گلاب گیری

[L²evi]

جشن گل محمدی و آئین گلابگیری هر ساله در شهر سبز نیاسر برگزار می‌شود و به مدت یک ماه تا 15 خرداد ماه در شهرهای قمصر و برزک کاشان ادامه می‌یابد. آیین شکرگزاری گل و گلاب از شهر "نیاسر" کاشان شروع شده و قدمت 400 ساله دارد و همزمان با شکوفایی غنچه‌های گل محمدی و براساس روالی هر ساله، جشن گل‌سرخ محمدی و آیین نمادین آغاز گلابگیری در نیاسر کاشان برگزار می‌شود.

برداشت گل محمدی همه ساله از اواسط اردیبهشت ماه آغاز و تا پایان خرداد ماه ادامه دارد و افزون بر 2 میلیون نفر گردشگر از مزارع گل محمدی و مراسم زیبای گلچینی و تولید عطر و گلاب دیدن می‌کنند. شرایط ویژه کاشان و مناطق غنی آن را در فصل بهار با توجه به رویش وسیع گل در چهار منطقه کوهستانی، باعث ادامه جذب گردشگر در اردیبهشت و خرداد است که شهرت جهانی این منطقه با وجود جاذبه‌های بکر طبیعی و تاریخی اش، در تولید گلاب نابی است که از کارگاه‌های سنتی و صنعتی این مناطق به دست می‌آید.
سطح زیرکشت گل محمدی در نیاسر کاشان را در حال حاضر حدود 800 هکتار می‌باشد و  به علت موقعیت جغرافیایی نیاسر گل محمدی زودتر از دیگر نقاط کاشان در این شهر به ثمر می‌نشیند.
فصل گلابگیری از اواسط اردیبهشت هر سال شروع می‌شود و تا اواسط خرداد ادامه می‌یابد و شهرهای برزک، قمصر و نیاسر از جمله مناطقی است که به دلیل وجود زمین زیر کشت گل و کارگاه‌های گلابگیری سنتی و صنعتی، هرساله میزبان گردشگران داخلی و خارجی است.
دو شهر قمصر و نیاسر از اواسط اردیبهشت بمدت دو تا سه هفته میزبان مهمانانی هستند که برای حضور در مراسم گلابگیری به این شهرها سفر می‎کنند. این دو شهر پر از باغ‎های گل‎محمدی و جویبارهای زلالی هستند که لطف شهر را برای کسانی که پس از طی کویر به شهر رسیده‎اند دوچندان می‎کند.
گل‎محمدی که در کاشان و اطراف آن کشت می‎شود، از نوع Rosaceus هستند. در زمان گلابگیری در طول روز هوا گرم، اما هنگام غروب و شب هوا سرد می‎شود. بهتر است در گشتی که به این مناطق دارید کفشی سبک و راحت انتخاب کنید و از ریختن زباله خصوصا ظروف یکبار مصرف در محل خودداری کنید.
کاشت گل‎محمدی در ایران قدمتی حدود 7 هزار ساله دارد و مراسم گلابگیری آیینی 1000 ساله است که در طول زمان تغییراتی بسیار جزیی داشته است. گلاب قمصر که از نظر مرغوبیت بهترین گلاب جهان بشمار می‎رود، از نظر مذهبی نیز دارای ارج و قرب است. علاوه بر آنکه برای معطر کردن فضاهای مذهبی بکار می‎رود، هر ساله در تاریخ 9 ذی‎الحجه خانه خدا توسط این گلاب ناب شسته می‎شود.
گلاب ناب در روستاهای ون، سار، سده و وادقان که کمتر شناخته شده و توریستی هستند تهیه می‎شود. دراین روستاها که در مناطقی کوهستانی‎تر نسبت به قمصر و نیاسر قرار دارند، گل‎ها دیرتر شکوفا می‎شوند و گلاب غلیظ‌تری در آنها تهیه می‎شود.
 قمصر، نیاسر و برزک که مهمترین قطب‎های گلابگیری ایران هستند، ازنظر جغرافیایی نیز جالب توجه هستند و در فاصله کوتاهی از کوهستان و کویر واقع شده‌اند و آب و هوای آنها نیز از کاشان لطیف‌تر و ملایم‌تر است.
مرغوب‌ترین گلاب در این منطقه مربوط به روستای وادقان و ون است که در 50 کیلومتری شمال کاشان، در مرز استان‌های قم ، اصفهان و مرکزی قرار دارند. علاوه بر گلاب سایر عرقیجات و کتیرای مرغوبی نیز در این روستاها بدست می‎آید.
مهارت سنتی گلابگیری کاشان، سال 88 در فهرست میراث معنوی کشور به ثبت رسیده است و امید است در آینده نزدیک در فهرست میراث معنوی یونسکو (میراث ناملموس جهانی) نیز به ثبت برسد.
شهر نیاسر در حدود 20 کیلومتری کاشان واقع شده است.

[L²evi]

     

ایرانیان از نخستین کسانی هستند که از گذشته‌های دور به ویژگی‌های خوراکی و درمانی گل سرخ (محمدی) پی برده‌اند. طبق اسناد بین‌المللی، مبداء تولید گلاب،ایران و مبداء تولید اسانس گل سرخ (محمدی) و عصاره گلبرگ‌های تازه، یونان ذکر شده‌است.
کاشت گل‎محمدی در ایران قدمتی حدود 7 هزار ساله دارد و مراسم گلابگیری آیینی 1000 ساله است که در طول زمان تغییراتی بسیار جزیی داشته است. گلاب قمصر که از نظر مرغوبیت بهترین گلاب جهان بشمار می‎رود، از نظر مذهبی نیز دارای ارج و قرب است. علاوه بر آنکه برای معطر کردن فضاهای مذهبی بکار می‎رود، هر ساله در تاریخ 9ذی‎الحجه خانه خدا توسط این گلاب ناب شسته می‎شود.
عجیب است که زیباترین گل‎ها و خوشبوترین گلاب‎های کشور چهار فصل ما از دل کویری چنین خشک بیرون می‎آید. کاشان شهری در 240 کیلومتری تهران، در استان اصفهان، میان کوه‎های کرکس و در کویر مرکزی ایران قرار گرفته و آب و هوایی گرم و بیابانی و خشک دارد.
زیبایی گل محمدی و استشمام رایحه خوش و دل انگیز آن قبل از جدا شدن از شاخسار، جاذبه‌های گلستان‌ها و مشاهده  گل چینی و نیز رویت نحوه استحصال گلاب از نزدیک، پای صدها هزار گردشگر داخلی و خارجی را به کاشان و مراکز گلاب گیری باز می‌کند که این باعث جذب توریسم و توسعه صنعت گردشگری و به تبع آن ایجاد اشتغال و درآمد و افزایش سطح اقتصاد شده است.
به ندرت گردشگرانی که وارد کاشان و مراکز تابعه می‌شوند، گلاب و عرقیات با خودشان به عنوان سوغات نمی‌برند.
به همین علت غالب اشخاصی که در مراکز گل خیز سکونت دارند، از طرق مراحل مختلف گلاب گیری(گل چینی، گل فروشی، گلاب گیری، فروش و عرضه گلاب و...) امرار معاش می‌کنند.
بسیاری ازگلاب گیران و گلاب فروشان، پاره‌ای از فضاهای منزل‌شان را به انبار نگهداری یا فروش گلاب اختصاص می‌دهند یا این که منزل‌شان را به تناسب حجم کارشان شکل می‌دهند. دسترسی به آب جاری یا آب شبکه سراسری برای گلاب گیری از این جمله است.
گلاب عصاره گل محمدی است ،که با فن و تکنیک بومی و سنتی استحصال می‌کنند. قمصر یک از مراکز عمده گل خیز، گل محمدی است که از دیرباز گلاب آن زبانزد خاص و عام بوده است به طوری که نام آن با نام گلاب عجین گشته و غالبا آن را با گلاب می‌شناسند. به همین علت در طول فصل گلاب‌گیری هزاران نفر از اقصی نقاط ایران و جهان به منطقه می‌آیند تا از نزدیک نحوه گلاب گیری را مشاهده نمایند.
امروزه علاوه بر قمصر، در مناطق دیگر مانند نیاسر، برزک ، کامو، وادقان، ون، دره استحصال و در پاره‌ای از آبادی‌های کوهپایه‌ای و سردسیر، به کاشت گل محمدی می‌پردازند و گل آن را به نزدیک‌ترین مرکز گلاب‌گیری می‌فروشند.
با شروع فصل گلاب‌گیری، گلستان‌های تمام مناطق مملو از افراد خانواده از کوچک، بزرگ و زن، مرد می‌شود. خانواده‌هایی که صاحب گستان هستند و خودشان گلاب‌گیر هستند، در طول این فصل بیشتر اوقات خود را صرف گل‌چینی و گلاب‌گیری می‌کنند .
به افرادی که گل می‌چینند، گل چین می‌گویند. گل چین‌ها از اوایل صبح قبل از طلوع آفتاب شروع به گل چینی می‌کنند و سعی می‌کنند تمام گل گلستان را تا قبل از طلوع آفتاب بچینند. چون معتقدند گل قبل از طلوع خورشید عطر و بوی زیادتری دارد. معمولا گل را، به کمک ناخن انگشت شست و ناخن انگشت سبابه از سر شاخه جدا می‌کنند. گفتنی است چون عصاره گل در قسمت ته گل که به شاخه وصل است متراکم می‌شود، سعی می‌کنند گل را از بند جدا کنند.
فرآیند گلابگیری به این شکل است که دیگ‌های بزرگ را پر از گلبرگ‌های گل محمدی و آب کرده روی تل هیزم می‌گذارند و گلاب را با تقطیر بدست می‌آورند. پیش از این برای مراسم گلابگیری دیگ مخصوص و گل‌های محمدی را کنار رودخانه‌ها می‌بردند و ضمن خواندن ادعیه مذهبی مراسم را انجام می‌دادند.
گرچه گلابگیری رایج امروزی، صنعتی ساده به حساب می‌آید و در اغلب نقاط سرزمین پهناور ایران نیز به همین سبک انجام می‌شود، اما تهیه گلاب ناب مستلزم رعایت نکات زیادی است که در واقع نیاز به دانستن هنر گلابگیری دارد. شهر قمصر کاشان با قرارگرفتن در کنار شبکه ارتباطی اصلی کشور آزاد راه خلیج فارس و محور کاشان قمصر اصفهان می‌تواند یکی از محورهای گردشگری کشور باشد.
آیین‌های گل چینی و گلابگیری در قمصر و سایر نقاط گلخیز کاشان هرسال از اوایل اردیبهشت ماه آغاز می‌شود و تا اواخر خرداد ماه ادامه دارد. در این ایام،اکثر مناطق گل محمدی و گلابگیری سنتی کاشان پذیرای گردشگران بی شمار است.
از گلاب برای رفع عوارض حادث از زکام، قطع خونریزی از سینه، خشونت صدا، ضد سرفه، خفقان گرم، درد معده و روده، دل پیچه سرد و گرم، درد کبد و طحال، علاج نزله سرد ،سردرد‌های گرم، دردچشم تقویت حواس، ایجاد نشاط، تقویت دل، رفع خماری، بی هوشی، خفقان استفاده می‌گردد.
به دلیل خاصیت ضد عفونی کنندگی ، یکی از پاک کننده‌های قوی برای پوست‌های خشک و حساس است.