نامه محمدعلی‌شاه به مراجع ثلاث نجف

[# αпGεʟ]

محمدعلی شاه که مشروطه را بر علیه سلطنت خود می دید بی کار ننشسته و با نامه هایی به مراجع نجف در پی تعطیلی آن بود

---

آیات ثلاث نجف، محمد کاظم خراسانی، محمّد حسین نجل حاج میرزا خلیل و عبدالله مازندرانی، مراجع مشروطه‌خواه در نامه‌ای به تاریخ دوّم رجب 1326 قمری، با تاکید بر اینکه «امروز حفظ بیضه اسلام و قوّت و شوکت دین و دولت متوقف بر مشروطیت است» و انتقاد از اینکه محمدعلی شاه قاجار «مقام سلطنت اسلامیه را وسیله هدم اساس دین مبین و اعدام مملکت و ملّت فرموده‌اند»، از او خواستند «زیاده بر این به باد دادن دین و دولت همّت نگمارید...»

محمدعلی شاه هم در پاسخ با اعلام تنفر طبقات اهل ایران از مشروطه و بیان اینکه «مجاری این عنوان نوظهور برخلاف مذهب جعفری و عقاید و قواعد شیعه اثنی‌عشری است»، با تائید اقداماتش علیه مشروطیت نوشت: «قسم به خاک پای مبارک شاهنشاه زمین و زمان امام عصر عجّل الله فرجه که ما خودمان را به واسطه این اقدام ملوکانه در حضور صاحب شرع مستوجب اجر مجاهدین و مجدّد دین می‌دانیم.»

« متن کامل نامه مراجع ثلاث و پاسخ محمدعلی شاه قاجار به آن بدین شرح می باشد:
***
نامه مراجع ثلاث نجف به محمدعلی شاه قاجار
به توسط مشیرالسلطنه رئیس‌الوزراء حضور اقدس ملوکانه منّ الله علی الرعیّة برأفته، تفاوت فیمابین اجتماع اسباب سعادت و نیکبختی و موجبات بدبختی و سوء حظّ همین است که دولت علیّه عثمانیه با آن درجه نفوذ و اقتدار و عدم قدرت احدی کائناً من کان تخلّف از اوامر شاهانه را، چون دانستند که امروز حفظ بیضه اسلام و قوّت و شوکت دین و دولت متوقف بر مشروطیت است اعلان رسمی به مشروطیت فرموده اسلام و مسلمین را سربلند و نتایج آن عمّاقریب ان‌شاءالله تعالی مشهود خواهد بود، لکن این سوء حظّ ایرانیان بخت برگشته چنین نتیجه داد که با اینکه شاهنشاه مبرور ماضی رضوان الله علیه این اساس سعادت را استوار فرموده بودند، همین که نوبت تاجداری به ذات اقدس رسیده احاطه خائنین خودخواه و دشمنان دین و دولت به اریکه سلطنت یوماً فیوماً جز القای فساد و اغتشاش بلاد و تخریب مفسدین و اتلاف نفوس و اعراض و اموال مسلمین و تکرر نقض عهود نگردیده و آنچه داعیان را به اقتضای وظیفه و تکلیفی که در حفظ دین و دولت و ملّت در عهده داریم دولتخواهانه استحکام رشته اتحاد و عدم قطع روابط را استدعا نمودیم، قولاً کمال مساعدت را اظهار و عملاً بر خلاف حقیقت رفتار، و بالاخره به باز شدن لسان جسارت به مقام سلطنت مۆدّی و نتیجه سوء تدابیر خائنین دفع فاسد به افسد شد.

معلوم است این دسته اعادی دین و دولت که خود را چنین دولتخواه قلم داده‌اند تا مرز و بوم ایران را بکلی ویران و دولت و ملّت را بالمرّه معدوم و مملکت را تسلیم اجانب نکنند، مرادشان حاصل نخواهد شد

تفرقه کلمه دولت و ملّت در تهدیر دماء و تخریب بیوت و غارت اموال مسلمین و تبعید اعاظم علما بعد از آن همه اهانت‌ها به دست دشمن روسی و استخفاف کلام مجید الهی عزّ اسمه، و سایر شعائر اسلامیه که دول کفر هم محترم می‌شمارند الی غیر ذالک هیچ فروگذاری نگردید.
معلوم است این دسته اعادی دین و دولت که خود را چنین دولتخواه قلم داده‌اند تا مرز و بوم ایران را بکلی ویران و دولت و ملّت را بالمرّه معدوم و مملکت را تسلیم اجانب نکنند، مرادشان حاصل نخواهد شد. لکن سزاوار است ذات اقدس به خود آمده ملاحظه فرمایند با مملکت و دولت خود چه کرده و می‌کنند. مقام سلطنت اسلامیه را وسیله هدم اساس دین مبین و اعدام مملکت و ملّت فرموده‌اند. آذربایجان که از دست رفت، حال بقیّه هم معلوم، چنانچه بعد از این بنا به نگاهداری باقی‌ماندگان دارند، ان‌شاءالله تعالی تدارک این شنایع و جلب قلوب و طرد مفسدین خاصّه ممزّقین کتاب‌الله و هادمین بیت‌الله و عقد مجلس محترم ملی مبادرت فرموده، زیاده بر این به باد دادن دین و دولت همّت نگمارید و این خدّام شرع انور را به آنچه مهما امکن از اعلان آن به قاطبه مسلمین ایران و غیر هم تحذّر داریم، ناچار نفرمایند، ان‌شاءالله تعالی.
الاحقر نجل الحاج میرزا خلیل، محمّدحسین؛ الاحقر محمّدکاظم الخراسانی؛ الاحقر عبدالله المازندرانی؛ دوّم رجب 1326
***

پاسخ محمدعلی شاه قاجار
جنابان حجج ثلاثه اسلام سلّمهم الله تعالی
تلگراف آن جنابان به توسط وزیر اعظم از ملاحظه ما گذشت و زائدالوصف موجب حیرت و تعجب از اندازه اطلاعات آن جنابان شد که هنوز استحضار ایشان با مفاسد خیالات دشمنان دین و دولت تصادف نکرده است، با آنکه طبقات اهل ایران از علماء ربانیّین که حقیقة پاسبانان اسلام و مسلمین می‌باشند، با سلسله تجّار و اصناف و سکنه قرا و ایلات صحراگرد و بیابان‌نورد عموماً از این وضع مستحدث مشمئز و از لفظ مشروطه متنفر شدند و به رأی‌العین دیدند که مجاری این عنوان نوظهور برخلاف مذهب جعفری و عقاید و قواعد شیعه اثنی‌عشری است و سیره ما را در مساعداتی که می‌کردیم مورد اعتراض قرار داده آن قدر عرایض تظّلم و شکوی به توسط تلگراف و پست از اطراف ممالک محروسه به دربار وصول بخشید که فی‌الحقیقه دیدیم ایران ضجّه واحده شده است. حضرت مالک‌الملوک جلّ شاْنه و عظم سلطانه چون [به] مشیّت خاصه خود ما را بر اریکه سلطنت موروث پدران تاجدار انارالله برهانهم اختصاص بخشیده و سعادت سی کرور شیعیان امیرالمۆمنین (ع) را از ما خواسته است، اگر ما در اجرای آنچه خیر و مصلحت دین و دنیای آن ودایع الهیه است، غفلت نمائیم، البته به خدای خود خیانت کرده خواهیم بود.
شهدالله تعالی که ما بالحسّ و العیان دیدیم که اگر بیش از این با بدعت مزدکی مذهبان ایران همراهی کنیم و از اجابت روحانیّین مملکت و اغاثه طبقات رعیّت تغافل نمائیم، عصر ما تاریخ انقراض دین و دولت هر دو خواهد بود. قسم به خاک پای مبارک شاهنشاه زمین و زمان امام عصر عجّل الله فرجه که ما خودمان را به واسطه این اقدام ملوکانه در حضور صاحب شرع مستوجب اجر مجاهدین و مجدّد دین می‌دانیم. از جمله شواهد صادقانه این مقال رشته اسناد و خطوط است که از رۆساء این فرقه فاسده مفسده به دست آمده و در دستگاه جهان پناه ضبط است.

محمدعلی شاه هم در پاسخ با اعلام تنفر طبقات اهل ایران از مشروطه و بیان اینکه «مجاری این عنوان نوظهور برخلاف مذهب جعفری و عقاید و قواعد شیعه اثنی‌عشری است»، با تائید اقداماتش علیه مشروطیت نوشت: «قسم به خاک پای مبارک شاهنشاه زمین و زمان امام عصر عجّل الله فرجه که ما خودمان را به واسطه این اقدام ملوکانه در حضور صاحب شرع مستوجب اجر مجاهدین و مجدّد دین می‌دانیم.»

بحمدالله امروز مملکت در کمال انتظام و اهالی در ‌‌نهایت راحت است. وجوه علماء و حجج اسلام و عموم اعیان و معاریف همه روزه با برق و برید عرض دعاگوئی و تشکّرات می‌نمایند و از برای این حیات ثانوی و عمر مستأنف بشارت می‌دهند، ما هم به ترویج شرع و تعظیم شعائر و اجراء قوانین اسلام و ایجاد وسائد عدل عامّ به تمام قوای خود مشغول شده‌ایم. سابقا به همین نیّات مقدّسه بوده‌ایم و اگر یک نفر به موجب خط شریف مرحوم آیة‌الله شیرازی اعلی‌الله مقامه، که مضبوط است در موقع خود را از سلسله خارج کرده و به واسطه تخطّی از حدود خود و افساد در مملکت عرضه مهابت شده باشد، با مقاصد ملوکانه منافی نخواهد بود و البته هر کس هم از وظیفه خاصّه خود خارج شود و از حدودی که دارد تخطّی نماید، به نتایج ناگوار دچار خواهد شد، کائناً من کان.
از مواهب الهیّه آنکه رجال دربار قدر اقتدار ما همه کافی و دین‌دار و اسلام‌پرست هستند، خصوصاً جناب وزیر اعظم که علاوه بر ملکات لازمه این مقام منیع عالم دیانت و قدس و تقوای او بر آن جنابان مکشوف است و ما به فضل‌الله تعالی از نیّات مقدسه خودمان جدّاً امیدواریم که در عهد همایون ما احترام علماء ایران و عدّه نفوس مجتهدین و نشر علوم آل محمّد سلام الله علیهم اجمعین از عهد سلاطین صفویه بگذرد و استقلال دربار دولت ایران هم به توجّهات خاصّه ولی‌عصر حجّة بن الحسن عجّل الله فرجه با دول معظمه عالم برابری کند.
السطان محمّدعلی شاه قاجار