باارزش‎ترین جواهرات ایران کجا هستند؟

[tyjtfhdhr]

موزهٔ جواهرات ایران، خانۀ باارزش‌ترین گنجینهٔ جواهرات ایران است که در بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران نگهداری می‌‎شود. گنجینه‎ای که هیچ تخمینی از ارزش جواهرات آن نمی‌‏‌توان داشت و شامل زیبا‌ترین و قدیمی‎‌ترین تاج‎‌ها و تخت‌های پادشاهی ایران و همچنین سنگ‎های قیمتی کمیاب و نایابی مانند الماس «دریای نور» است.

 

به گزارش خبرگزاری ایسنا، این موزه یکی از هیجان‌انگیز‌ترین موزه‌های کشور است که بسیار مورد توجه گردشگران خارجی هم هست و هر بار که به دیدن این موزه بروید، حتما چند گردشگر خارجی در حال دیدن زیبا‌ترین و نفیس‎‌ترین جواهرات ایران هستند.

 

این موزه زیر نظر بانک مرکزی است و برای بازدید از آن می‌‏‌توان ساعت ۱۴ شنبه تا سه‎شنبه به خزانهٔ بانک مرکزی در خیابان فردوسی روبه‎روی سفارت آلمان رفت، چون فقط در این روز‌ها، خزانه روی علاقه‎مندان باز است.

 

این موزه، سیستم حفاظتی خاصی هم دارد، برای رفتن به موزه باید ابتدا وسایل خود را از زیر دستگاه رد کنید، سپس از سه دروازهٔ امنیتی عبور کنید. البته هیچ وسیله‎ای هم نمی‌‏توانید همراه داشته باشید و باید همهٔ وسایل خود، حتی کیف دستی را به صندوق امانات موزه بسپارید. برای دیدن این موزه،‌ گاه باید در صف طولانی بایستید، چون علاقه‎مندان بسیاری خواهان دیدن جواهرات خزانهٔ ملی هستند. البته اگر مجبور به انتظار کشیدن برای دیدن موزه شوید، باز هم دیدن جواهرات زیبا و پر زرق و برق این موزه به این انتظار می‌ارزد.

 

 

تخت طاووس یا تخت خورشید

 

بعد از عبور از لایه‎های حفاظتی موزه و تحویل دادن وسایل، به زیرزمینی وارد می‌‏شوید که به خزانهٔ موزه می‌رسد. در اینجا «تخت طاووس» اولین شی‌ء باارزش موزه است که چشم شما را می‌‎گیرد که پشت شیشه قرار دارد و بیرون از گنجینهٔ اصلی نگهداری می‌‎شود.

 

این تخت به فرمان فتحعلی‌شاه در سال ۱۲۱۶ هجری قمری و با جواهرات و طلای موجود در خزانه ساخته شد و به دلیل وجود نشان خورشید در بالای تخت، به این نام معروف شده است. البته بعد از ازدواج فتحعلی‌شاه با «طاووس تاج‌الدوله» تخت طاووس نام گرفت.

 

گنجینهٔ اصلی موزه تقریبا تاریک است و فقط نوری کم‌جان، گنجینه‎ را روشن می‌‎کند. این گنجینه‎ نسبت به هرگونه برخوردی، حساس است و با کوچکترین ضربه‌ای، آژیر‌ها فعال می‌‎شود.

 

در سالن اصلی، گنجینه‎های بسیاری وجود دارد که از قدیمی‏‌ترین جواهرات ایران تا جواهرات دورهٔ پهلوی، در آنجا نگهداری می‌‎شود که هر یک با هنرمندی خاصی ساخته شده‌اند و چند راهنما به زبان انگلیسی و فارسی این اشیا را معرفی می‌‎کنند. برخی از این جواهرات زیبا و قیمتی، در ادامه معرفی می‌شوند:

 

 

تُنگ مینا

 

این تُنگ، تصاویر گل‌ و بوته دارد و بالای آن، تصویر چند زن دیده می‌‎شود. این تنگ از زیبا‌ترین نمونه‎های میناکاری ایران به شمار می‌‎آید که در اواخر قرن ۱۸ میلادی ساخته شده است.

 

 

شمعدان سلام عید

 

شمعدان طلا، آراسته به لعل، زمرد، یاقوت، شرابه‎های مروارید و آویز زمرد. این شمعدان با جفت خود، در آیین «سلام» عید نوروز در دو سوی تخت طاووس قرار داده می‌شد و اوایل قرن ۱۹ میلادی ساخته شده است.

 

 

کوزه قلیان با تخم شترمرغ

 

این کوزهٔ نارگیلی شکل از تخم شترمرغ است و بسیار ظریف حکاکی شده و پایه‎هایی از طلا دارد.

 

 

کوزه قلیان فیروزه

 

این کوزه مرصع به فیروزه و یاقوت است که در نیمهٔ دوم سدهٔ ۱۳ هجری قمری ساخته شده است.

 

 

الماس دریای نور

 

شاید این الماس در میان جواهرات ملی ایران، مقام نخست را داشته باشد. این الماس در کنار الماس «کوه نور»، یک زوج دانسته می‌شود. در حالی که از نظر تراش و رنگ، هیچ وجه مشترکی با هم ندارند. هر دو گوهر متعلق به نادرشاه بوده‏‌اند و بعد از مرگ نادرشاه، الماس «کوه نور» به افغانستان برده شد. سپس به شاه شجاع رسید و بعد به دست سردار هندی، شیر پنجاب، رسید و سپس به دست کمپانی هند شرقی افتاد که به وسیلهٔ آن‏‌ها به دربار انگلیس رفت و به ملکه ویکتوریا هدیه داده شد. اکنون این الماس در انگلیس است و در تاج ملکه مادر نصب شده است.

 

ناصرالدین ‌شاه معتقد بود، الماس «دریای نور» یکی از گوهرهای تاج کوروش بوده، او به این الماس علاقه‏ داشته و گاهی آن را به کلاه و گاهی به سینهٔ خود می‌‎زده است. وزن الماس «دریای نور» ۱۸۲ قیراط است و رنگ آن صورتی است که از کمیاب‏‌ترین رنگ‌ها در میان الماس‌ها است.

 

 

تخت نادری

 

این تخت اگرچه تخت نادری خوانده می‌‎شود، اما هیچ‎گونه رابطه‎ای با نادرشاه ندارد؛ بر اساس کتیبه‎های تخت، این اثر در زمان فتحعلی‌شاه ساخته شده است. شاه از این تخت در ییلاق‏‌های اطراف تهران استفاده می‌کرد. به همین منظور، قطعات تخت به صورت جداگانه و قابل حمل ساخته شده که ۱۲ تکه دارد و تعداد جواهرات آن بیش از ۲۶ هزار قطعه است. این تخت در دو مراسم تاج‎گذاری پهلوی نیز استفاده شد.

 

 

کلاه عباس میرزا

 

کلاه مروارید ‌دوزی‌شدهٔ عباس میرزا (پسر فتحعلی‌شاه) به شکل تاج و از پارچهٔ اطلس و مخمل قرمز است که روی آن، مروارید دوزی و پولک‎دوزی شده و در بالای آن، یک تخمهٔ زمرد درشت با گیلاوی الماس در چنگ طلا نصب شده است. این کلاه را عباس میرزا در آیین‎های رسمی و «سلام» استفاده می‌کرد.

 

 

سنجاق سینه‌ها

 

سنجاق سینه‌های این موزه با مرواریدهای بسیار درشت در قرن ۱۹ میلادی ساخته شده‎اند. نقش اردک با مروارید سیاه و نقش قو با مروارید سفید ساخته شده است.

 

 

انفیه‎دان زمرد

 

این انفیه‎دان از ۹۲ قطعه زمرد بسیار اعلا، خوش‌رنگ و صاف تشکیل شده است.

 

 

آفتابه و لگن

 

این آفتاب و لگن طلای مینا برای شستن دست در زمان فتحعلی‌شاه ساخته شد.

 

 

جقه نادری

 

این جقه‌، آراسته به الماس و زمرد است که در وسط آن، تخمهٔ زمرد دامله خوش‌رنگی نصب شده است. در زیر جقه، سه آویز زمرد خوش‌رنگ امرودی آویخته شده است. قسمت بالای جقه، هفت شقه است، در دو طرف شقه‌ها هم دو ریسه برگ و گل الماس‎نشان ساخته‌اند و از نوک شقه‎های جقه دو آویز زمرد بسیار اعلای سعیدی امرودی آویخته شده است. در بالای تخمه وسط، هلال الماس‌نشان و در پایین دو سو، شبیه درفش، طبل، لوله توپ و سر نیزه نصب شده است. پارچه درفش به سه ردیف یاقوت الماس و زمرد کم‎رنگ تقسیم شده است. تمام جقه آراسته به الماس‎های فلامک خوش‎رنگ درشت و ریز است. این جقه در سده ۱۲ هجری قمری در ایران ساخته شده و گاهی رضاخان پهلوی هم از آن استفاده می‌‎کرده است.

 

 

تاج کیانی

 

تاج فتحعلی‌شاه، معروف به تاج کیانی که آراسته به الماس، زمرد، یاقوت و مروارید است. این تاج در زمان فتحعلی‌شاه در ایران ساخته شد و مورد استفادهٔ شاه‌های قاجار بوده است. این تاج اولین تاجی است که بعد از دوران ساسانی، به این صورت ساخته شده است.

 

 

کُرهٔ جواهرنشان

 

این کُره در سال ۱۲۹۱ به دستور ناصرالدین‌ شاه و توسط گروهی از جواهرسازان ایرانی به سرپرستی ابراهیم مسیحی از جواهرات پیاده‏‌ای که در خزانه موجود بود، ساخته شد. وزن طلای به‌کار رفته در این کُره، ۳۴ کیلوگرم و وزن جواهرات آن بیش از سه کیلوگرم است و بیش از ۵۲ هزار قطعه جواهر روی این کُره نصب شده است. پیدا کردن کشورهای مختلف روی کره کار آسانی نیست، چون کشور‌ها به دقت مشخص نشده‏‌اند. دریا‌ها روی کره به وسیلهٔ زمرد و خشکی‎‌ها به وسیله یاقوت نشان داده شده، ایران نیز با الماس روی این کره نشان داده شده است. قطر کُره تقریبا ۶۶ سانتی‌متر است و روی پایه‏‌ای تماما از طلای آراسته به جواهرات قرار گرفته است.

 

 

جبه تاج‌گذاری رضاشاه

 

این جبه از ابریشم دست‌بافت است، زمینهٔ سفید و بته‌جقه‎ای درشت دارد. حاشیهٔ آن، شش سانتی‌متر پهنا دارد و زردوزی شده است. این جبه برای مراسم تاج‎گذاری رضاشاه دوخته شده و در مراسم تاج‌گذاری محمدرضا پهلوی در سال ۱۳۴۶ نیز مورد استفاده قرار گرفت، وزن مرواریدهای شنل بیش از ۲۱ مثقال است.

 

 

تاج پهلوی

 

تاجی که قبلا در تاج‌گذاری‎های دوران قاجار به‌کار می‌‎رفته، تاج کیانی است؛ ولی رضاخان نمی‌‏‌خواسته از این تاج استفاده کند. بنابراین به دستور او، تاج پهلوی را گروهی از جواهرسازان ایرانی، روس و قفقاری ساختند که در آن تخمه‌های درشت زمرد، یاقوت کبود و مروارید استفاده شده است. کلاه تاج، ابره مخمل قرمز است و در قبۀ آن تخمه زمرد خیاره در چنگ نشانده، قرار دارد. تاج در چهار طرف دارای چهار کنگره پله‌پله به شکل تاج‏‌های شاهنشاهی ساسانی است که در زیر کنگرهٔ پیشین آن، خورشیدی زرین با شعاع‎های الماس‌نشان و تخمه الماس زرد درشت نصب شده است. وزن تاج از زر و گوهر و مخمل، حدود دو کیلو و ۸۰ گرم است.

 

 

تاج فرح پهلوی

 

این تاج در سال ۱۳۴۶ از میان جواهرات ملی توسط وان کلیف و آرپل ساخته شده است. وزن این تاج یک کیلو و ۴۸۹ گرم است و از الماس، برلیان، زمرد، لعل، یاقوت و مروارید ساخته شده است.

 

این جواهرات معرفی‌شده، فقط بخش کوچکی از زیبا‌ترین دست‎ساخته‎های ارزشمندی است که هر یک از آن‌ها بیانگر هنرمندی جواهرسازان ایرانی است که گنجینهٔ جواهرات ملی ایران را می‌‎سازند.

 

مطالب و عکس‌‏های این گزارش برگرفته از کتاب «خزانهٔ جواهرات ملی» است که توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران منتشر شده و در موزهٔ جواهرات به فروش می‌‏‌رسد.
 

تخت خورشید

تنگ مینا



الماس دریای نور



کلاه عباس میرزا



سنجاق جواهرات



کره جواهرنشان



جبه تاج‌گذاری رضاشاه