واحد ۷۳۱

[SɪʟᴠᴇʀMɪɴᴅ]

واحد ۷۳۱ (ژاپنی: 731部隊 هپبورن: Nana-san-ichi Butai؟) یک واحدِ محرمانهٔ تحقیقات و توسعهٔ سلاح‌های میکروبی و شیمیایی در ارتش امپراتوری ژاپن بود که آزمایش‌های اجباری مرگباری بر روی افراد زنده در جنگ دوم چین و ژاپن (۱۹۴۵–۱۹۳۷) و در دورانِ جنگ جهانی دوم انجام داد. این واحد نظامی، مسئولِ انجامِ برخی از دهشتناک‌ترین جنایات جنگی ژاپن بود. واحد ۷۳۱ در محلهٔ «پینگ‌فانگ» شهرِ هاربین (مرکزِ استانِ هیلونگ‌جیانگ فعلی) واقع شده بود که در آن هنگام، بزرگترین شهرِ دولت دست‌نشاندهٔ مانچوکوئو بود.
نام رسمیِ این واحد نظامی، «دایرهٔ پیشگیری بیماری‌های اپیدمیک و تصفیهٔ آبِ ارتش کوانتونگ» بود. واحد ۷۳۱، در آغاز توسط پلیس نظامیِ ارتش امپراتوری ژاپن ایجاد شده بود، اما تا پایان جنگ، تحتِ فرمان و در اختیارِ «سپهبد شیرو ایشی»، یکی از افسران عالی‌رتبهٔ ارتش کوانتونگ بود. تسهیلات مذکور، مابین سال‌های ۱۹۳۴ تا ۱۹۳۹ ساخته شد، اما نامِ «واحد ۷۳۱» در سال ۱۹۴۱ بر آن نهاده شد.
تنها در کمپ «پینگ‌فانگ»، بین ۳٬۰۰۰ تا ۲۵۰٬۰۰۰ نفر مشتمل بر مرد، زن و کودک در جریان این آزمایش‌های پزشکی، جانِ خود را از دست دادند که از این تعداد، حدود ۶۰۰ نفر در سال، توسطِ پلیس نظامیِ ارتش امپراتوری ژاپن تأمین می‌شد. این تعداد جان‌باخته، جدایِ قربانیانی است که در مکان‌های دیگر، آزمایش‌های بیولوژیک همچون «واحد ۱۰۰» کشته شدند.
کهنه‌سربازانِ شاغل در واحد ۷۳۱، شهادت دادند که بیشتر قربانیان آنها، چینی، کره‌ای و مغول بودند. در حدود ۷۰٪ کشته‌شدگان، کمپ «پینگ‌فانگ»، اسرای جنگی و شهروندان عادی چینی بودند. نزدیک به ۳۰ تن از قربانیان، روس بودند. تعداد دیگری نیز از سایر کشورهای جنوب شرقی آسیا، جزایر کوچک اقیانوس آرام و مستعمرات کوچک امپراتوری ژاپن و اسرای جنگیِ متفقین بودند. واحد ۷۳۱، تا پایان جنگ جهانی دوم، حمایتِ همه‌جانبه‌ای از سوی دولت ژاپن در اختیار داشت.
محققانِ درگیر در واحد ۷۳۱، به جای آنکه به‌دلیل جنایات جنگی‌شان محاکمه شوند، در ازایِ افشایِ تجربیات و نتایج تحقیقاتشان بر روی انسان، از سوی دولت ایالات متحده آمریکا مصونیت قضایی یافتند. برخی از آن‌ها که توسط نیروهای ارتش سرخ اتحاد جماهیر سوسیالیستی شوروی دستگیر شده بودند، در سال ۱۹۴۹ میلادی در «دادگاه جنایات جنگی خاباروفسک» محاکمه شدند. آمریکایی‌ها، محققان مزبور را محاکمه نکردند تا از اطلاعات و تجربیات آنان، در «برنامهٔ سلاح‌های میکروبی خودشان» استفاده کنند. با مداخلهٔ ارتشبد داگلاس مک‌آرتور در ۶ مه ۱۹۴۷، مقرر شد، توافق مذکور با شیرو ایشی و همکارانش، مخفیانه و در سطح سازمان اطلاعات و امنیت باقی بماند و اعمال آنها، به عنوان جنایات جنگی، علیه‌شان استفاده نشود. از آن پس، گزارش‌ها و روایات مربوط به این جنایت‌ها را در غرب، نادیده انگاشته و رد کردند و آن را پروپاگاندای کمونیست‌ها جلوه دادند.در سال ۱۹۳۲، «سپهبد شیرو ایشی»، پزشک و افسر ارشد ارتش ژاپن که از سوی سادائو آراکی (وزیر جنگ ژاپن) پشتیبانی می‌شد، به سِمَتِ فرماندهٔ «آزمایشگاه تحقیقات برای پیشگیری‌های بیماری‌های اپیدمیک ارتش» منصوب شد. وی یک تیم تحقیقاتی محرمانه به نام «واحد توگو» تشکیل داد تا آزمایش‌های شیمیایی و میکروبی گوناگونی در منچوری انجام دهد. پیش‌تر و در سال ۱۹۳۲ میلادی، ایشی بدنبال یک سفر ۲ ساله به غرب، پیشنهاد تشکیل یک واحد تحقیقاتی میکروبی و شیمیایی را داده بود و می‌گفت که قدرت‌های غربی نیز، چنین واحدهایی را در ارتش خود دارند. یکی از حامیان پرنفوذِ ایشی در این مورد، سرهنگ «چیکاهیتو کوئیزومی» بود که بعدها، طی سال‌های ۱۹۴۱ تا ۱۹۴۵، «وزیر بهداشت، کار و رفاه ژاپن» شد. «کوئیزومی» یک کمیتهٔ مخفی تحقیقات گازهای سمی در دوران جنگ جهانی اول در سال ۱۹۱۵، تشکیل داده بود. آن‌ها تحتِ تأثیر موفقیت نیروهای آلمانی در استفاده از «گاز کلر» در جریان «نبرد دوم ایپر» (در منطقهٔ فلاندر بلژیک) واقع شده بودند که طی آن، ۱۵٬۰۰۰ سرباز از کشورهای تفاهم مثلث کشته و مجروح شدند.
«واحد توگو» در «قلعهٔ نظامی ژونگما» قرار داشت که یک زندان/کمپ آزمایشگاهی در روستای «بئینخه» در ۱۰۰ کیلومتری جنوب هاربین و در کنار «خط راه‌آهن منچوری جنوبی» بود. یک واقعهٔ فرار از زندان در پائیز ۱۹۳۴ و بعدها، یک انفجار در سال ۱۹۳۵ (که تصور می‌شد یک حمله باشد)، باعث شد تا «ایشی» تصمیم بگیرد «قلعهٔ نظامی ژونگما» را تعطیل کند. او اجازه یافت به «پینگ‌فانگ» در ۲۴ کیلومتری جنوب هاربین برود و تأسیساتی به مراتب بزرگ‌تر، در آنجا برپا کند.
در سال ۱۹۳۶، هیروهیتو با یک فرمان سلطنتی، دستور داد تا این واحد تحقیقاتی، گسترش یافته و تحتِ عنوانِ «دایرهٔ پیشگیری بیماری‌های اپیدمیک» در «ارتش کوانتونگ» ادغام شود. این واحد تحقیقاتی به دو زیرگروه با نام‌های «واحد ایشی» و «واحد واکاماتسو» تقسیم شد که واحد اخیر در «شینگ‌کینگ» (چانگچون کنونی) واقع شده بود. از اوت ۱۹۴۰ میلادی، تمامی این واحدهای تحقیقاتی را «دایرهٔ پیشگیری بیماری‌های اپیدمیک و تصفیهٔ آبِ ارتش کوانتونگ» نام نهادند و به اختصار به آن، «واحد ۷۳۱» گفتند. علاوه بر تشکیلات واحد ۷۳۱، این فرمان سلطنتی، خواستار ایجاد یک واحدِ تولید جنگ‌افزارهای بیولوژیک دیگر به‌نام «کارگاه ارتش کوانتونگ برای پیشگیری از بیماری‌های اپیدمیک اسب» (بعدها واحد ۱۰۰ منچوری) و همچنین یک واحد تولید سلاح‌های شیمیایی به‌نام «دایرهٔ آزمایش‌های فنی ارتش کوانتونگ» (بعدها واحد ۵۱۶ منچوری) شد. پس از استیلای سرتاسری ژاپنی‌ها بر چین، واحدهای جنگ‌افزاری شیمیایی و بیولوژیک مشابهی در شهرهای بزرگ چین شکل گرفت و همگی‌شان با عنوان «واحدهای پیشگیری بیماری‌های اپیدمیک و تهیه آب» شناخته می‌شدند. برخی واحدهای تفکیکی عبارت بودند از: واحد ۱۸۵۵ در پکن، واحد ۱۶۴۴ در نانجینگ، واحد ۸۶۰۴ در گوانگ‌ژو و بعدها واحد ۹۴۲۰ در سنگاپور. مجموعهٔ همهٔ این واحدها شبکهٔ ایشی را تشکیل می‌داد و در اوج دوران فعالیت‌شان در سال ۱۹۳۹ میلادی، بیش از ۱۰٬۰۰۰ پرسنل داشت.