميِ شان نيز به سبك كردي گوراني نگاشته شده است. از نظر اعتقادي اكثريت مردمان اين ديار ( 83%)پيرو مسلك اهل حق و اقليتي از آنان اهل تسنن (13%) و تشيع (4%) هستند.
شهرستان از لحاظ صنايع دستي مانند: چاقو سازي ، فلز كاري وساخت ادوات موسيقي و ابزار كشاورزي ، گليم ، گيوه موج (چادر شب) وسبد پيشينه اي ديرينه دارد بطوري كه اين صنايع با اندك تغييراتي به خارج از كشور صادر مي شوند.

4- جاذبه هاي گردشگري و اماكن تاريخي :

آثار باستاني قبل از اسلام:

سرخه ديزه : در روستاي سرخه ديزه بقاياي قلعه عظيمي از روزگار ساسانيان برجاست كه از قلوه سنگ و ملاط ساخته شده ودو نوع آجر با دو رنگ نخودي و قرمز در ساخت آن به كار برده شده است .

تاق گرا : ايوان سنگي مسقفي است كه در دروازه كوهسار زاگرس و گردنه گِل سياه در تنگه پاتاق موجود است، علت بناي آن را عده اي توقفگاه موكب شاهي و عده اي ديگر علامت سرمدي ايالت ماد از ايالت اشكانيان تصور كرده اند.

بانزرده : دهستان بانزرده علي الخصوص روستاي بانزرده(دوازده كيلو متري شمال غربي منطقه ريجاب)، داراي آثار فراواني از دوره ساسانيان است، از جمله مهمترين اين آثار مي توان به ؛ بان مَه زاران ، قلعه گَه ، گنبد كلايي ، قبر سلطان سي قلي مَه ، قلعه و برج خاموشي ، زندان دو ناب ، پل دروازه ، قلعه ويرانه ، بهشت و دوزخ ، بابا شيخ ، نقاط حجاري شده دره« هونان» ، نهرگبري ( جوگوري)، مسجد ريجاب ،گمري ملك، قلعه سراب كنار، قلعه تاش خيزي ، قبر شيخ بايزي بستان ، برج ريجاب ، قلعه بان زرده ، قلعه يزد گردي، نقاره خانه، آشيابا ، گچ گنيد ، آشپز خانه ، ديوار دفاعي اشاره نمود،

آثارباستاني بعد از ظهور اسلام :

مقبره ابو دجانه : مقبره ابودجانه (دوجانبه) كه براي اهل تسنن متبرك و محترم است، او يكي از ياران پيامبر(صل الله عليه و آله) بوده كه در جنگهاي اُحد، بدر و ديگر غزوات نبي اكرم(صلي الله عليه و آله) حضور داشته و در جنگ يمامه با مسيلمه كذاب به درجه شهادت رسيد.

مسجد عبدالله بن عمر : اين بنا علي الظاهر از بناهاي قبل از اسلام بوده ، كه پس از ظهور اسلام در ايران به مسجد تبديل شده است ، اهالي منطقه بناي مسجد را به عبدالله بن عمر فرزند خليفه دوم نسبت مي دهند و به همين نام نيز معروف شده است.

5- تقسيمات سياسي – اداري: شهرستان دالاهو از دو بخش ؛ مركزي و گهواره تشكيل شده است. بخش مركزي شامل ؛ شهر كرند غرب و سه دهستان ؛ حومه ، بانزرده و بيونيج با 68 روستا، مزرعه ومكان مصوب كه در حال حاضر 44 روستاي آن داراي سكنه مي باشد.

بخش گهواره شامل ؛ شهر گهواره و دو دهستان قلخاني وگوران با 128 روستا ، مزرعه و مكان مصوب كه در حال حاضر 107 روستاي آن داراي سكنه مي باشد.

ازمجموع 196 روستا ي شهرستان 148 روستاي آن داراي سكنه مي باشد.

كوه‌هاي سر به فلك كشيده با قله‌هاي پر برف، رودخانه‌هاي خروشان و رقصان، جنگلهاي سرسبز و طبيعت بكر و با صفا با مردماني ساده و صميمي اولين جايي را كه در ذهن گردشگران كرمانشاه زنده مي‌كند منطقه دالاهو ، بهشت زميني اين ديار است.

شهرستان دالاهو با مساحت 1970 كيلومتر در غرب استان كرمانشاه واقع است.

اين شهرستان به مركزيت شهر كرند داراي دو بخش به نامهاي مركزي و گهواره است كه از پنج دهستان گوران ، قلخاني ، بان زرده ، ريجاب و بيوه‌نيج تشكيل شده و در مجموع داراي 156 روستاست.

مهمترين ارتفاعات منطقه كوهستاني دالاهو كوه نوا است كه آب و هواي معتدل و سرد كوهستاني را براي اين منطقه به ارمغان آورده است.

مهمترين رودخانه‌هاي شهرستان دالاهو رودخانه كرند است و از ديگر رودخانه هاي آن مي‌توان به زمكان، هورو و بريشاه اشاره كرد.

به جرات مي‌توان گفت اين شهرستان ديدني بيشتر زيبايي توصيف ناپذيرش را مديون سرابها و رودخانه‌هاي خروشان است كه از مهمترين آنها مي‌توان سراب خروشان شالان يا همان ريجاب را نام برد.

سراب كرند غرب، رشمينه قورچي باشي ، سفرشاه ، قلعه زنجير و تختگاه جهانبخش هم از ديگر رودخانه‌هاي اين منطقه است.

وجود طبيعت بكر و جلوه‌هاي طبيعي منطقه ريجاب ازجمله جنگلها، كوهستانهاي مرتفع ، كوه دالاهو ، رودخانه‌ها ، دره‌ها و چشمه‌ها اين منطقه را از ساير مناطق استان متمايز كرده است.

مردمان ساكن دالاهو از اقوام كرد هستند كه به زبان كردي و گويشهاي جافي ، كلهري و قلخاني تكلم مي‌كنند.

مردم ساده و صميمي اين منطقه همچنان لباسهاي محلي خود را مي‌پوشند كه صفا و صميميت آنها را در چشم مسافران دو چندان مي‌كند.

از پوشاك مردان مي‌توان شيه و ، شلوار جافي ، كوله بال ، كلاو ، كلاش و از پوشاك زنان شيه و ، پاپوش ، جلسقه ، ماشته ، سرون ، سلته و زبون را نام برد.

تنبور مهمترين ساز منطقه دالاهو است كه قدمتي هزار ساله دارد.

اين شهرستان جاذبه‌هاي بي‌شماري دارد كه از آن ميان مي‌توان به روستاي ديدني شالان اشاره كرد كه همواره پذيراي گردشگران بسياري است.

اين روستا در 23 كيلومتري سرپل ذهاب و 140 كيلومتري كرمانشاه واقع است.

آب و هواي آن در فصول بهار و تابستان خنك و در پاييز و زمستان سرد و برف گير است.

رودخانه پرآب الوند در جنوب روستا جريان دارد.

روستاي شالان به سبب درختان بسيار بلند و پوشش سبز ، چشمه‌ها ، سرچشمه رودهاي كوچك ، زيارتگاه عبدالله ابن عمر، جنگلهاي انبوه و گسترده، باغات گردو، انار و انجير كوهي از تفرجگاه‌هاي زيبا و كم نظير استان است كه مورد توجه گردشگران بسياري است.

از ديگر روستاهاي اين منطقه مي‌توان روستاي حرير را نام برد.

روستاي حرير به دليل برخورداري از موقعيت طبيعي و اقليمي مطلوب ، مناظر و جلوه‌هاي طبيعي منحصر به فردي دارد، مراتع سبز و حاصلخيز روستا بويژه در بهار و تابستان و پاييز زيباييهاي شگفت‌انگيز و جلوه‌هاي جذابي پديد مي- آورد.

يكي از چشم‌اندازهاي بسيار زيباي روستا، مناظر اطراف سراب حرير مي‌باشد كه از درختان بلند، گياهان و گلهاي وحشي پوشيده شده است.

روستاي سرخه ديزه، نيز از ديگر جاذبه‌هاي اين شهرستان است كه به سبب استقرار در كوهپايه و اقليم معتدل، طبيعت زيبا و استقرار عشاير و فصل كوچ داراي جذابيت بسيار است.

علاوه بر زيباييهاي بي‌شمار طبيعي در اين شهرستان جاذبه‌هاي تاريخي نيز وجود دارد كه همواره مورد توجه گردشگران است، از جمله مي‌توان به قلعه يزدگرد اشاره كرد.

مجموعه بناي يادماني قلعه يزدگرد در 18 كيلومتري سه راهي ريجاب به سر پل ذهاب قرار دارد.

اين مجموعه با وسعت حدود 40 كيلومتر مربع از سمت شمال غرب با پرتگاه تندي به جلگه ذهاب و از طرف شمال و شرق به صخره‌هاي پلكاني دالاهو منتهي مي‌شود.

بر اساس كاوشهاي باستان شناسي زمان ساخت اين مجموعه به دوره ساساني و يا اواخر دوره اشكاني بر مي‌گردد.

اين مجموعه شامل چند محوطه از جمله ديوار گچ، آشپزخانه، دروازه، جاي دار، تپه رش ، قلعه يزدگرد ، گچ گمبد ، قلعه داور، نقاره خانه و آسياب است.

از ديگر جاذبه‌هاي اين شهرستان مي‌توان مسجد عبدالله ابن عمر را نام برد.

مسجد عبدالله ابن عمر يكي از مساجد صدر اسلام است كه در روستاي شالان قرار دارد، شالوده اين بنا بر روي بنايي كه به قبل از اسلام تعلق داشته ساخته شده است.

مسجد به شكل مستطيل و به ابعاد 7.10 در 18 متر است، شبستان مسجد داراي هشت ستون در دو رديف موازي است.

محراب مسجد بر خلاف ساير مساجد اسلامي از ديوار جنوبي بيرون نيامده بلكه به وسيله گچ بري به ديوار مسجد اضافه شده است.

منبر پنج پله‌اي مسجد پشت به محراب ساخته شده و مصالح آن سنگ و گچ است.

مناره مسجد در جنوب غربي پشت بام داراي 21 پله مثلثي شكل است در بالاي آن نيز گنبدي مخروطي قرار دارد.

از ديگر آثار تاريخي اين شهرستان مقبره ابودجانه است.

در نزديكي ريجاب قبرستاني از صدر اسلام با تعدادي آرامگاه به سبك چهار طاقي‌هاي دوره ساساني است.

در ميان قبور بناي عظيمي ديده مي‌شود كه در ميان اهالي محل به مقبره ابودجانه معروف است، ابودجانه از ياران با وفاي پيامبر (ص) در جنگ احد بوده است.

يكي ديگر از جاذبه‌هاي اين شهرستان مقبره بابا يادگار در نزديكي قلعه يزدگرد است كه از زيارتگاه‌هاي پيروان اهل حق به شمار مي‌رود.

اين بنا از نظر معماري به صورت فضاي مربعي شكل است بر روي آن گنبد مخروطي شكلي قرار گرفته و سطوح داخلي و خارجي بنا به وسيله ملات گچ اندود شده است.

از مهمترين صنايع دستي شهرستان دالاهو مي‌توان به قالي بافي ، چاقوسازي ، فلز كاري ، ساخت ادوات موسيقي ، موج (چادر شب) گليم ، گيوه و سبد اشاره كرد كه در نهايت چيره‌دستي توسط هنرمندان اين ديار تهيه مي‌شود.

مهمترين سوغات اين شهرستان به دليل وجود باغهاي پر بار انگور ، گردو است.

همچنين گردشگران مي‌توانند از نخود و روغن حيواني مرغوب اين ديار تهيه و به عنوان سوغاتي با خود به همراه ببرند.