تخریب یادگار مردان هخامنشی در زنجان/ کهن‌دژ بهستان، نگین ماهنشان

[PROOSHAT]

قلعه بهستان یکی از دژهای زیبا و دیدنی دوران هخامنشی شهرستان ماهنشان است که به دلیل تخریب زیاد تنها با کوه‌نوردی می‌توان به بالای این قلعه و تخته‌سنگ‌های عظیم مسطح آن رسید.

به گزارش خبرگزاری فارس از زنجان، قلعه بهستان یکی از 20 قلعه تاریخی شهرستان ماهنشان در استان زنجان به شمار می‌رود که از قدمت بالایی برخوردار است.
 
 
*قلعه بهستان جاذبه تاریخی توریستی استان زنجان
در حال حاضر قلعه بهستان یکی از جاذبه‌های تاریخی و تورسیتی استان زنجان به شمار می‌رود که همه ساله گردشگران و پژوهشگران زیادی را به سوی خود جذب می‌کند.
 
این قلعه همچون نگینی در کوه‌های شهرستان ماهنشان بنا شده است و اکنون برای حفظ آن باید تمهیداتی اندیشیده شود.
قلعه بهستان پس از گذشت چندین قرن پا برجا بوده و امروز در معرض تخریب شدید قرار گرفته است.
 
 
 
*تخریب قلعه تاریخی بهستان
امروزه به دلیل تخریب زیاد تنها با کوه‌نوردی می‌توان بالای این قلعه با تخته سنگ‌های عظیم مسطح آن رسید.
 
این قلعه به عنوان یکی از آثار تاریخی و باستانی استان زنجان باید مورد توجه قرار گیرد.
از طرفی معرفی بسیار خوبی از نظر جذب گردشگران داخلی و خارجی از این قلعه باستانی صورت نگرفته است و شاید کمتر کسی از وجود قلعه بهستان در استان مطلع باشد.
 
اگر قلعه‌های استان زنجان همچون قلعه بابک‌ها و فلک‏الافلاک‌ها معرفی می‌شدند امروز خطر تخریب آن‌ها را تهدید نمی‌کرد.
 
 
*ساخت قلعه در دل کوه سخت
 
قلعه بهستان که در دل کوهی از جنس خاک سفت و سخت بنا شده به علت وزش بادهای تند و فرسایش و همچنین عبور رودخانه قزل‌اوزن از کنار آن در حال تخریب است.
سازندگان قلعه با در نظر داشتن طرح اولیه، اقدام به کندن کوه و تخلیه خاک‌ها و سنگ‌ها کرده‌ و اتاق‌ها را به وجود آورده‌اند و به هر تعدادی که به اتاق‌های آن اضافه شده راه‌های ارتباطی آنها به مجموعه نیز به صورت دالان‌هایی افزوده شده است.
 
فضای کلی قلعه به سه دسته شامل اتاق‌ها، دالان‌ها و راه‌پله‌ها تقسیم می‌شده‌ و تکیه‌گاه‌های آن سقفی تیزه‌دار داشته است.
 
 
*معماری قلعه بهستان قابل توجه است
 
قلعه بهستان محل‌هایی به شکل مثلث یا مدور روی دیوارها برای قرار گرفتن پیه‌سوز دارد.
این دژ راه‌پله‌های زیگزاگی در ضلع‌های غربی و شرقی دارد که روزگاری از پایینی‌ترین قسمت ضلع شمالی آن شروع می‌شده و به دلیل فرسایش طبقات زیرین آن، تردد در این مسیر خطرناک و تقریبا غیر ممکن است.
 
راه‌پله‌های ضلع شمال‌غربی قلعه به عنوان یکی از مناطق دست نخورده و سالم دژ بهستان است که بالای این پله‌ها، اتاقی به شکل طاق محراب‌های مسجد دوران اسلامی تزئین شده متعلق به دوره اسلامی وجود دارد و راه‌پله‌های زیاد با عرض یک متر نیز برگرفته از این سبک معماری است.
قسمت بالای قلعه با گچ اندوده شده و داخل آن حوضی با ابعاد 7.3 متر و از جنس سنگ و ساروج قرار دارد که با استفاده از لوله‌های آب گلی نیم‌متری به اسم گنگ آب آن تامین می‌شده‌ است.
 
برخی، پیشینه دژ بهستان را به زمان ماد نسبت می‌دهند، مادها از طریق مصب و کناره‌های رودخانه قزل‌اوزن وارد فلات ایران شده و در روستاهایی همچون ماد آباد در 15 کیلومتری شهر ماه‌نشان مستقر می‌شوند.
وجود قلعه‌های دفاعی همچون قلعه بهستان در 12 کیلومتری ماه‌نشان معماری زیبا و هنرمندانه‌ای را به نمایش گذاشته‌ است.
 
بر اساس پژوهش‌های باستانشناسی، پیشینه این دژ به دوره هخامنشیان به اثبات رسیده و این دژ در دوره پس از اسلام و تا قرن پنجم نیز پابرجا بوده و کاربرد داشته‌ است.
 

* یادگار بازمانده از هخامنشیان
 
دژ ماهنشان به شماره 1458 به نام قلعه بهستان در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده ‌است.
طبقات بالای این قلعه برای دفاع و طبقات پایین‌تر به عنوان زاغه و محل نگهداری آذوقه مردم مورد استفاده قرار می‌گرفته است.