جَنـــدَق !

[Dead Silence]

جَندَق
جَندَق شهري در حاشيه جنوبي دشت کوير ايران مي‌باشد. شهر در شمال‌شرقي استان اصفهان واقع شده است.
جندق از توابع بخش خور و بيابانک و شهرستان نايين مي‌باشد.
وجه تسميه و قدمت
جندق شهري کوچک در حاشيه جنوبي کوير مرکزي ايران در شمال شرقي استان اصفهان و از توابع شهرستان نائين است. وجه تسميه جندق از دو کلمه جنب ( کنار ) و دق ( دشت ، کوير و زمين ) به دست آمده است . اهل ادب و هنر شاعر نام آشناي قرن دوازدهم هجري قمري يعني «يغماي جندقي» را مي‌شناسند. اما اطلاعات کمي درباره شهرجندق و منطقه کويري ايران منتشر شده است. جندق براي گردشگران داخلي و خارجي، منجمان، مورخان و دوستداران ميراث فرهنگي نام آشنايي است و با وجود کوچکي داراي ويژگي مثبت بسياري است که مي‌توان گفت شهر هزارخوبي و هزارچهره است.
قدمت شهر جندق براساس آثار باقيمانده از ادوار گذشته به 2 هزار سال مي‌رسد. شهري که در حاشيه مسير جاده معروف و تاريخي ابريشم قرار داشته و به عنوان بندرگاه کوير محل استراحت کاروان هاي عبوري بوده است. در جندق قلعه انوشيروان وجود دارد که تنها قلعه‌اي در کشورمان محسوب مي‌شود که هنوز هم در آن مردم سکونت دارند.
آثار باستاني:
1-قلعه انوشيروان
قلعه انوشيروان يکي از بزرگ ترين قلعه‌هاي تاريخي کشور به شمار مي‌رود که از يک چهار ديواري که در هر گوشه آن برجي دارد، تشکيل شده است. اين قلعه تاريخي و ديدني، داراي دروازه‌اي است که خود دو برج به ارتفاع 22 متر که به سمت شرق باز مي‌شود دارد. قلعه انوشيروان با معماري منحصر به فرد خود در ميان بافت تاريخي جندق واقع شده است و داراي ويژگي هاي خاصي است. اگر در ميانه فصل تابستان که گرمترين هوا در جندق است از قلعه انوشيروان بگذريد هواي مطبوع و خنکي را تجربه خواهيد کرد و اگر در فصل زمستان در کوچه‌هاي قلعه قدم بزنيد هواي نسبتاً گرمي را تجربه خواهيد کرد. اين قلعه داراي خانه‌هاي بسيار زيبا و قديمي است که هنوز هم مردم جندق در آن ساکن هستند اما با وجود ويژگي هاي منحصر به فرد آن مورد بي مهري قرار گرفته است. علي اعتباري شهردار جندق در اين باره به «ايران» مي‌گويد: قلعه انوشيروان جندق تنها قلعه مسکوني ايران منتظر عنايت مسئولان ميراث فرهنگي و گردشگري است. اين قلعه بزرگ مي‌تواند با مرمت و احيا به يکي از جاذبه‌هاي ويژه گردشگري و ميراث فرهنگي کشور تبديل شود.
در قلعه انوشيروان مسجد جامع جندق و خانه تاريخي يغماي جندقي شاعر و مديحه سراي ايران قرار دارد. مسجد جامع جندق از سال 960 هجري قمري محل تجمع مؤمنان بوده است و داراي ميداني است که هم اکنون در ماه محرم از آن براي عزاداري سالار شهيدان امام حسين(ع) استفاده مي‌شود. همه مردم جندق شيعه دوازده امامي و مذهبي هستند. با وجود جمعيت کم (حدود 6 هزار نفر) هر ساله شاهد اعزام کاروان هاي مذهبي اين شهر به عربستان، عراق و سوريه هستيم. همچنين در بين خانه‌هاي قلعه انوشيروان منزل يغماي جندقي داراي معماري خاصي است. در جندق صفه نيزه گاه (نيازگاه) که در يک فرسنگي جنوب شرقي شهر برفراز تپه‌هاي مزرعه‌اي با ايوان گنبدي و ديوارهاي کاهگلي واقع شده است که زيارتگاهي براي جندقي هاست چرا که شنيده شده که روزي در اين مکان امام زمان(عج) را زيارت کرده اند. همچنين اهالي جندق به خود مي بالند که در زمان مبعوث شدن پيامبراکرم (ص) بزرگان اين شهر نزد رسول خدا رفتند و هديه جندقي ها را تقديم وي کردند. شهردار جندق در اين باره مي‌گويد: در کتاب «حديقة الشيعه» مرحوم مقدس اردبيلي روايتي ذکر شده که در آن گروهي از مردم جندق نزد پيامبراکرم (ص) مي‌روند و فرشي ابريشمي که در جندق بافته شده بود را به رسول خدا هديه مي‌دهند. اين حديث که به حديث بساط معروف است در صفحات 381 الي 384 کتاب حديقة الشيعه نگاشته شده است.
2- روستاي توريستي مصر
روستاي توريستي مصر که ميزبان گردشگران داخلي و خارجي بسياري است در 40 کيلومتري جندق واقع شده است. اين روستا حدود 150 سال پيش توسط شخصي به نام يوسف بناشده و به نام کشوري که حضرت يوسف(ع) در آن فرمانروايي مي‌کرده يعني مصر نامگذاري شده است. روستاي مصر به علت موقعيت جغرافيايي و وجود تپه‌هاي ماسه بادي زيبا مورد توجه طبيعت گردان و بيابانگردان قرار گرفته است. در اين روستا کاروان هاي شتر سواري براي استفاده گردشگران مهياست. گذشتن از تپه ماسه‌هاي بادي زيبا تجربه‌اي فراموش نشدني است که با حضور در جندق و روستاي مصر محقق خواهد شد. همچنين کاروان هاي توريستي مصر شب را در ميان بيابان مي‌گذرانند تا گردشگران ، پرستاره ترين شب ها را تجربه کنند. ستاره‌ها در شب هاي کوير آنقدر زيبا و نزديک به نظر مي‌رسند که بيننده براي درآغوش گرفتن آنها، بارها دست هاي خود را باز مي‌کند. گردشگران خارجي که به اين نقطه از کوير مراجعه مي‌کنند از ديدن اين همه شگفتي هيجان زده مي‌شوند.
محصولات
زعفران يکي از محصولات مهم جندق محسوب مي‌شود. اين شهر داراي مرغوب ترين زعفران کشور است اما به علت کمبود آب در اين منطقه اين محصول تنها براي استفاده بومي برداشت مي‌شود. اعتباري در اين باره مي‌گويد: مردم جندق دوست دارند مرغوب ترين زعفران ايران را به نقاط ديگر ارسال کنند که به همين علت براي توسعه کشاورزي در اين ناحيه احداث چند سد براي تأمين آب پيشنهاد شده است. اگر با اين طرح ها موافقت شود کشاورزي اين شهر رونق دوباره پيدا مي‌کند. به غير از زعفران، سير، نعناع و انار از ديگر محصولات کشاورزي اين ناحيه محسوب مي‌شود. شهردار جندق ادامه مي‌دهد: در اين شهر مرغوب ترين فرش هاي نائين و ايران بافته مي‌شود اما بنا به دلايلي از جمله کمبود بودجه از رونق افتاده است. فرش جندق در زمان قديم از معروف ترين قالي هاي ايران به شمار مي‌رفت.
مردم شناسي
مردم جندق بسيار خونگرم، سختکوش، ميهمان نواز، قانع با فرهنگ غني اسلامي و مذهبي هستند. شرح حال جندق و مردم اين منطقه در آثار مورخان و نويسندگاني مثل ناصرخسرو، در کتاب سفرنامه، حمدالله مستوفي در کتاب نزهة القلوب مقدسي در احسن التقاسيم و حکمت يغمايي در کتاب بر ساحل کوير نمک وجود دارد.
اهالي جندق دلي به بزرگي کوير دارند و پذيراي گردشگراني هستند که از ابتداي پائيز تا اواسط بهار هر سال که آب و هواي مطبوعي در اين ايام دارد به اين شهر وارد مي‌شوند؛ گردشگراني که مي خواهند از ميراث تاريخي تا ميراث طبيعي بهره کافي را ببرند.
همچنين به علت مسافت بسيار و دوري امکانات، اشتغال، از بزرگ ترين مشکلات اين ناحيه به شمار مي‌رود. مردم جندق با کشاورزي، کار در کوره‌هاي آجرپزي و بافت فرش نائيني امرارمعاش مي نمايند. همچنين در اطراف جندق معادن بسياري وجود دارد که جوانان در آن اشتغال دارند. جندقي ها انتظار دارند با رونق گردشگري و ايجاد قطب گردشگري در دل کوير، اين شهر بيش از پيش مورد توجه قرار گيرد.