سجزی

[Dead Silence]

سجزی شهری است در بخش مرکزی اصفهان ، شهرستان اصفهان . این شهر در ۳۵کیلومتری اصفهان قرار دارد..
یک کاروانسرا ویک حمام از زمان صفوی دراین شهرباقی مانده‌است.
با تصویب هیئت دولت در مورخ ۲۲/۲/۱۳۷۷ نقاط جغرافیایی سجزی – مزرعه شور و مجتمع مسکونی ایستگاه راه آهن از توابع بخش کوهپایه شهرستان اصفهان ادغام و به شهر تبدیل و با عنوان شهر سجزی شناخته شد.
هسته اولیه و بافت قدیمی شهر از ۴ محله به نامهای محله مسجد جامع, محله مسجد امام حسین(ع), محله مسجد ولی عصر(عج), محله شهدا تشکیل گردیده‌است. معماری حاکم بر شهر سجزی جزء معماری اصیل و سنتی ایران بوده, به نحوی که این معماری در اکثر منازل قدیمی شهر که برجای مانده‌است خودنمایی می‌کند.
تاریخچه
سجزی، یا سگزی منصوب به سکستان یا سجستان که نام قدیم سیستان بوده چون در حدود ۱۲۷ سال قبل از میلاد، طایفه‌ای در سرزمین سیستان زندگی می‌کرده‌اند و دولتی را تشکیل داده‌اند، آنجا را سکستان و سجستان نامیده‌اند. اما علت اینکه در فاصله ۳۵ کیلومتری اصفهان محلی را سیستان – سگزی و سگزی نامیده‌اند حکایات زیاد را تعریف کرده‌اند. اول به دلیل وجود گروهی مهاجر از استان سیستان و بلوچستان و بعد استقرار در این محل که خود را سجزی معرفی کرده‌اند که به معنی اهل سیستان بودن است. دوم – در زمان شاه عباس صفوی وقتی برادران آنتونی و رابرت شرلی بعد از عبور از دشت باتلاقی و بیشه زار تاغ و گز به برکه‌ای خشک و پر از نمک رسیدند. کلمه سجزی را تکرار کردند که بعدها به همین نام باقی ماند. سوم اینکه فاصله محل فعلی سجزی تا اصفهان هشت فرسخ بوده که سکز به زبان ترکی گفته شده که بعدها به سکزی یا سجزی تغییر یافته‌است. اما به استناد ادبیات تاریخی و پسوندهای فامیلی دانشمندانی چون ابوسعید سجزی – معین الدین حسین سجزی – امیر حسن علاء سجزی دهلوی – نشان از محل زندگی آنهاست که سیستان فعلی می‌باشد دلیل بر اینکه افرادی که اقدام به آبادانی محل مذکور نموده‌اند یا جمعیت اولیه از محل سیستان بوده‌اند. اما سجزی یا سگزی هر کدام یک کلمه‌ای بیش نیست و آنچه در پی خواهد آمد آغاز و شروع محلی بنام سجزی فعلی نیست بلکه چشمه‌ای از تاریخ پر از فراز و نشیب سرزمین ما ایران و قطعه‌ای کوچک از آن است که میراث گرانبهای ایران اسلامی است. عهد صفوی یکی از دوران ترقی و پیشرفت ایران به ویژه اصفهان که پایتخت است را تبلور حکومت ایران می‌توان دانست. حضور آنتونی و رابرت شرلی دو برادری که به عنوان مشاور شاه عباسی در مملکت ایران به گشت زنی پرداخته و نقاط مهم را شناسایی و ثمرات و محصولات آن محل را به عرض شاه رسانده از صفحه تاریخ نادیده نیست. به دلیل اینکه قسمتی از حوزه آبریز منطقه از مورچه خورت، میمه، حبیب آباد و سپس ارتفاعات زفره به طرف دشت سجزی بوده‌است آبهای سطحی در این محل تلاقی پیدا کرده به ویژه سیلابهای فصلی که باعث ایجاد برکه و باتلاق سجزی که مملو از درختان تاغ و گز بوده و به دلیل بالا بودن آبهای سطحی که در لایه اول زمین وجود دارد و بسیار شور است شورآبی وسیع بوجود آمده که عبور از آن بسیار مشکل بوده‌است. برادران آنتونی و رابرت شرلی بعد از عبور از قهاب و گلون آباد و عبور از جنگل و بیشه زار تاغ به قصبه‌ای کوچک در ماهور گچی و نمکزار رسیده که با دیدن شوره زار نمک، سجزی را تلفظ کرده‌اند وجود درختان و بیشه زارها باعث مخفی ماندن محل از دید دیگران بوده‌است. برادران آنتونی و رابرت شرلی از سجزی به طرف ورتون حرکت کرده و از آنجا به آبگرم رفته به دلیل اینکه قبلاً شاه عباس در محل آبگرم از درد قولنج رهایی یافته و از راه کمشچه و حبیب آباد به اصفهان عبور نموده‌اند راه جدید را کوتاهترین راه برای دسترسی به آبگرم ورتون تلقی کرده‌اند. بعد از گذشت یک سال و احداث جاده از میان بیشه زارهای ذکر شده، شاه عباسی عزم سفر جهت آب درمانی به ورتون می‌نماید که از مسیر جدید عازم می‌شوند. کدخدای محل در آن زمان فردی به نام کیکاووس برادر کدخدای زفره کلوم بوده‌است که با استفاده از راهنمایی برادران شرلی اقدام به تزئین محل سجزی می‌نماید تا آن زمان یک رشته قنات تأمین کننده آب شرب و کشاورزی محل بوده‌است محل ورود شاه عباسی آبپاشی و آذین بندی می‌شود. شاه صفوی که قبلاً دستور ساخت ۹۹۹ کاروان سرا، حمام و مسجد را به کارگزاران داده بود که جهت رفاه مسافرین و قافله‌ها بر روی جاده‌های کشور احداث نماید لذا احداث جاده در باتلاق، کویر و بیشه زاری که حدود سه فرسخ مسیر آبگرم ورتون به اصفهان را کاهش داده نظر شاه عباسی را جلب نمود.
آثار تاریخی
در همان زمان جهت اینکه شاه را متقاعد نمایند که محل جمعیتی زیاد دارد و استحقاق ساخت کاروان سرا، حمام و مسجد را دارد از والی زفره، ورتون، شور آباد و فشارک درخواست می‌شود که اهالی روستاهای تحت امر را در محل سجزی تجمع نمایند تا شاه بادیدن این جمعیت دلش به رحم آید و دستور عمران و آبادانی و ساخت کاروان سرا را صادر نماید. شاه عباسی هنگام مراجعه به محل سجزی، با استقبال گرمی روبرو می‌شود و دستور احداث کاروان سرا،حمام، مسجدو همچنین حفر دو رشته قنات که یکی متعلق به محله شور آباد (مزرعه شور) و دیگری با همت ساکنین محله قلعه درویش که از مالکان صحرای نقی آباد بوده آغاز شد و در حال حاضر هر دو قنات دائر و از طولانی ترین قنات‌های سجزی محسوب می‌گردند. بالاخره عمران محل آغاز شده و از روستای محصور و مخفی، محلی علنی با برج وبارو و امن جهت مسافرین و قافله‌ها به وجود می‌آید لازم به ذکر است آثار به جای مانده قلعه درویش در جنوب شرقی مزرعه نقی آباد موجود است. در حال حاضر. کاروانسرا در حال تخریب و ویرانی بوده و هیچگونه اقدامی در جهت مرمت و باز سازی آن صورت نگرفته‌است. آب انبار موجود پس از سالها استفاده مردم بلا استفاده رها شد که با پیگیری‌های شهرداری، توسط میراث فرهنگی استان باز سازی شد. این چهار اثر تاریخی هسته اولیه تشکیل شهر سجزی می‌باشد که محله جنب سقاخانه جزء اولین محلات شهر سجزی می‌باشد. سجزی با همه فراز و نشیب تاریخ همراه بوده و در تمام صحنه‌های تاریخی و سرنوشت ساز از حمله اعراب تا مسلمان شدن و از حمله مغول تا شهادت جوانان در هشت سال دفاع مقدس همراه و همگام بوده‌است..
فعالیت اقتصادی
عمده فعالیت ساکنین شهر سجزی کشاورزی, دامداری می‌باشد و بعد از آن بیشترین فعالیت اهالی در ایستگاه راه آهن سیستان و کارگاهها و کارخانجات واقع در قطب صنعتی سجزی می‌باشد. همچنین تعدادی از اهالی شهر در کوره‌های آجر پزی منطقه یک لنگی مشغول به کار و فعالیت می‌باشند. قرار گرفتن شهر سجزی در منطقه کویری و محدودیت منابع آبی منطقه که برای کشاورزی از منابع زیرزمینی نظیر قنات و چاه تامین می‌گردد موجب گردیده‌است خشکسالیها و نزولات کم در منطقه کشاورزی این منطقه را دچار مشکلات عدیده نماید. عمده محصولات کشاورزی منطقه عبارت است از گندم, جو، چغندر قند و عمده تولیدات باغی آن محصول پسته می‌باشد. همچنین به علت ضعف مراتع و غنی نبودن پوشش گیاهی در این منطقه فعالیت دامداری در این شهر در مقایسه با سایر نقاط استان در سطح پایینی قرار گیرد. عمده فعالیت دامداری منطقه به صورت سنتی انجام می‌گردد.
مذهب مردم
مذهب مردمان این منطقه اسلام و شیعه اثنی عشری می‌باشد. وجود هشت باب مسجد و دو باب حسینیه نشان از ارادت خاصی مردمان این خطه به اهل بیت عصمت و طهارت می‌باشد. در جریان پیروزی انقلاب اسلامی و بعد از آن نیز در جریان جنگ تحمیلی شهدای بسیاری تقدیم انقلاب نمودند. این شهر دارای ۲۸ نفر شهید، ۵ نفر آزاده سر افراز، ۴۰ نفرجانباز و یک نفر جاوید الاثر می‌باشد.
محصولات کشاورزی منطقه
عمده محصولات کشاورزی منطقه عبارت است از گندم, جو، چغندر قند و عمده تولیدات باغی آن محصول پسته می‌باشد. همچنین به علت ضعف مراتع و غنی نبودن پوشش گیاهی در این منطقه فعالیت دامداری در این شهر به صورت سنتی انجام می‌گردد با سایر نقاط استان در سطح پایینی قرار گیرد و عمده فعالیت دامداری منطقه به صورت سنتی انجام می‌گردد.