محاسبه سرعت چرخش سیاره بیگانه برای اولین!

[∆ MeRzaD ∆]

دانشمندان با استفاده از مشاهدات تلسکوپ بسیار بزرگ ESO توانستند برای اولین بار، میزان چرخش یک سیاره حول محور خود را ثبت نمایند. یک روز کامل در این سیاره تنها هشت ساعت به طول می انجامد.

تصویری هنری از سیارۀ Beta Pictoris b اولین سیارۀ فراخورشیدی که طول روزش اندازه گرفته شده است.
ستاره شناسان برای اولین بار، موفق شدند سرعت چرخش یک سیاره فراخورشیدی را که دیوانه‌وار به دور خود می‌چرخد محاسبه کنند. سرعت چرخش این سیاره حول محور خود به اندازه‌ای بالاست که چرخش استوایی این سیاره به ۱۰۰ هزار کیلومتر بر ساعت می رسید و این میزان بسیار سریع‌تر از هر سیاره‌ای در منظومه شمسی است. این سیاره فرا خورشیدی Beta Pictoris b نام دارد، غول گازی بسیار جوانی است که حول ستاره Beta Pictoris می‌چرخد؛ این ستاره در فاصله نسبتا نزدیک به زمین در حدود ۶۳ سال نوری قرار داشته و ۱۰ برابر نورانی‌تر از خورشید اعلام شده است. به گفته ی ستاره شناسان، این چرخه ی روزانه که برای نخستین بار برای یک سیاره در ورای سامانه ی خورشیدی اندازه گرفته شده، می تواند آشکارکننده ی پیوندی باشد که میان بزرگی یک سیاره و سرعت چرخش آن برقرار است.

ستاره شناسان با بهره از دستگاه CRIRES روی تلسکوپ بسیار بزرگ (VLT) توانستند و با استفاده از اثر دوپلر، موفق به اندازه‌گیری سرعت چرخش این سیاره شدند. تلسکوپ بسیار بزرگ نشانه های طیفی مونوکسیدکربن را در جو این سیاره یافته بود. این نشانه ی طیفی در اثر پدیده ی دوپلر ناشی از چرخش سیاره که جهتش خلاف جهت دید ما بود، جابجا شده و پهن تر شده بود. اندازه و چگونگی این جابجایی سیگنالی با زمان چرخشی برابر با ۸ ساعت همخوانی داشت. آن‌ها همچنین از طیف‌سنجی برای مطالعه طول موج‌های مختلف و رنگ‌های ساطع‌شده توسط این جرم کیهانی استفاده کردند. اثر دوپلر در فیزیک امواج می‌گوید که بسامد ظاهری یک موج بر اثر حرکت فرستنده یا گیرندهٔ آن تغییر می‌کند. این پدیده را کریستیان یوهان دوپلر، فیزیکدان اتریشی در مقاله‌ای در سال ۱۸۴۲ بیان کرد. اثر دوپلر در همهٔ امواج مانند امواج صوتی و امواج الکترومغناطیسی (نور) دیده می‌شود.

این سیاره شش سال پیش کشف شد و در جنوب صورت فلکی سه‌پایه (Pictor) واقع شده است؛ این سیاره بزرگ، داغ و جوان بوده و ۱۶ برابر بزرگ‌تر و ۳۰۰۰ برابر پرجرم‌تر از زمین گزارش شده است. جرم کیهانی مزبور فقط ۲۰ میلیون سال سن دارد و از زمین با عمر ۴.۵ میلیارد سال، بسیار جوان‌تر است.