بوئینگ ۷۲۷ هواپیمای جت مسافربری بزرگی است که شرکت بوئینگ از سال ۱۹۶۳ میساخت. این هواپیما بسیار موفق و محبوب بود و بسیاری از شرکتهای هوایی چند فروند از آن را در ناوگان هوائی خود داشتند. ۷۲۷ هنوز در برخی از شرکتها بهکار میرود. ۷۲۷ از آخرین هواپیماهایی است که نیاز به مهندس پرواز دارد، در حالیکه در بیشتر هواپیماهای مسافری امروز وظایف مهندس پرواز را سیستمهای کامپیوتری انجام میدهند.
هواپیمائی ملی ایران چند فروند از این هواپیما را خرید. ۷۲۷ اولین هواپیمای جت هواپیمائی ملی ایران بود
این یک هواپیمای سایز متوسط، بدنه باریک سه موتورهاست. اولین نسخه این هواپیما در سال ۱۹۶۳ پرواز کرد. برای چندین دهه این هواپیما بیشترین تولید هواپیماهای مسافربری در دنیا را داشت. تا زمان پایان تولید این هواپیما در سال ۱۹۸۴ در مجموع هزار و ۸۳۱ تولید شد.
این هواپیما گنجایش حمل ۱۶۳ تا ۱۸۹مسافر و یا ۱۹ هزار و ۴۰۰ کیلوگرم بار مفید را دارد. علاوه بر پروازهای داخلی شعاع متوسط این هواپیما برای پروازهای بینالمللی نیز استفاده شدهاست. به طوریکه بسیاری از شرکتهای هوایی حمل و نقل هوایی و شرکتهای چارتر از این هواپیما بهره گرفتهاند.
تا آغاز قرن ۲۱ این هواپیما هنوز در خدمت بسیاری از شرکتهای هواپیمایی بود اما پس از حوادث ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ و کاهش فروش بلیتهای سفرهای هوایی، افزایش قیمت سوخت و افزایش هزینههای تعمیر هواپیماهای قدیمی تر، بسیاری از این شرکتها ۷۲۷ خود را از سرویس خارج کردند. آخرین نمونه ۷۲۷ رسماً در سال ۲۰۰۳ از رده خارج شد، هرچند این هواپیما هنوز در خدمت شرکت ای هواپیمایی کوچک، شرکتهای چارتر و شرکتهای حمل و نقل است. تا آگوست ۲۰۱۰ در مجموع ۳۹۸ بوئینگ ۷۲۷ مسافری در تمام نسخهها در سرویسهای هوایی تجاری خدمت میکنند.
۷۲۷ موفقیت خود را به دلیل توانایی بالایی که در عمل کردن در پیستهای کوتاه دارد به دست آوردهاست. به همین علت شرکتهای هواپیمایی موفق شدند با کمک این هواپیما، شهرهای کوچک و توریستی را به شهرهای بزرگ متصل کنند.
نیروی پیشرانه
بوئینگ ۷۲۷ دارای ۳ موتور جت است که دوتای آنها در دو سوی قسمت عقب بدنه، و سومی زیر دم هواپیما نصب است. بوئینگ ۷۲۷: هواپیمای بوئینگ ۷۲۷ برای مدتی طولانی، محبوبترین هواپیمای مسافربری در دنیا بودهاست. برای اولین بار این هواپیما در دهه ۱۹۶۰ چند سال پیش از خواهر بزرگتر و مشهورتر خود یعنی Boeing ۷۴۷ به پرواز در آمد.
بوئینگ ۷۲۷ همکاری بسیار موفقی با شرکتهای هواپیمایی در سراسر دنیا داشتهاست چرا که توانائی فرود آمدن در باندهای فرودگاهی کوچکتر را داراست و در عین حال مسافتهای متوسط را میتواند طی کند. این توانایی در هواپیمای مدل ۷۲۷ باعث شده تا شرکتهای هواپیمایی قادر باشند مسافران و توریستها را از شهرهای پر جمعیت که فرودگاههای کوچکی دارند به مقاصد توریستی در سراسر دنیا جا به جا نمایند.
یکی از دلایلی که به این هواپیما توانایی فرود آمدن در باندهای فرودگاهی کوچکتر را میدهد طراحی منحصربهفرد بالهای آن است. مدل ۷۲۷ میتواند سطح بالهای خود را با بازکردن بالههای کوچک پشتی تا دو برابر افزایش دهد و به این ترتیب با ثبات و پایداری قابل توجهی در سرعتهای پایین پرواز نماید. در عین حال ۳ موتور قدرتمند این هواپیما، امکان برخاست سریع از روی باند را به این مدل میدهد.
حتی زمانی که مدل ۷۴۷ در دهه ۱۹۷۰ وارد بازار شد، شرکتهای هواپیمایی بینالمللی هنوز خواستار ۷۲۷ بودند. دلیل دیگر محبوبیت مدل ۷۲۷ این بود که این هواپیما میتواند محدوده متنوعی از پروازها با مسافتهای مختلف را پوشش دهد. برای مثال پروازهای اروپا، آفریقا، آسیا، استرالیا، آمریکای شمالی، جزایر کاریسبی، آمریکای مرکزی و آمریکای جنوبی را میتوان نام برد.
Boeing ۷۲۷ حتی برای شرکتهای باربری هوایی و چارتری نیز محبوبیت داشت. شرکت Federal Express با استفاده از ۷۲۷ در سال ۱۹۷۵ در واقع آغازگر بهره برداری از این مدل در صنعت Cargo بود. شرکتهای هواپیمایی دیگر نیز نظیر Carnival Cruiselines از این هواپیما برای جابه جایی مسافران و باربری هوایی استفاده نمودهاند. Boeing 727 production line(Neg#: P41126) هواپیما Boeing ۷۲۷ به حدی محبوبیت پیدا کرد که گاهی از آن به عنوان DC-۳ عصر هواپیمایی یاد میشود، به این معنی که ۷۲۷ هواپیمایی قابل اعتماد و تطبیق پذیر و همه کاره بود که اصلی ترین بخش ناوگان بسیاری از شرکتهای هواپیمایی را تشکیل میداد.
در پایان قرن بیستم، هواپیمای Boeing۷۲۷ هنوز بخش قابل توجهی از ناوگان هوایی بسیاری از شرکتهای هواپیمایی آمریکایی را به خود اختصاص داده بود. ولی وقایع گوناگونی این محبوبیت را به تدریج کم رنگ تر کرد. شاید وضعیت اقتصادی پس از حوادث ۱۱ سپتامبر را بتوان یکی از مهمترین این وقایع نام برد که بیش از همه بر صنعت هواپیمایی ایالات متحده تاثیر گذار بود. بیشتر شرکتها به سراغ هواپیماهای دوموتوره میرفتند تا بتوانند از این طریق در مصرف سوخت صرفه جویی کرده و هزینههای خود را کاهش دهند.
از طرف دیگر ۷۲۷ یکی از آخرین مدلهایی بود که خدمه آن را ۳ نفر تشکیل میدادند که یکی از آنها مهندس پرواز است، در حالی که در مدلهای جدیدتر وظایف این عضو گروه پروازی به عهده سیستم کامپیوتر میباشد. با وجود افزایش قیمت سوخت، استقبال کمتر مردم از سفرهای هوایی و هزینههای نگهداری و تعمیر هواپیماهای شرکت هواپیمایی Delta آخرین شرکتی بود که در سال ۲۰۰۳ این مدل را از ناوگان هوایی خود خارج نمود.
البته در حال حاضر ۷۲۷ هنوز در شرکتهای هواپیمایی تازه کار و کوچکتر و شرکتهای باربری و چارتر مورد استفاده قرار میگیرد و به تازگی به عنوان وسیله شخصی و خصوصی در امر حمل و نقل و جا به جایی مطرح شدهاست. شرکتهای اصلی که تا کنون از این مدل استفاده کردهاند عبارتند از:
include Delta Airlines, Mexicana, Air France, American, Eastern Airlines, Viasa, Pan Am, Air Canada, Dominicana, Iberia, Avianca, Aerolineas Argentinas, British Airways, Lufthansa, ANA, Australian Airlines, Copa, Fed Ex and, among Charter Airlines, Carnival Airlines and Hapag Lloyd در عین حال همه روزه USPS (سرویس پست ایالات متحده) از این مدل برای حمل محمولههای پستی هوایی از شهری به شهر دیگر استفاده مینماید. رکورد فروش مدل ۷۲۷ به عنوان بیشترین مدل فروخته شده در تاریخ هواپیمایی در سالهای آغازین دهه ۱۹۹۰ توسط مدل ۷۳۷ شکسته شد.
در ۱۸ ژوئن ۲۰۰۳، یک فروند ۷۲۷ که پیش از آن بوسیله American مورد استفاده قرار میگرفت از فرودگاه بینالمللی Luanda در آنگولا به سرقت رفت، و به عقیده مسئولان اطلاعاتی ایالات متحده این هواپیما در حال حاضر در دست تروریستها و یا قاچاقچیان مواد مخدر قرار دارد.
حوادث بویینگ ۷۲۷
تا سال ۲۰۱۰ این هواپیما رویهمرفته ۳۲۵ پیشامد را به ثبت رساند که از این شمار ۱۱۰ مورد سانحه هوایی سقوط (۳ هزار و ۷۰۴ مورد مرگ) و ۱۷۸ مورد هواپیما ربایی (دربرگیرنده ۳۴۵ مورد مرگ) بود.
علل گوناگونی برای این سوانح هوایی اعلام شدهاند. برای نمونه:
در ژوئن ۱۹۷۵ یک پرواز Eastern Air Lines به بر اثر انفجار سرنگون شد.
در فوریه ۱۹۸۵ یک پرواز شرکت «ایبریا ایرلاینز» پس از برخورد با آنتن تلویزیون در لحظه فرود در بیلبائو دچار سانحه شد.
در مارس ۱۹۸۶ یک پرواز شرکت مکزیکانا به دلیل گرم شدن بیش از اندازه تایرها در لحظه بلندشدن، در بلندی ۲۹ هزار پایی آتش گرفت. در اثر انفجار تایر چرخ اصلی، لولههای سوخت پاره شدند و به سیستم برق و هیدرولیک آسیب رسید.
در مارس ۱۹۸۸ یک پرواز شرکت «آویانکا» در میان کوهها سرنگون شد. چرایی این پیشامد خطای انسانی خلبان بود.
در ۲۷ نوامبر ۱۹۹۶ پرواز ADC Airlinesخلبان مهار پرواز را از دست داد.
در ۲۵ دسامبر ۲۰۰۳ یک ۷۲۷ چارتر به انگیزه اضافه بار سرنگون شد.
در ۲ ژانویه ۲۰۱۰ یک پرواز شرکت Congolese در شرایطی که اساساً نیاز به تعمیر داشت در لحظه بلند شدن بر روی باند سرنگون شد.
در ۹ ژانویه ۲۰۱۱ برای یک فروند ۷۲۷ شرکت ایران ایر سقوط کرد. این هواپیما به دلیل بدی آب و هوا با یک ساعت دیرکرد از تهران به سوی ارومیه پرواز کرده بود.