× بیانیۀ فرهنگستان زبان و ادب فارسی ×

[Dead Silence]

اشاره: آیین اختتامیۀ بیستمین جشنوارۀ سراسری مطبوعات و خبرگزاری‌ها و پایگاه‌های اطلاع‌رسانی، پیش از ظهر روز شنبه، هفدهم اسفندماه، با حضور حجت‌الاسلام و المسلمین حسن روحانی، رئیس جمهوری، علی جنتی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، دکتر غلامعلی حدّاد عادل، رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی، و جمعی از اهالی مطبوعات و فرهنگ و ادب، در تالار وحدت تهران برگزار شد. در این دوره از جشنوارۀ مطبوعات، استاد احمد سمیعی (گیلانی)، عضو پیوسته و مدیر گروه ادبیات معاصر فرهنگستان زبان و ادب فارسی، در «بخش پاكیزه‌نویسی» به‌عنوان «نماد پاکیزه‌نویسی» از سوی فرهنگستان زبان و ادب فارسی معرفی و از وی تقدیر شد. آنچه در ادامه آمده متن بیانیۀ فرهنگستان زبان و ادب فارسی در بیستمین جشنوارۀ سراسری مطبوعات است.
به نام خداوند جان‌آفرین
حکیم سخن در زبان آفرین
نثر پاکیزه و خواندنی مطبوعاتی، که خوشبختانه در سال‌های پس از انقلاب نیز نمونه‌هایی از آن را شاهد بوده‌ایم، یکی از جلوه‌های نوع ادبی شاخصی است که نویسندگان فرهیختۀ پیش‌کسوت پدید آورده‌اند. مایۀ خوشوقتی است که شماری از اهل قلم نیز در چند دهۀ اخیر قدم به عرصۀ نگارش نهاده‌اند که توانسته‌اند کار پیش‌کسوتان را پی گیرند و در تحوّل نثر فارسی سهم مؤثّر داشته باشند.
فرهنگستان زبان و ادب فارسی مجاهدت صاحب‌قلمان عرصۀ مطبوعات در راه حفظ سلامت و متانت و آراستگی زبان فارسی را ارج می‌نهد و جمع آنان را، در تقویت زبان فارسی و مصون داشتن از آفات گوناگون، همکار خود و هم‌قدم با خود قلمداد می‌کند. تعهّد این عزیزان در قبال زبان فارسی و قدر و اصالت‌ آن ضامن وحدت ملّی است. این زبان که یکی از عناصر اصلی هویت ایرانی و زبان مشترک همۀ ایرانیان است در روزگار ما یکی از دوره‌های شکوفایی خود را می‌گذراند.
با توجه به مضمون فصل دوم قانون اساسی که در آن بر پاسداری از زبان و خطّ فارسی تأکید شده است، همچنین اصل پنجم و سی‌وسوم سند چشم‌انداز بیست‌ساله که اهتمام جدّی همۀ دستگاه‌ها را در صیانت از این زبان خواستار شده است، فرهنگستان زبان و ادب فارسی، به‌اقتضای وظایف خود در صیانت از زبان ملّی، نسبت به نقش رسانه‌های گروهی، به‌ویژه مطبوعات، در حفظ شأن این زبان بس حسّاس است و در این مقام، استقبال برگزارکنندگان جشنوارۀ مطبوعات را در انتخاب معیار درست‌نویسی، در بررسی آثار مطبوعاتی، اقدامی شایسته و مؤثّر تلقّی می‌کند.
بی‌شک، اصحاب رسانه و مطبوعات مؤثّر‌ترین نقش را در پاسداری از زبان فارسی در برابر هجوم واژه‌ها و تعبیرات و نفوذ ساخت‌های نحوی بیگانه برعهده دارند. فرهنگستان زبان و ادب فارسی از اهل قلم، به‌ویژه اصحاب فرهیختۀ مطبوعات، انتظار دارد که بیش‌ازپیش نسل جوان را به اهمیت حیاتی حفظ حرمت زبان فارسی، به‌عنوان میراث مشترک همۀ مردم ایران، متوجه سازند و ذهن جامعه را نسبت به کاربرد بی‌دلیل واژه‌های بیگانه حساس سازند و فضایی پدید آورند که استفاده از عناصر زبانی فرنگی، نه مایۀ تفاخر، بلکه وسیلۀ فساد و تضعیف زبان پرقدرت ملّی شمرده شود.
ازنظر فرهنگستان زبان و ادب فارسی یکی از شاخص‌های مهم پاکیزه‌نویسی در رسانه‌ها رعایت زبان معیار فارسی و پرهیز از کاربرد صورت‌های غیرمعیار در رسانه‌ها، به‌خصوص از جانب مقامات رسمی علمی و فرهنگی و شخصیت‌های دانشگاهی است که باید سرمشق باشند. متأسفانه در سال‌های اخیر زبان شکسته، به بهانۀ ایجاد صمیمیت نوشتاری و به تقلید از ادبیات رایج در فضای مجازی، در رسانه‌ها نفوذ کرده است که هرچند خوشبختانه رواج چندانی نیافته، زنگ خطر را به صدا درآورده و باید نسبت به آن حساس بود و تا دیر نشده آفت‌زدایی کرد.
رفع تشتّت و آشفتگی خطّ فارسی، با ترویج دستور خط مصوّب فرهنگستان نیز شایسته است دغدغه و دل‌مشغولی رسانه‌ها و ارباب مطبوعات باشد. خط فارسی چهرۀ مکتوب زبان فارسی است و تثبیت و استقرار آن مستلزم میدان ندادن به تفنّن‌ها و هوس‌بازی‌های پراکنده است و پیداست که مطبوعات می‌توانند در این عرصه نقش بسیار مؤثّری ایفا کنند.
یکی از وظایف اصلی فرهنگستان زبان و ادب فارسی واژه‌گزینی و پیشنهاد برابرنهادهای فارسی به‌جای واژه‌های بیگانه است. فرهنگستان تاکنون به یاری صاحب‌نظران در رشته‌های علمی و فنّی و هنری، واژه‌های بسیاری را به این منظور تصویب و پیشنهاد کرده است. طبعاً برخی از این واژه‌ها همان قدر که تازه‌اند چه‌بسا که در آغاز غریب و دور از ذهن به نظر آیند. فرهنگستان ضمن پذیرش هرگونه نقد و پیشنهاد سنجیده دربارۀ مصوّبات خود، از اصحاب مطبوعات انتظار دارد که با کاربرد این برابرنهاد‌ها و معرّفی آن‌ها به جامعه، رسالت فرهنگی خود را در این قلمرو حساس نیز ایفا کنند.
فرهنگستان زبان و ادب فارسی با تأکید بر ارج و قدر نویسندگان دلسوز و متعهّد و یادکرد خدمات ارزشمند شهیدان والا‌مقام رسانه‌ها و با قدردانی از برگزارکنندگان گرامی جشنوارۀ مطبوعات، و با سپاس از عنایات وزیر محترم فرهنگ و ارشاد اسلامی در موافقت با برقراری جایزۀ فرهنگستان، جایزۀ این دوره را به‌صورت نمادین به یکی از استادان و نویسندگان پیش‌کسوت مطبوعات اهدا می‌کند و امیدوار است که در سال‌های بعد، با تمهیدات لازم و بررسی جدّی و داوری دقیق و علمی جمعی از استادان اهل فن، برای اعطای این جایزه پشتوانۀ سنجیده‌تر و مستحکم‌تری فراهم آورد.