بازی آنلاین
آپلود عکس
23-10-2014، 14:25
هزاره سوم میلادی را با عناوینی چون «عصر ایمان و معنویت» و «عصر دانایی و اطلاعات» می شناسیم و این عناوین نشان دهنده نگاه اجماعی بشریت به مقوله اندیشه های مورد توجه و دغدغه وی می باشد.
از مهمترین بحران های عقلی و احساسی انسان عصر مدرنیسم (یا پسامدرنیسم) بحران معنویت (Crisis of Spirituality) است. معنویت (Spirituality) و معنوی (Spiritual) واژه گانی جهانشمول و پر كاربرد در ادبیات دینی وعلمی این عصرمحسوب می شود ؛ حتی اخیرا همنشینی واژه معنویت با سیاست و مدیریت را نیز شاهدیم. علومی مانند الهیات ، عرفان ،فلسفه ، كلام ، تاریخ و غیر آن ، تبیین معنویت را از دیدگاه خویش رقم زده اند و در گفتگوهای بین الادیان ، مفهوم معنویت ، یكی از مفاهیم كلیدی برای دست یافتن به «فهم مشترك» و «زبان مشترك» بین فعالان این عرصه بین المللی است. این نوشتار، درآمدی بر «گفتمان معنویت (Discourse of Spirituality)با محوریت كتب مقدس (تورات ، انجیل و قرآن) و مرجعیت (authority) آنها، به عنوان چارچوبی مدرن ، نوین و امروزی برای تعامل و همكاری سازنده ادیان ابراهیمی ، این پیام آوران واقعی امنیت و صلح جهانی ، خواهد بود. كتب مقدس ادیان ابراهیمی به ویژه قرآن مجید، از معنویتی برخوردار هستند كه اگر مورد مراجعه مستقیم و بی غرض قرار گیرند، و آموزه های آنها بی دخالت ذهنیت ها و پیش فرضهای مادی ، به گفتگو گذاشته شوند، ما شاهد همگرایی و همدلی بیشتر نخبگان ادیان ابراهیمی خواهیم بود ؛ و این همگرایی به گفتگو و گفتمانی منتهی خواهد شد كه منطق ، استدلال و نوآوری بر آن حاكم خواهد بود و نمونه بارز تحقق ارتباطات فرهنگی بین المللی و زمینه ساز گفتگوی سازنده نمایندگان تمدنهای توحیدگرابه شمارخواهدرفت.
معنویت چیست؟
از آنجایی كه واژه معنویت در زمینه های گوناگونی به كار می رود، تعریف آن مشكل است. «معنویت» درمسیحیت ، واژه ای جا افتاده برای نظریه و تحقق «زندگی در روح القدس» یا تحقق مرید و شاگردی است. اما این لغت در معنای كنونی ، تاریخ نسبتا كوتاهی دارد. كتاب دایره المعارف كاتولیك ، كه قبل از جنگ جهانی اول منتشر شد، هیچ اشاره ای به «معنویت» نداشت ، در حالی كه دایره المعارف جدید كاتولیك ، كه در دهه ۱۹۷۰ منتشر شد، دارای هشت مدخل درباره جنبه های مختلف این موضوع بود. در كتاب های مرجع معتبر مانند لغت نامه آكسفورد و لغت نامه بین المللی وبستر فقط یك تعریف از شش تعریفی كه با معنویت به عنوان یك حوزه تحقیق دینی مطابق است ، عرضه شده است. اما این امر موید تقابل دوگانه بین تعلق خاطر به «امور روحی» و «علایق مادی» است. (فیلیپ شلدراك ، معنویت و الهیات ، ص ۱، حسن قنبری) به نظر می رسد كه امروزه «معنویت» در سنت اسلامی ، واژه ای برای بیان گوهر و باطن دین اسلام (لباب و جوهر) است ، كه می توان تاریخ پیدایش آن را همزمان با نزول آغازین آیات قرآن كریم بر قلب رسول الله ص دانست.
قرآن كریم از هنگام نزول تا زمان حاضر، منبع و مرجع اصلی معنویت بخشی به عقل و قلب مخاطبینش بوده است ؛ قرآن كریم ، هم معنویت به معنای روحانیت و قدسیت را داراست و هم معنویت به معنای معنادهی و معنابخشی به زندگی مسلمین را.
مهمترین مبانی معنویت كتب مقدس
۱ اعتقاد به «عالم غیب»: ما به عنوان انسان عصر پسامدرنیسم ، به هر دینی كه از ادیان ابراهیمی پایبند باشیم ، چه بخواهیم چه نخواهیم ، از یك فاصله تاریخی با زمان نزول كتب مقدس و حیات پیام آوران الهی ، برخورداریم ؛ مثلا یك مسیحی امروزی ، ۲۰۰۶ سال و اندی و یك مسلمان معاصر ۱۴۲۷ سال و اندی از زمان حیات پیامبران خدا (سلام الله علیهم اجمعین) و نزول كتب مقدس فاصله زمانی دارد. اگر از ما سوال كنند كه مبنای اعتقادتان به پیامبران و كتب گذشته چیست؟ آنها كه ازشما غایب شده اند؟ مهمترین مبنای مشروعیت و حجبیت كتب مقدس ارائه «توجیه معرفتی ( ©Epistemic Justification پیرامون «عالم غیب» یا «ماورائ الطبیعه» (متافیزیك) است. كلید شناخت معنویت كتب مقدس ، معرفت شناسی (epistmology) عالم غیب از دیدگاه آنهاست. اگر «ماورائ الطبیعه» تبیین علمی كتب مقدس محور، بیابد، سخنان افرادی مانند دیوید هیوم كه «متافیزیك» را «سفسطه» یا كانت كه «ماورائ الطبیعه» را «بولفضولی های عقل نظری» می دانند، سست و بی بنیاد می گردد و برهان از دست كسانی كه با اتكائ به «رساله فلسفی منطقی ویتگنشتاین» ماورائ الطبیعه را «مهمل ، یاوه و فاقد معنا» شمرده اند، گرفته می شود. (امیر عباس زمانی ، زبان دین ، ص ۴۸) نكته بسیار مهم در معرفت شناسی معنویت كتب مقدس ادیان الهی ، توجه به آسیب شناسی معرفتی آن است.
مهمترین مبنای آسیب شناختی معنویت كتب مقدس ادیان برای تحقق صحیح یك گفتمان سازنده ، توجه به فرآیند شیطانی «دنیوی كردن مفهوم معرفت» در عصر حاضر است كه به نظر نگارنده ، ریشه یابی تاریخی این فرآیند، در امر آسیب شناسی معنویت ، بسیار حیاتی است وخود تحقیقی مفصل می طلبد ونگارنده براین اعتقاد است كه این فرآیند در نگاه نخبگان وبسیاری ازپیروان ادیان ابراهیمی نفوذ كرده است وراه حل آن نیز به قول شاعر نازك اندیش ایرانی ، سهراب سپهری ، این است چشم ها را باید شست ، جور دیگر باید دید و صدای كفش ایمان را در كوچه شوق باید احساس كرد. علیرغم دیدگاه های متفاوت و متنوع ادیان ابراهیمی درباره خداشناسی و معاد شناسی ، همه آنها بر غائب بودن (= در عالم غیب بودن) آموزه هایی مانند خداوند متعال ، انبیائ الهی و... هم داستانند ؛ حتی در «خداشناسی طبیعی (deism)، كه خدا تاثیری بر روند جهان ندارد، می بینم كه می گویند «خدا در جهان ما غائب است» (عبدالرحیم سلیمانی اردستانی ، درآمدی بر الاهیات تطبیقی اسلام و مسیحیت ، ص ۳۹،)۱۳۸۲.
۲ اثبات «وحیانی» بودن: در عصر معاصر مهمترین ملاك برای تمایز معنویت متعالی ادیان الهی از معنویت های مصنوعی و مجعول ، اثبات وحیانی بودن گزاره های كتب مقدس ادیان است ؛ اعتقاد به وحی ، به معنی آسمانی بودن كتب مقدس و غیر بشری بودن ، اصل و مبنای این كتب است ووجود هر گونه خلل درآن ، موجب كاهش اعتباراین كتب خواهدشد. «در دو سنت مسیحیت و اسلام ، وحی و مكاشفه آموزه ای زیربنایی است... در سنت مسیحی سخن از كشف است. خدا خود را به انسان نشان می دهد و بدین طریق او را هدایت می كند... به عقیده آنان (مسیحیان) كامل ترین وحی ، نه در كتاب ، بلكه در انسان منعكس شده است (عبدالرحیم سلیمانی ، درآمدی بر الاهیات تطبیقی اسلام و مسیحیت ، ص ۳۹،۱۳۸۲)دراسلام نیز وحی بر كاملترین انسان در قالب كتاب (كلام) عرضه شده است و پیامبر گرامی اسلام ص وحی قرآنی مجسم بود ؛ البته با نگاهی عمیق تر می توان گفت كه گرچه انبیائ الهی مانند موسی ع و عیسی ع و محمدص از بین ما رفته اند اما «قوام هر دینی بر دوش بنیانگذار آن است و پیروان هر دین مدارجی كه طی می كنند و فضایلی كه كسب می كنند از بركت بنیانگذار آن است ؛ این كه حضرت عیسی ع در انجیل فرموده است ، «تا روز قیامت با شما هستم» منحصر به ایشان نیست» (مجله هفت آسمان ، مصاحبه به دكتر محمود بینا مطلق ، شماره ۱، ص۲۰)بنابراین اثبات وحیانی بودن كتب مقدس و اعتقاد به آن ، از دیگر مبانی حجبیت و مشروعیت معنویت كتب مقدس است و راه را برای ایجاد گفتمان سازنده ادیان در موضوع معنویت هموار می كند.
۳ اثبات اتصال تاریخی: شناختن «ماخذ» و «منبع» افكار و اندیشه ها، برای انسان عصر مدرنیسم اهمیت بسیاری دارد. امروزه تاریخی نگری از مشخصه های اصلی ارزیابی اعتبار یا بی اعتباری اندیشه ها است. برای پیروان ادیان الهی بسیار مهم است كه پیوستگی تاریخی عقاید و احكام خودشان را با حال و هوای زمان پیامبرانشان بدانند ؛ بنابراین تنها راه برای ایشان مراجعه به كتب مقدسشان است. اتصال تاریخی كتب مقدس و پیوستگی زمانی آن نقش كلیدی در ارائه معنویتی منسجم و عمیق دارد. قرآن كریم ، تنها كتاب دینی است كه به دلیل دو سنت الهی و بشری ، پیوستگی تاریخی خویش را كاملا و به گونه ای اعجاب آور حفظ كرده است ؛ نخست سنت الهی حفظ (انا نحن نزلنا الذكر و انا له لحافظون) و دیگری سنت بشری تلاوت و قرائت قرآن كریم. پیوستگی تاریخی كتب مقدس ، رابطه ای مستقیم با مشروعیت معنویت این كتب دارد و هرچه انسجام تاریخی الفاظ و معانی آن ، منسجم تر باشد، هیمنه معنوی آنها نیز بیشتر است. به نظر می رسد قرآن كریم ، تنها كتاب مقدسی باشد كه از انسجام لفظی و معنایی اعجاب آوری در طول تاریخ برخوردار است. و زمینه های هرمنوتیكی آن ، در مقایسه با دیگر كتب مقدس ادیان الهی ، كمتر می باشد.
معنویت كتب مقدس
مراد از معنویت كتب مقدس ،ازیك سو ، روحانیت و قداست این كتاب ها را شامل می شود كه علومی مانند روانشناسی می توانند به عنوان علوم كمكی به تبیین علمی كاربردی این بعد از معنویت كتب مقدس یاری رسانند ، بعدی كه بسیاربرای نخبگان وعموم پیروان ادیان ابراهیمی مهم وحیاتی است وبه خاستگاه آسمانی و وحیانی داشتن كتب مقدس اشاره دارد ، وازسوی دیگر هم معناداری و معنادهی به اندیشه وزندگی اتباع ادیان را مدنظر قرار می دهد. بنابراین ، مفاهیم سكولار و ماتریالیستی و آن جنبه از آموزه هایی پزیتویستی كه تلاش دارند، گزاره ها و آموزه های كتب مقدس را بی معنا و مهمل جلوه دهند، جایی در این نوشتار نخواهند داشت. نگارنده معتقد است كه اثبات بی معنایی و مهمل بودن آموزه های كتب مقدس ، فقط در فضای معنوی كتب مقدس قابل پیگیری است و به عهده خود كتب مقدس پژوهانی است كه باپیش فرضها وذهنیت های نزدیك تر به كتب مقدس ، به فعالیت علمی مشغول هستند.مقایسه معنویت این كتب ، بهترین راه برای ارزیابی آموزه های آنها در موضوع معنویت است.
از مهمترین بحران های عقلی و احساسی انسان عصر مدرنیسم (یا پسامدرنیسم) بحران معنویت (Crisis of Spirituality) است. معنویت (Spirituality) و معنوی (Spiritual) واژه گانی جهانشمول و پر كاربرد در ادبیات دینی وعلمی این عصرمحسوب می شود ؛ حتی اخیرا همنشینی واژه معنویت با سیاست و مدیریت را نیز شاهدیم. علومی مانند الهیات ، عرفان ،فلسفه ، كلام ، تاریخ و غیر آن ، تبیین معنویت را از دیدگاه خویش رقم زده اند و در گفتگوهای بین الادیان ، مفهوم معنویت ، یكی از مفاهیم كلیدی برای دست یافتن به «فهم مشترك» و «زبان مشترك» بین فعالان این عرصه بین المللی است. این نوشتار، درآمدی بر «گفتمان معنویت (Discourse of Spirituality)با محوریت كتب مقدس (تورات ، انجیل و قرآن) و مرجعیت (authority) آنها، به عنوان چارچوبی مدرن ، نوین و امروزی برای تعامل و همكاری سازنده ادیان ابراهیمی ، این پیام آوران واقعی امنیت و صلح جهانی ، خواهد بود. كتب مقدس ادیان ابراهیمی به ویژه قرآن مجید، از معنویتی برخوردار هستند كه اگر مورد مراجعه مستقیم و بی غرض قرار گیرند، و آموزه های آنها بی دخالت ذهنیت ها و پیش فرضهای مادی ، به گفتگو گذاشته شوند، ما شاهد همگرایی و همدلی بیشتر نخبگان ادیان ابراهیمی خواهیم بود ؛ و این همگرایی به گفتگو و گفتمانی منتهی خواهد شد كه منطق ، استدلال و نوآوری بر آن حاكم خواهد بود و نمونه بارز تحقق ارتباطات فرهنگی بین المللی و زمینه ساز گفتگوی سازنده نمایندگان تمدنهای توحیدگرابه شمارخواهدرفت.
معنویت چیست؟
از آنجایی كه واژه معنویت در زمینه های گوناگونی به كار می رود، تعریف آن مشكل است. «معنویت» درمسیحیت ، واژه ای جا افتاده برای نظریه و تحقق «زندگی در روح القدس» یا تحقق مرید و شاگردی است. اما این لغت در معنای كنونی ، تاریخ نسبتا كوتاهی دارد. كتاب دایره المعارف كاتولیك ، كه قبل از جنگ جهانی اول منتشر شد، هیچ اشاره ای به «معنویت» نداشت ، در حالی كه دایره المعارف جدید كاتولیك ، كه در دهه ۱۹۷۰ منتشر شد، دارای هشت مدخل درباره جنبه های مختلف این موضوع بود. در كتاب های مرجع معتبر مانند لغت نامه آكسفورد و لغت نامه بین المللی وبستر فقط یك تعریف از شش تعریفی كه با معنویت به عنوان یك حوزه تحقیق دینی مطابق است ، عرضه شده است. اما این امر موید تقابل دوگانه بین تعلق خاطر به «امور روحی» و «علایق مادی» است. (فیلیپ شلدراك ، معنویت و الهیات ، ص ۱، حسن قنبری) به نظر می رسد كه امروزه «معنویت» در سنت اسلامی ، واژه ای برای بیان گوهر و باطن دین اسلام (لباب و جوهر) است ، كه می توان تاریخ پیدایش آن را همزمان با نزول آغازین آیات قرآن كریم بر قلب رسول الله ص دانست.
قرآن كریم از هنگام نزول تا زمان حاضر، منبع و مرجع اصلی معنویت بخشی به عقل و قلب مخاطبینش بوده است ؛ قرآن كریم ، هم معنویت به معنای روحانیت و قدسیت را داراست و هم معنویت به معنای معنادهی و معنابخشی به زندگی مسلمین را.
مهمترین مبانی معنویت كتب مقدس
۱ اعتقاد به «عالم غیب»: ما به عنوان انسان عصر پسامدرنیسم ، به هر دینی كه از ادیان ابراهیمی پایبند باشیم ، چه بخواهیم چه نخواهیم ، از یك فاصله تاریخی با زمان نزول كتب مقدس و حیات پیام آوران الهی ، برخورداریم ؛ مثلا یك مسیحی امروزی ، ۲۰۰۶ سال و اندی و یك مسلمان معاصر ۱۴۲۷ سال و اندی از زمان حیات پیامبران خدا (سلام الله علیهم اجمعین) و نزول كتب مقدس فاصله زمانی دارد. اگر از ما سوال كنند كه مبنای اعتقادتان به پیامبران و كتب گذشته چیست؟ آنها كه ازشما غایب شده اند؟ مهمترین مبنای مشروعیت و حجبیت كتب مقدس ارائه «توجیه معرفتی ( ©Epistemic Justification پیرامون «عالم غیب» یا «ماورائ الطبیعه» (متافیزیك) است. كلید شناخت معنویت كتب مقدس ، معرفت شناسی (epistmology) عالم غیب از دیدگاه آنهاست. اگر «ماورائ الطبیعه» تبیین علمی كتب مقدس محور، بیابد، سخنان افرادی مانند دیوید هیوم كه «متافیزیك» را «سفسطه» یا كانت كه «ماورائ الطبیعه» را «بولفضولی های عقل نظری» می دانند، سست و بی بنیاد می گردد و برهان از دست كسانی كه با اتكائ به «رساله فلسفی منطقی ویتگنشتاین» ماورائ الطبیعه را «مهمل ، یاوه و فاقد معنا» شمرده اند، گرفته می شود. (امیر عباس زمانی ، زبان دین ، ص ۴۸) نكته بسیار مهم در معرفت شناسی معنویت كتب مقدس ادیان الهی ، توجه به آسیب شناسی معرفتی آن است.
مهمترین مبنای آسیب شناختی معنویت كتب مقدس ادیان برای تحقق صحیح یك گفتمان سازنده ، توجه به فرآیند شیطانی «دنیوی كردن مفهوم معرفت» در عصر حاضر است كه به نظر نگارنده ، ریشه یابی تاریخی این فرآیند، در امر آسیب شناسی معنویت ، بسیار حیاتی است وخود تحقیقی مفصل می طلبد ونگارنده براین اعتقاد است كه این فرآیند در نگاه نخبگان وبسیاری ازپیروان ادیان ابراهیمی نفوذ كرده است وراه حل آن نیز به قول شاعر نازك اندیش ایرانی ، سهراب سپهری ، این است چشم ها را باید شست ، جور دیگر باید دید و صدای كفش ایمان را در كوچه شوق باید احساس كرد. علیرغم دیدگاه های متفاوت و متنوع ادیان ابراهیمی درباره خداشناسی و معاد شناسی ، همه آنها بر غائب بودن (= در عالم غیب بودن) آموزه هایی مانند خداوند متعال ، انبیائ الهی و... هم داستانند ؛ حتی در «خداشناسی طبیعی (deism)، كه خدا تاثیری بر روند جهان ندارد، می بینم كه می گویند «خدا در جهان ما غائب است» (عبدالرحیم سلیمانی اردستانی ، درآمدی بر الاهیات تطبیقی اسلام و مسیحیت ، ص ۳۹،)۱۳۸۲.
۲ اثبات «وحیانی» بودن: در عصر معاصر مهمترین ملاك برای تمایز معنویت متعالی ادیان الهی از معنویت های مصنوعی و مجعول ، اثبات وحیانی بودن گزاره های كتب مقدس ادیان است ؛ اعتقاد به وحی ، به معنی آسمانی بودن كتب مقدس و غیر بشری بودن ، اصل و مبنای این كتب است ووجود هر گونه خلل درآن ، موجب كاهش اعتباراین كتب خواهدشد. «در دو سنت مسیحیت و اسلام ، وحی و مكاشفه آموزه ای زیربنایی است... در سنت مسیحی سخن از كشف است. خدا خود را به انسان نشان می دهد و بدین طریق او را هدایت می كند... به عقیده آنان (مسیحیان) كامل ترین وحی ، نه در كتاب ، بلكه در انسان منعكس شده است (عبدالرحیم سلیمانی ، درآمدی بر الاهیات تطبیقی اسلام و مسیحیت ، ص ۳۹،۱۳۸۲)دراسلام نیز وحی بر كاملترین انسان در قالب كتاب (كلام) عرضه شده است و پیامبر گرامی اسلام ص وحی قرآنی مجسم بود ؛ البته با نگاهی عمیق تر می توان گفت كه گرچه انبیائ الهی مانند موسی ع و عیسی ع و محمدص از بین ما رفته اند اما «قوام هر دینی بر دوش بنیانگذار آن است و پیروان هر دین مدارجی كه طی می كنند و فضایلی كه كسب می كنند از بركت بنیانگذار آن است ؛ این كه حضرت عیسی ع در انجیل فرموده است ، «تا روز قیامت با شما هستم» منحصر به ایشان نیست» (مجله هفت آسمان ، مصاحبه به دكتر محمود بینا مطلق ، شماره ۱، ص۲۰)بنابراین اثبات وحیانی بودن كتب مقدس و اعتقاد به آن ، از دیگر مبانی حجبیت و مشروعیت معنویت كتب مقدس است و راه را برای ایجاد گفتمان سازنده ادیان در موضوع معنویت هموار می كند.
۳ اثبات اتصال تاریخی: شناختن «ماخذ» و «منبع» افكار و اندیشه ها، برای انسان عصر مدرنیسم اهمیت بسیاری دارد. امروزه تاریخی نگری از مشخصه های اصلی ارزیابی اعتبار یا بی اعتباری اندیشه ها است. برای پیروان ادیان الهی بسیار مهم است كه پیوستگی تاریخی عقاید و احكام خودشان را با حال و هوای زمان پیامبرانشان بدانند ؛ بنابراین تنها راه برای ایشان مراجعه به كتب مقدسشان است. اتصال تاریخی كتب مقدس و پیوستگی زمانی آن نقش كلیدی در ارائه معنویتی منسجم و عمیق دارد. قرآن كریم ، تنها كتاب دینی است كه به دلیل دو سنت الهی و بشری ، پیوستگی تاریخی خویش را كاملا و به گونه ای اعجاب آور حفظ كرده است ؛ نخست سنت الهی حفظ (انا نحن نزلنا الذكر و انا له لحافظون) و دیگری سنت بشری تلاوت و قرائت قرآن كریم. پیوستگی تاریخی كتب مقدس ، رابطه ای مستقیم با مشروعیت معنویت این كتب دارد و هرچه انسجام تاریخی الفاظ و معانی آن ، منسجم تر باشد، هیمنه معنوی آنها نیز بیشتر است. به نظر می رسد قرآن كریم ، تنها كتاب مقدسی باشد كه از انسجام لفظی و معنایی اعجاب آوری در طول تاریخ برخوردار است. و زمینه های هرمنوتیكی آن ، در مقایسه با دیگر كتب مقدس ادیان الهی ، كمتر می باشد.
معنویت كتب مقدس
مراد از معنویت كتب مقدس ،ازیك سو ، روحانیت و قداست این كتاب ها را شامل می شود كه علومی مانند روانشناسی می توانند به عنوان علوم كمكی به تبیین علمی كاربردی این بعد از معنویت كتب مقدس یاری رسانند ، بعدی كه بسیاربرای نخبگان وعموم پیروان ادیان ابراهیمی مهم وحیاتی است وبه خاستگاه آسمانی و وحیانی داشتن كتب مقدس اشاره دارد ، وازسوی دیگر هم معناداری و معنادهی به اندیشه وزندگی اتباع ادیان را مدنظر قرار می دهد. بنابراین ، مفاهیم سكولار و ماتریالیستی و آن جنبه از آموزه هایی پزیتویستی كه تلاش دارند، گزاره ها و آموزه های كتب مقدس را بی معنا و مهمل جلوه دهند، جایی در این نوشتار نخواهند داشت. نگارنده معتقد است كه اثبات بی معنایی و مهمل بودن آموزه های كتب مقدس ، فقط در فضای معنوی كتب مقدس قابل پیگیری است و به عهده خود كتب مقدس پژوهانی است كه باپیش فرضها وذهنیت های نزدیك تر به كتب مقدس ، به فعالیت علمی مشغول هستند.مقایسه معنویت این كتب ، بهترین راه برای ارزیابی آموزه های آنها در موضوع معنویت است.
![[-]](http://www.flashkhor.com/forum/images/collapse.gif "[-]")
