بازی آنلاین
آپلود عکس
22-07-2014، 13:27
شهرستان نطنز از شهرستان‌های استان اصفهان در کشور ایران است. مرکز این شهرستان شهر نطنز است.
در تقسيمات رسمي كشوري، شهرستان نطنز در حال حاضر داراي دو بخش مركزي و امامزاده, دو شهر نطنز و بادرود و پنج دهستان به نامهاي كركس, طرقرود, برزرود, امامزاده و خالدآباد مي باشد.
منطقه نطنز در حدفاصل 33 درجه و 25 دقيقه تا 33 درجه و 40 دقيقه عرض شمالي و 51 درجه و 25دقيقه تا 52 درجه طول شرقي قرار دارد.وسعت شهرستان برابر 3397 کیلومتر مربع و ارتفاع شهر نطنز از دريا 1600 متر است.
گیاهان طبیعی مناطق كوهپايه اي زیره، زرشک کوهی ،اسپندانه و سبزيجات خوراكي معطر می باشد. گیاه “گون” به فراوانی یافت مي شود. به غیر از بو دادن اسپند در مراسم ، اهالی روستاها از قدیم با آن شمایلی خاص درست کرده که طبق رسوم گذشتگان در اغلب خانه های روستائیان بر سر در و دیوار اتاقها موجود است ،این شمایلها ساخته شده بسته به ذوق و هنروری دارای طرحهای زیبائی است.
صیفیجات و میوه های درختی از محصولات كشاورزي نطنز است.از گذشته دیر مردمان نطنز در باغ داری و پرورش گل شهرت داشتند ، گلابی نطنز یکی از تفحه های آن دیار است. ابریشم کشی یا نوغان یکی از کارهای موجود در نطنز می بود ، تاسیس اداره نوغان نطنز مربوط به سال ۲ ۱ ۳ ۱ شمسی است .اما اكنون رونقي ندارد.
آبادیهای(روستاهای)نطنز را مي توان در پنج بخش متشكل كرد که این بخش ها با نهرهاي مربوط، همگی آب خود را از کوه های کرکس بدست مي آورند. اين بخشها بشرح زير می باشد:
بـرز رود : از روستای معروف ابیانه آغاز و به ترتیب طره ، برز ، کمجان ، یارند و هنجن
چیمه رود:شامل روستاهای بیدهند(بیدتند)،فریزهند(فریزند)،تکیه سادات، چیمه، ولوگرد
طرق رود :شامل روستاهای کشه،طار،یحیی آباد،طرق،مزده،نیه،ربط سنگ،رحمت آباد،حسن آباد،تاج آباد،ابیازن،میلاجرد , اسپدان،نسران
باد رود :متین آباد،فمی،ده آباد،خالدآباد،آقاعلی
عباس،باد،اریسمان،خداوندآباد،قلعه گوشه
بلوک مرکزی:رود هاو نهرهاي اين بلوك از دو روستای اوره و تامه سرچشمه گرفته و به قصبه مرکزی وارد مي شود و از آنجا از دو مسير به روستاهای پايين دستي پیرامون قصبه مرکزی منتهی مي شود. یک مسیر به سمت بادرود است شامل روستاهای جاریان،خفر، کندز،دستجرد،جزن،حل آباد و مسیر دیگر که امروزه پیوسته بهمان خیابان اصلی و قدیمی نطنز میباشد شامل روستاهای رهن،,وشوشاد،افوشته،ويشته،مزیدآباد،سرشک و ريسه
همچنین رودي فصلي در بخش شمالی کوه های کرکس جاري مي باشد بنام “لاکژ” که روستای صالح آباد(نی نی) و مزارع لاکژ و عباس آباد و احمد آباد و همچنین کالیجان مشرب از آن می باشند.
بخش غربی کوه های کرکس دارای رودخانه ای بنام سٌه رود میباشد که شامل روستاهای:سٌه،بیدشک، دهلر،کلهرود میبوده که بعلت بٌعدمسافت با مرکز اداری نطنز به شهرستان میمه ضمیمه گردیده.متذكر مي شود كه رودهاي منطقه نطنز همگي فصلي مي باشند و در فصلهاي غير باراني يا خشك مي شوند يا به شكل نهري كم آب در مي آيند.
گیاهان طبیعی مناطق كوهپايه اي زیره، زرشک کوهی ،اسپندانه و سبزيجات خوراكي معطر می باشد. گیاه “گون” به فراوانی یافت مي شود. به غیر از بو دادن اسپند در مراسم ، اهالی روستاها از قدیم با آن شمایلی خاص درست کرده که طبق رسوم گذشتگان در اغلب خانه های روستائیان بر سر در و دیوار اتاقها موجود است ،این شمایلها ساخته شده بسته به ذوق و هنروری دارای طرحهای زیبائی است.
تاريخ، مردم و فرهنگ
زبان : زبان مردم نطنز یکی از گویشهای كهن زبان فارسی است ،ولي در روستاهای نطنز و بخشهای مختلف آن شاهد هستيم که مردم در تلفظ کلمات و بیان جملات هر کدام بنحوی کش و قوس های خاصی در تلفظ کلمات مي دهند. بطور مثال: کلمه “کوی” که در فارسی قدیم بمعنای منزل و سرای یا خانه میبوده هر کدام از روستاهای نطنز به شیوه ای آنرا تلفظ نموده در ابیانه به آن “کیا” گفته میشود در کشه “کیه” تلفظ میشود و در بیتند(بیدهند)”کی ی” و در کالیجان “کویه” ،در چیمه”کی یه” این تفاوت موجب شده تا هرکدام از اهالی روستاهای نطنز در صحبت با زبان ولایتی با یکدیگر به محل و روستای هم پی ببرند!
مراسم : پنجشنبه بازار که از اعصار گذشته در قصبه مرکزی نطنز برگذار میگشته،محلی بوده برای دادوستد که این سنت تا به امروز کماکان ادامه داشته ، که میتوان زیبائی خاصی را از حضور روستائیان مشاهده نمود.دیگر مراسم مرسوم در نطنز همان مراسمهای رایج در ایران بوده منتها با یک ویژه گیهای خاص مثلاً بیشتر در گذشتها که مراسم عروسی در روستاها برگزار میگردید با یک شوروحال خاصی بود بطوریکه چند روز طول میکشید مانند مراسم حنابندان،طبقکشی و… ، مراسم مذهبی مانند بلندکردن نخل در روز عاشورا و دور چرخاندن آن میباشد که همچو دیگر نقاط است و از دیگر مراسم رفتن به زیارت امامزادگان و اهل قبور در شبهای “برات” است که به شب نیمه شعبان گفته میشود یعنی در بعدازظهر روز چهاردهم ماه شعبان اهالی بر سر قبور رفتگان خود خیرات و نذورات گذاشته .
لباس : در مورد لباس مردم نطنز باید گفت که امروزه بجز ابیانه(آخرین روستای واقع در رودخانه برزرود)که بخش عمده ای از فرهنگ گذشته خود را هنوز حفظ داشته،دیگر نقاط به صورت معمول بوده ، البته بغیر از لباس از دیگر نکات که هنوز در ابیانه حفظ مانده خانه ها با دروپنجره های قدیمی آن است ،بطورکلی مردم ابیانه بنا به هر عللی تا امروز در حفظ آنچه که مربوط به فرهنگ گذشته است از دیگر نقاط سرآمد داشته بطوریکه ما در گویش زبانی نیز این اختلاف را شاهدیم تاجائیکه گویش فرس قدیم در ابیانه هنوز رایج بوده که به گفتهً بعضی زرتشتیان یزد آن را فهم کرده .
صنایع دستی : یکی از صنایع موجود در مرکز نطنز چینی آن است که هنوز بروش دستی تولید میگردد ، همچنین یکی دیگر از مشاغل گذشته نطنز حلاجی یا همان پارچه بافیست ، که هنوز بعضی از این دستگاه های قدیمی موجود میباشد . ریسندگی و قالی بافی یکی دیگر از کارهای دستی مناطق نطنز است که دومی یعنی قالی بافی آن هنور در روستاها رایج بوده و تولیدات آن به بازار فرش کاشان گسیل میگردد ، شیلونگری یکی از کارهای قدیمی موجود در بازار نطنز بوده . بازار شهر نطنز شامل دو قسمت می باشد که محله قدیمی آن که به پشت بازار معروف است روزگاری بازار قصبه مرکزی نطنز بوده،که در آن آهنگری ،شیلونگری(قفلسازی)،نجاری و خراطی از کارهای متداول آن عصر بوده ، که تا چند سالي پيش پیرمردهای بازمانده از آن دوران هم چنان در آن کار مي كردند .
جاذبه های تاریخی و گردشگري
منطقه باستاني اريسمان: 13 كيلومتر دورتر از مركز شهر نطنز و در منطقه اي به نام “اريسمان” كه مركز دهستاني به همين نام است، آثاري چند هزارساله به دست آمده كه نشان از فعاليت صنعتگران ايران باستان در اين منطقه دارد. باستانشناسان در كاوش هاي سالهاي اخير در منطقه باستاني اريسمان به كوره هاي ذوب فلزات و قالب ها و قطعات ذوب فلز برخورده اند.
آتشكده: اين آتشكده بنايي از عهد ساساني است كه در حوالي مسجد جمعه (جامع) و در ميان باغي قرار دارد. ارتفاع اين بنا از سطح زمين به 2 متر مي رسد. آثار كمي از اين بنا كه شباهت بسيار كاملي به بناهاي دوران ساساني دارد، شامل چهارستون از هفت ستون اوليه و يك اتاق از چهار اتاق آن بجا مانده و بقيه فروريخته است. دو تاقچه از چهار تاقچه اي كه سطح مربع بنا را به تاق فوقاني گنبد متصل مي كند هنوز باقي است. ابعاد هر يك از اضلاع خارجي بنا 35 /11 متر بود، و ضلع داخل بنا 7 متر طول درد. دهانه هر تاق 5/69 متر است. اصل بنا با سنگ لاشه و پوششي از گچ ساخته شده است.
مسجد جمعه (جامع): مسجد جمعه يا مسجد جامع نطنز مجموعه اي از چندين بنا است كه اين بناها در دوران الجايتو خدابنده و پسرش ابوسعيد بهادرخان به ترتيب زير ساخته شده است: – مسجد بين سالهاي 704 تا 709 هجري. – بقعه شيخ عبدالصمد به سال 707 هجري. – ايوان جلوخان خانقاه در سال 716 و 817 هجري. – مناره كه تاريخ پايان بناي آن سال 725 هجري نوشته شده است. يكي از مورخان به نام “آندره گدار” درباره بناي مسجد جمعه نطنز كه از نظر سبك معماري در نوع خود كم نظير است و نشانه هايي از معماري چند دوره را در خود حفظ كرده است، مي نويسد: “مسجد كه نسبتاً از خرابي محفوظ مانده مركب است از يك شبستان هشت ضلعي گنبددار مشرف برصحني كه چهار ايوان دارد. اضلاع صحن را دهليزها و نمازخانه هاي مختلف به هم متصل مي سازد. اين مسجد از سمت شمال و مشرق و جنوب محدود است به كوچه باريكي كه چون به مدخل بزرگ مسجد و مقابل مناره و درگاه خانقاه مي رسد، وسعت يافته مبدل به ميدان كوچكي مي شود. در سمت غرب ويرانه خانقاه ديده مي شود، مسجد 3 مدخل دارد، يك مدخل جنوبي و دو مدخل شمالي، مدخل هاي سمت شمال همسطح حياط هستند، ولي مدخل جنوبي دهليزي است كه با 12 پله بلند به كف راهرو مسجد مي رسد… ” از نقاط ديدني مسجد، مكاني در ميان صحن مسجد است كه با چند پله به كانال قنات آبي مي رسد كه از زيربناي مسجد عبور مي كند. اصل بناي مسجد با آجر و ملات ساخته و با آهك پوشيده شده است. برپهنه چندين كتيبه و سنگ نبشته در گوشه و كنار مسجد، تاريخ تعميرات، بانيان،معماران و استادان مجرب و مشهوري كه در مرمت و بازسازي اين مسجد فعاليت داشته اند؛ به خوبي عنوان شده است.
بقعه شيخ عبدالصمد نطنزي:
مسجد و خانگاه شيخ عبدالصمد
بناي اين بقعه با مسجد جمعه چنان مربوط و متصل است كه به نظر مي رسد مقارن يكديگر يعني در سال 707 هجري ساخته شده اند. محور اصلي بقعه و محراب آن كه با محور مسجد نزديك به 10 درجه انحراف دارد و نيز موقعيت راهرو، مقبره و دهليز مسجد دليل ديگري است برآن كه هر دو بنا در يك زمان ساخته شده اند. گنبد اين بقعه هرمي شكل و هشت ضلعي است. براساس لوحه اي در بقعه شيخ عبدالصمد، ساخت اين بقعه به اسماعيل بناي اصفهاني نسبت داده شده است. در راهرو مشترك مسجد و مقبره شيخ عبدالصمد سردر مخصوصي براي خانقاه ساخته شده كه كتيبه آجري آن به خط ثلث برجسته به خوبي قابل خواندن است. برضريح چوبي روي آرامگاه شيخ عبدالصمد نيز كتيبه اي به خط ثلث به چشم مي خورد با اين مضمون “عمل استاد حسين بن استاد اسماعيل سرشگي النطنزي في تاريخ نه اربع و سنين و الف سنه 1064 كتيبه عبداللطيف.” و بر لوح سنگي روي قبر شيخ چنين حكاكي شده است: “هذا الغفور الرحيم الرحمن اللهم صل علي النبي و الولي و الحسن و الحسين و العباد و الباقر و الصادق و الجعفر و الكاظم الموسي و الرضا و التقي و النقي و العسگري و الحجته القائم محمدالمهدي الغازي صاحب الزمان(عج)” “همت مصروف داشت عصمت پناه صالحه خديجه سلطان بنت شمس طلا در سنه 1045 و اين اثر خير از او باقي ماند. گفتني است؛ قسمتي از بالاي محراب آرامگاه شيخ عبدالصمد هم اكنون در موزه ويكتوريا و آلبرت لندن نگهداري مي شود. قسمت هايي از اين محراب در اواخر قرن گذشته به سرقت رفته بود.
رباط شاه عباس: اين رباط در عهد شاه عباس اول توسط ميرابوالمعالي برزرودي يكي از امراي مقرب دربار (وزير حضور و مجلس نويس شاه) ساخته شده و داراي جلوخان و سردري با كتيبه سنگ شيشه اي به خط ثلث زيبايي است كه متأسفانه قسمتي از آن تخريب و ربوده شده و آنچه باقي مانده به لحاظ ديواره سازي و سنگربندي هاي اشرار و راهزنان در مدخل كاروانسرا اكنون به دشواري قابل خواندن است.
عباس آباد
شكارگاه عباس آباد:شكارگاه عباس آباد و بنايي كه به اين منظور در محدوده شكارگاه ساخته شده است در محلي به نام “عباس آباد” و در حاشيه جاده قديم كاشان – نطنز قرار دارد، فاصله اين محل تا شهر نطنز كمتر از 10 كيلومتر است.
بناي شكارگاه عباس آباد به دوران شاه عباس بزرگ تعلق دارد و محل تفريح و شكار پادشاهان صفويه بوده است. اين بنا با خشت و گل ساخته شده و در ميان باغ وسيعي قرار دارد كه سمت غرب آن به ارتفاعات كركس منتهي مي شود و بخش شرق آن با تپه ماهورهاي كم ارتفاع به مراتع گسترده اي مي پيوندد كه تا بادرود ادامه دارد. چشم انداز زيبا و آب و هواي مطلوب اين محل را مستعد جذب گردشگر كرده است. به گفته يك مورخ فرانسوي، موقعيت ويژه اين محل، شناخت سازندگان بنا را در انتخاب مناسب ترين مكان براي شكار و گردشگري مي رساند.
قلعه وشاق: قلعه وشاق برفراز يكي از ارتفاعات مشرف به روستاي “اوره” قرار دارد و موقعيت آن طوري است كه دسترسي به بناي اصلي قلعه به سادگي ميسر نيست. براساس شواهد و اسناد موجود، قلعه وشاق و بناهاي پائين قلعه كه به دره اي موسوم به “روباه” ختم مي شود، در سده هشتم هجري از جمله اماكن معمور و مسكون بوده است. حمدالله مستوفي درباره اين قلعه نوشته است: وشاق، قلعه اي است در ولايت نطنز و… چون وشاق بر آنجا حاكم شد به قلعه وشاق معروف گشت. در زماني كه اين قلعه مسكوني بوده همه گونه لوازم زندگي در آنجا فراهم بوده چنان كه تا سه دهه گذشته آثار و علائم برخي از آنها مانند آسياب بادي باقي مانده بود. راه دسترسي به اين قلعه كه در راس صخره اي كله قندي بنا شده است مقدور نبوده و ظاهراً با استفاده از طناب يا زنجيرهايي كه به ميخ هاي ضخيم فولادي متصل بوده و بر سينه كش صخره كوبيده شده بود، به اين قلعه رفت و آمد مي كرده اند. برخي ها نيز مي گويند براي رسيدن به بناي اصلي قلعه راهروي مخفي و تونلي وجود داشته كه به مرور بسته و گم شده است.
مسجد جامع ابيانه:مسجد جامع ابيانه از جمله مساجد تاريخي شهرستان نطنز است كه در روستاي تاريخي ابيانه قرار دارد. قديمي ترين آثار موجود در اين مسجد منبر چوبي منبتكاري شده است كه تاريخ ساخت آن به سال 466 هجري مي رسد و همزمان با مناره مسجد جامع ميدان كهنه كاشان ساخته شده است. روستاي تاريخي ابيانه در دامنه شمال غرب كوه كركس قرار گرفته و تا جاده قديم كاشان — نطنز حدود 20 كيلومتر فاصله دارد. اين روستا به لحاظ قرار گرفتن در يك منطقه كوهستاني و دور بودن ازمركز شهر نطنز، از تاخت وتازها ادوار گذشته مصون مانده و مردم آن نيز با حفظ آداب و رسوم گذشتگان كوشيده اند تا بافت قديمي اين روستا را به شكلي كه بوده است نگهداري كنند. روستاي ابيانه در حال حاضر يكي از مراكز گردشگري شهرستان نطنز به شمار مي آيد
گنبد باز
گنبد باز:گنبدي است بر قله كوهي كم ارتفاع مشرف به شهر. در كتاب تاريخ زندگاني شاه عباس اول درباره چگونگي ساخت اين گنبد چنين آمده است: “شاه عباس اول اغلب تمرينات لشگري خود را در دشتي بين نطنز و اردستان انجام مي داد و شكارگاه هايي نيز در اين حوالي بود ودر اين شكارها، بازهاي جنگي و شكاري شركت داشتند، در سال 1001 هجري قمري كه شاه عباس به اردستان و نطنز رفته بود، يكي از بازها كه مورد توجه شاه بود و به “بازلوند” شهرت داشت در جنگ با عقابي زخمي شد و پس از چندي مرد و موجب ملال خاطر شهريار سرافراز گشت… و در حين توجه، اشاره عليه براين موجب صادر گشت كه حكومت پناه “نجم الدين محمود بيك” حاكم نطنز در مقامي مرتفع عمارت عاليه اي جهت دفن “بازلوند” طرح اندازد… و جناب حكومت پناه اطاعت حكم نمود و برقله كوهي رفيع (در همان مكان كه عقاب، باز را صيد كرده بود) گنبدي عالي طرح افكند و در عرض اندك زمان به اهتمام او به اتمام رسيد… و اگر كسي ملاحظه آن عالي بنا بنمايد، مي داند كه چه زحمت در اتمام آن بنا رفته و چه مبلغ زر در آنجا خرج شده… و مصالح آن تمامي از شهر نطنز برقله آن كوه كه يك فرسنگ است به پشت آدمي برده اند… ”
همچنین قلعه هایی در اقسانقاط نطنز وجود دارد که نشان از وجود دوران نا امنیست یعنی جدا از وجود خانه ها در روستاها قلعه ای در مجاورت روستا وجود داشته که گویا در مواقع ناامنی جهت زندگی به آن وارد شده که بعدها اتاقهای این قلعه ها محلی گردید برای ذخیره آذوقه روستائیان که نمونه ای از این قلعه ها را میتوانید در روستای هنجن در مسیر جاده قدیم کاشان-نطنز مشاهده کرد، البته در دیگر روستاهایی نیز این قلعه ها بتناسب جمعیت آن وجود داشته ولی متاسفانه در گذشته بعلت استفاده از تیرچوبی و سنگ آن این قلعه ها تخریب گشته و فقط اسم یا آثاری از چارچوب دیواره ها و یا سردر آنها باقی مانده مانند قلعه روستای صالح آباد(ننی) در مجاور باغ عباس آباد مسیر “پل هنجن-نطنز” .
در تقسيمات رسمي كشوري، شهرستان نطنز در حال حاضر داراي دو بخش مركزي و امامزاده, دو شهر نطنز و بادرود و پنج دهستان به نامهاي كركس, طرقرود, برزرود, امامزاده و خالدآباد مي باشد.
منطقه نطنز در حدفاصل 33 درجه و 25 دقيقه تا 33 درجه و 40 دقيقه عرض شمالي و 51 درجه و 25دقيقه تا 52 درجه طول شرقي قرار دارد.وسعت شهرستان برابر 3397 کیلومتر مربع و ارتفاع شهر نطنز از دريا 1600 متر است.
گیاهان طبیعی مناطق كوهپايه اي زیره، زرشک کوهی ،اسپندانه و سبزيجات خوراكي معطر می باشد. گیاه “گون” به فراوانی یافت مي شود. به غیر از بو دادن اسپند در مراسم ، اهالی روستاها از قدیم با آن شمایلی خاص درست کرده که طبق رسوم گذشتگان در اغلب خانه های روستائیان بر سر در و دیوار اتاقها موجود است ،این شمایلها ساخته شده بسته به ذوق و هنروری دارای طرحهای زیبائی است.
صیفیجات و میوه های درختی از محصولات كشاورزي نطنز است.از گذشته دیر مردمان نطنز در باغ داری و پرورش گل شهرت داشتند ، گلابی نطنز یکی از تفحه های آن دیار است. ابریشم کشی یا نوغان یکی از کارهای موجود در نطنز می بود ، تاسیس اداره نوغان نطنز مربوط به سال ۲ ۱ ۳ ۱ شمسی است .اما اكنون رونقي ندارد.
آبادیهای(روستاهای)نطنز را مي توان در پنج بخش متشكل كرد که این بخش ها با نهرهاي مربوط، همگی آب خود را از کوه های کرکس بدست مي آورند. اين بخشها بشرح زير می باشد:
بـرز رود : از روستای معروف ابیانه آغاز و به ترتیب طره ، برز ، کمجان ، یارند و هنجن
چیمه رود:شامل روستاهای بیدهند(بیدتند)،فریزهند(فریزند)،تکیه سادات، چیمه، ولوگرد
طرق رود :شامل روستاهای کشه،طار،یحیی آباد،طرق،مزده،نیه،ربط سنگ،رحمت آباد،حسن آباد،تاج آباد،ابیازن،میلاجرد , اسپدان،نسران
باد رود :متین آباد،فمی،ده آباد،خالدآباد،آقاعلی
عباس،باد،اریسمان،خداوندآباد،قلعه گوشه
بلوک مرکزی:رود هاو نهرهاي اين بلوك از دو روستای اوره و تامه سرچشمه گرفته و به قصبه مرکزی وارد مي شود و از آنجا از دو مسير به روستاهای پايين دستي پیرامون قصبه مرکزی منتهی مي شود. یک مسیر به سمت بادرود است شامل روستاهای جاریان،خفر، کندز،دستجرد،جزن،حل آباد و مسیر دیگر که امروزه پیوسته بهمان خیابان اصلی و قدیمی نطنز میباشد شامل روستاهای رهن،,وشوشاد،افوشته،ويشته،مزیدآباد،سرشک و ريسه
همچنین رودي فصلي در بخش شمالی کوه های کرکس جاري مي باشد بنام “لاکژ” که روستای صالح آباد(نی نی) و مزارع لاکژ و عباس آباد و احمد آباد و همچنین کالیجان مشرب از آن می باشند.
بخش غربی کوه های کرکس دارای رودخانه ای بنام سٌه رود میباشد که شامل روستاهای:سٌه،بیدشک، دهلر،کلهرود میبوده که بعلت بٌعدمسافت با مرکز اداری نطنز به شهرستان میمه ضمیمه گردیده.متذكر مي شود كه رودهاي منطقه نطنز همگي فصلي مي باشند و در فصلهاي غير باراني يا خشك مي شوند يا به شكل نهري كم آب در مي آيند.
گیاهان طبیعی مناطق كوهپايه اي زیره، زرشک کوهی ،اسپندانه و سبزيجات خوراكي معطر می باشد. گیاه “گون” به فراوانی یافت مي شود. به غیر از بو دادن اسپند در مراسم ، اهالی روستاها از قدیم با آن شمایلی خاص درست کرده که طبق رسوم گذشتگان در اغلب خانه های روستائیان بر سر در و دیوار اتاقها موجود است ،این شمایلها ساخته شده بسته به ذوق و هنروری دارای طرحهای زیبائی است.
تاريخ، مردم و فرهنگ
زبان : زبان مردم نطنز یکی از گویشهای كهن زبان فارسی است ،ولي در روستاهای نطنز و بخشهای مختلف آن شاهد هستيم که مردم در تلفظ کلمات و بیان جملات هر کدام بنحوی کش و قوس های خاصی در تلفظ کلمات مي دهند. بطور مثال: کلمه “کوی” که در فارسی قدیم بمعنای منزل و سرای یا خانه میبوده هر کدام از روستاهای نطنز به شیوه ای آنرا تلفظ نموده در ابیانه به آن “کیا” گفته میشود در کشه “کیه” تلفظ میشود و در بیتند(بیدهند)”کی ی” و در کالیجان “کویه” ،در چیمه”کی یه” این تفاوت موجب شده تا هرکدام از اهالی روستاهای نطنز در صحبت با زبان ولایتی با یکدیگر به محل و روستای هم پی ببرند!
مراسم : پنجشنبه بازار که از اعصار گذشته در قصبه مرکزی نطنز برگذار میگشته،محلی بوده برای دادوستد که این سنت تا به امروز کماکان ادامه داشته ، که میتوان زیبائی خاصی را از حضور روستائیان مشاهده نمود.دیگر مراسم مرسوم در نطنز همان مراسمهای رایج در ایران بوده منتها با یک ویژه گیهای خاص مثلاً بیشتر در گذشتها که مراسم عروسی در روستاها برگزار میگردید با یک شوروحال خاصی بود بطوریکه چند روز طول میکشید مانند مراسم حنابندان،طبقکشی و… ، مراسم مذهبی مانند بلندکردن نخل در روز عاشورا و دور چرخاندن آن میباشد که همچو دیگر نقاط است و از دیگر مراسم رفتن به زیارت امامزادگان و اهل قبور در شبهای “برات” است که به شب نیمه شعبان گفته میشود یعنی در بعدازظهر روز چهاردهم ماه شعبان اهالی بر سر قبور رفتگان خود خیرات و نذورات گذاشته .
لباس : در مورد لباس مردم نطنز باید گفت که امروزه بجز ابیانه(آخرین روستای واقع در رودخانه برزرود)که بخش عمده ای از فرهنگ گذشته خود را هنوز حفظ داشته،دیگر نقاط به صورت معمول بوده ، البته بغیر از لباس از دیگر نکات که هنوز در ابیانه حفظ مانده خانه ها با دروپنجره های قدیمی آن است ،بطورکلی مردم ابیانه بنا به هر عللی تا امروز در حفظ آنچه که مربوط به فرهنگ گذشته است از دیگر نقاط سرآمد داشته بطوریکه ما در گویش زبانی نیز این اختلاف را شاهدیم تاجائیکه گویش فرس قدیم در ابیانه هنوز رایج بوده که به گفتهً بعضی زرتشتیان یزد آن را فهم کرده .
صنایع دستی : یکی از صنایع موجود در مرکز نطنز چینی آن است که هنوز بروش دستی تولید میگردد ، همچنین یکی دیگر از مشاغل گذشته نطنز حلاجی یا همان پارچه بافیست ، که هنوز بعضی از این دستگاه های قدیمی موجود میباشد . ریسندگی و قالی بافی یکی دیگر از کارهای دستی مناطق نطنز است که دومی یعنی قالی بافی آن هنور در روستاها رایج بوده و تولیدات آن به بازار فرش کاشان گسیل میگردد ، شیلونگری یکی از کارهای قدیمی موجود در بازار نطنز بوده . بازار شهر نطنز شامل دو قسمت می باشد که محله قدیمی آن که به پشت بازار معروف است روزگاری بازار قصبه مرکزی نطنز بوده،که در آن آهنگری ،شیلونگری(قفلسازی)،نجاری و خراطی از کارهای متداول آن عصر بوده ، که تا چند سالي پيش پیرمردهای بازمانده از آن دوران هم چنان در آن کار مي كردند .
جاذبه های تاریخی و گردشگري
منطقه باستاني اريسمان: 13 كيلومتر دورتر از مركز شهر نطنز و در منطقه اي به نام “اريسمان” كه مركز دهستاني به همين نام است، آثاري چند هزارساله به دست آمده كه نشان از فعاليت صنعتگران ايران باستان در اين منطقه دارد. باستانشناسان در كاوش هاي سالهاي اخير در منطقه باستاني اريسمان به كوره هاي ذوب فلزات و قالب ها و قطعات ذوب فلز برخورده اند.
آتشكده: اين آتشكده بنايي از عهد ساساني است كه در حوالي مسجد جمعه (جامع) و در ميان باغي قرار دارد. ارتفاع اين بنا از سطح زمين به 2 متر مي رسد. آثار كمي از اين بنا كه شباهت بسيار كاملي به بناهاي دوران ساساني دارد، شامل چهارستون از هفت ستون اوليه و يك اتاق از چهار اتاق آن بجا مانده و بقيه فروريخته است. دو تاقچه از چهار تاقچه اي كه سطح مربع بنا را به تاق فوقاني گنبد متصل مي كند هنوز باقي است. ابعاد هر يك از اضلاع خارجي بنا 35 /11 متر بود، و ضلع داخل بنا 7 متر طول درد. دهانه هر تاق 5/69 متر است. اصل بنا با سنگ لاشه و پوششي از گچ ساخته شده است.
مسجد جمعه (جامع): مسجد جمعه يا مسجد جامع نطنز مجموعه اي از چندين بنا است كه اين بناها در دوران الجايتو خدابنده و پسرش ابوسعيد بهادرخان به ترتيب زير ساخته شده است: – مسجد بين سالهاي 704 تا 709 هجري. – بقعه شيخ عبدالصمد به سال 707 هجري. – ايوان جلوخان خانقاه در سال 716 و 817 هجري. – مناره كه تاريخ پايان بناي آن سال 725 هجري نوشته شده است. يكي از مورخان به نام “آندره گدار” درباره بناي مسجد جمعه نطنز كه از نظر سبك معماري در نوع خود كم نظير است و نشانه هايي از معماري چند دوره را در خود حفظ كرده است، مي نويسد: “مسجد كه نسبتاً از خرابي محفوظ مانده مركب است از يك شبستان هشت ضلعي گنبددار مشرف برصحني كه چهار ايوان دارد. اضلاع صحن را دهليزها و نمازخانه هاي مختلف به هم متصل مي سازد. اين مسجد از سمت شمال و مشرق و جنوب محدود است به كوچه باريكي كه چون به مدخل بزرگ مسجد و مقابل مناره و درگاه خانقاه مي رسد، وسعت يافته مبدل به ميدان كوچكي مي شود. در سمت غرب ويرانه خانقاه ديده مي شود، مسجد 3 مدخل دارد، يك مدخل جنوبي و دو مدخل شمالي، مدخل هاي سمت شمال همسطح حياط هستند، ولي مدخل جنوبي دهليزي است كه با 12 پله بلند به كف راهرو مسجد مي رسد… ” از نقاط ديدني مسجد، مكاني در ميان صحن مسجد است كه با چند پله به كانال قنات آبي مي رسد كه از زيربناي مسجد عبور مي كند. اصل بناي مسجد با آجر و ملات ساخته و با آهك پوشيده شده است. برپهنه چندين كتيبه و سنگ نبشته در گوشه و كنار مسجد، تاريخ تعميرات، بانيان،معماران و استادان مجرب و مشهوري كه در مرمت و بازسازي اين مسجد فعاليت داشته اند؛ به خوبي عنوان شده است.
بقعه شيخ عبدالصمد نطنزي:
مسجد و خانگاه شيخ عبدالصمد
بناي اين بقعه با مسجد جمعه چنان مربوط و متصل است كه به نظر مي رسد مقارن يكديگر يعني در سال 707 هجري ساخته شده اند. محور اصلي بقعه و محراب آن كه با محور مسجد نزديك به 10 درجه انحراف دارد و نيز موقعيت راهرو، مقبره و دهليز مسجد دليل ديگري است برآن كه هر دو بنا در يك زمان ساخته شده اند. گنبد اين بقعه هرمي شكل و هشت ضلعي است. براساس لوحه اي در بقعه شيخ عبدالصمد، ساخت اين بقعه به اسماعيل بناي اصفهاني نسبت داده شده است. در راهرو مشترك مسجد و مقبره شيخ عبدالصمد سردر مخصوصي براي خانقاه ساخته شده كه كتيبه آجري آن به خط ثلث برجسته به خوبي قابل خواندن است. برضريح چوبي روي آرامگاه شيخ عبدالصمد نيز كتيبه اي به خط ثلث به چشم مي خورد با اين مضمون “عمل استاد حسين بن استاد اسماعيل سرشگي النطنزي في تاريخ نه اربع و سنين و الف سنه 1064 كتيبه عبداللطيف.” و بر لوح سنگي روي قبر شيخ چنين حكاكي شده است: “هذا الغفور الرحيم الرحمن اللهم صل علي النبي و الولي و الحسن و الحسين و العباد و الباقر و الصادق و الجعفر و الكاظم الموسي و الرضا و التقي و النقي و العسگري و الحجته القائم محمدالمهدي الغازي صاحب الزمان(عج)” “همت مصروف داشت عصمت پناه صالحه خديجه سلطان بنت شمس طلا در سنه 1045 و اين اثر خير از او باقي ماند. گفتني است؛ قسمتي از بالاي محراب آرامگاه شيخ عبدالصمد هم اكنون در موزه ويكتوريا و آلبرت لندن نگهداري مي شود. قسمت هايي از اين محراب در اواخر قرن گذشته به سرقت رفته بود.
رباط شاه عباس: اين رباط در عهد شاه عباس اول توسط ميرابوالمعالي برزرودي يكي از امراي مقرب دربار (وزير حضور و مجلس نويس شاه) ساخته شده و داراي جلوخان و سردري با كتيبه سنگ شيشه اي به خط ثلث زيبايي است كه متأسفانه قسمتي از آن تخريب و ربوده شده و آنچه باقي مانده به لحاظ ديواره سازي و سنگربندي هاي اشرار و راهزنان در مدخل كاروانسرا اكنون به دشواري قابل خواندن است.
عباس آباد
شكارگاه عباس آباد:شكارگاه عباس آباد و بنايي كه به اين منظور در محدوده شكارگاه ساخته شده است در محلي به نام “عباس آباد” و در حاشيه جاده قديم كاشان – نطنز قرار دارد، فاصله اين محل تا شهر نطنز كمتر از 10 كيلومتر است.
بناي شكارگاه عباس آباد به دوران شاه عباس بزرگ تعلق دارد و محل تفريح و شكار پادشاهان صفويه بوده است. اين بنا با خشت و گل ساخته شده و در ميان باغ وسيعي قرار دارد كه سمت غرب آن به ارتفاعات كركس منتهي مي شود و بخش شرق آن با تپه ماهورهاي كم ارتفاع به مراتع گسترده اي مي پيوندد كه تا بادرود ادامه دارد. چشم انداز زيبا و آب و هواي مطلوب اين محل را مستعد جذب گردشگر كرده است. به گفته يك مورخ فرانسوي، موقعيت ويژه اين محل، شناخت سازندگان بنا را در انتخاب مناسب ترين مكان براي شكار و گردشگري مي رساند.
قلعه وشاق: قلعه وشاق برفراز يكي از ارتفاعات مشرف به روستاي “اوره” قرار دارد و موقعيت آن طوري است كه دسترسي به بناي اصلي قلعه به سادگي ميسر نيست. براساس شواهد و اسناد موجود، قلعه وشاق و بناهاي پائين قلعه كه به دره اي موسوم به “روباه” ختم مي شود، در سده هشتم هجري از جمله اماكن معمور و مسكون بوده است. حمدالله مستوفي درباره اين قلعه نوشته است: وشاق، قلعه اي است در ولايت نطنز و… چون وشاق بر آنجا حاكم شد به قلعه وشاق معروف گشت. در زماني كه اين قلعه مسكوني بوده همه گونه لوازم زندگي در آنجا فراهم بوده چنان كه تا سه دهه گذشته آثار و علائم برخي از آنها مانند آسياب بادي باقي مانده بود. راه دسترسي به اين قلعه كه در راس صخره اي كله قندي بنا شده است مقدور نبوده و ظاهراً با استفاده از طناب يا زنجيرهايي كه به ميخ هاي ضخيم فولادي متصل بوده و بر سينه كش صخره كوبيده شده بود، به اين قلعه رفت و آمد مي كرده اند. برخي ها نيز مي گويند براي رسيدن به بناي اصلي قلعه راهروي مخفي و تونلي وجود داشته كه به مرور بسته و گم شده است.
مسجد جامع ابيانه:مسجد جامع ابيانه از جمله مساجد تاريخي شهرستان نطنز است كه در روستاي تاريخي ابيانه قرار دارد. قديمي ترين آثار موجود در اين مسجد منبر چوبي منبتكاري شده است كه تاريخ ساخت آن به سال 466 هجري مي رسد و همزمان با مناره مسجد جامع ميدان كهنه كاشان ساخته شده است. روستاي تاريخي ابيانه در دامنه شمال غرب كوه كركس قرار گرفته و تا جاده قديم كاشان — نطنز حدود 20 كيلومتر فاصله دارد. اين روستا به لحاظ قرار گرفتن در يك منطقه كوهستاني و دور بودن ازمركز شهر نطنز، از تاخت وتازها ادوار گذشته مصون مانده و مردم آن نيز با حفظ آداب و رسوم گذشتگان كوشيده اند تا بافت قديمي اين روستا را به شكلي كه بوده است نگهداري كنند. روستاي ابيانه در حال حاضر يكي از مراكز گردشگري شهرستان نطنز به شمار مي آيد
گنبد باز
گنبد باز:گنبدي است بر قله كوهي كم ارتفاع مشرف به شهر. در كتاب تاريخ زندگاني شاه عباس اول درباره چگونگي ساخت اين گنبد چنين آمده است: “شاه عباس اول اغلب تمرينات لشگري خود را در دشتي بين نطنز و اردستان انجام مي داد و شكارگاه هايي نيز در اين حوالي بود ودر اين شكارها، بازهاي جنگي و شكاري شركت داشتند، در سال 1001 هجري قمري كه شاه عباس به اردستان و نطنز رفته بود، يكي از بازها كه مورد توجه شاه بود و به “بازلوند” شهرت داشت در جنگ با عقابي زخمي شد و پس از چندي مرد و موجب ملال خاطر شهريار سرافراز گشت… و در حين توجه، اشاره عليه براين موجب صادر گشت كه حكومت پناه “نجم الدين محمود بيك” حاكم نطنز در مقامي مرتفع عمارت عاليه اي جهت دفن “بازلوند” طرح اندازد… و جناب حكومت پناه اطاعت حكم نمود و برقله كوهي رفيع (در همان مكان كه عقاب، باز را صيد كرده بود) گنبدي عالي طرح افكند و در عرض اندك زمان به اهتمام او به اتمام رسيد… و اگر كسي ملاحظه آن عالي بنا بنمايد، مي داند كه چه زحمت در اتمام آن بنا رفته و چه مبلغ زر در آنجا خرج شده… و مصالح آن تمامي از شهر نطنز برقله آن كوه كه يك فرسنگ است به پشت آدمي برده اند… ”
همچنین قلعه هایی در اقسانقاط نطنز وجود دارد که نشان از وجود دوران نا امنیست یعنی جدا از وجود خانه ها در روستاها قلعه ای در مجاورت روستا وجود داشته که گویا در مواقع ناامنی جهت زندگی به آن وارد شده که بعدها اتاقهای این قلعه ها محلی گردید برای ذخیره آذوقه روستائیان که نمونه ای از این قلعه ها را میتوانید در روستای هنجن در مسیر جاده قدیم کاشان-نطنز مشاهده کرد، البته در دیگر روستاهایی نیز این قلعه ها بتناسب جمعیت آن وجود داشته ولی متاسفانه در گذشته بعلت استفاده از تیرچوبی و سنگ آن این قلعه ها تخریب گشته و فقط اسم یا آثاری از چارچوب دیواره ها و یا سردر آنها باقی مانده مانند قلعه روستای صالح آباد(ننی) در مجاور باغ عباس آباد مسیر “پل هنجن-نطنز” .
![[-]](http://www.flashkhor.com/forum/images/collapse.gif "[-]")
