ترس از دندانپزشکی و راههای غلبه بر آن

[bOoOoOy]

اسمش كه می آید روی پیشــانی خیلی ها عرق سرد می نشیند. بسیاری از آن به عنوان یكی از بدترین تجربیات زندگی شان یاد می كنند. تعداد زیادی از والدین وقتی می خواهند بچه شان را بترسانند از این واژه استفاده می كنند؛ دندانپزشكی. ترس از دندانپزشكی یا دنتال فوبیا یا ادونتوفوبیا یكی از ترس های مرضی رایج در سراسر دنیاست كه باعث می شود بسیاری از مردم صرفا به واسطه همین وحشت از مراجعه به دندانپزشك خودداری كرده و در نهایت با مشكلاتی بسیار پیچیده تر و دردناك تر روبه رو شوند.

به گزارش سلامت نیوز اما به راستی ترس از دندانپزشكی چقدر واقعی است؟ آیا راهی برای غلبه بر آن وجود دارد؟ برای آشنایی هر چه بیشتر با این مشكل پای صحبت های دكتر فرخ آصف زاده متخصص دندانپزشكی ترمیمی و زیبایی، عضو آكادمی دندانپزشكان زیبایی ایالات متحده و یكی از متخصصان برجسته كشور در زمینه درمان های دندانپزشكی زیبایی نشستیم.

ترس از دندانپزشكی یعنی چه؟

ترس از دندانپزشكی یا دنتال فوبیا (كه البته با اسامی دیگری نیز شناخته می شود) یكی از رایج ترین انواع فوبیا (یا همان ترس های مرضی) در سراسر دنیاست. این ترس می تواند درجات مختلفی از خفیف تا بسیار شدید داشته باشد. گاهی اوقات شدت این ترس تا حدی زیاد می شود كه در شرایط عادی نمی توان بیمار را درمان كرد. تحقیقات صورت گرفته در ایالات متحده نشان داده چیزی حدود 75 درصد از مردم این كشور دچار این مشكل هستند و از این تعداد 5 تا 10 درصد از افراد آنقدر از دندانپزشكی وحشت دارند كه تحت هیچ شرایطی حتی درصورت بروز دردهای دندانی بسیار شدید هم حاضر نیستند به دندانپزشك مراجعه كنند. بسیاری نیز فقط در شرایطی به دنبال درمان های دندانپزشكی می روند كه دچار یك مشكل اورژانسی شده باشند. خانم ها بیشتر از آقایان و جوانان بیشتر از افراد مسن دچار این مشكل هستند. ترس از دندانپزشكی، یك مشكل واقعی است كه می تواند دردسرهای زیادی هم برای بیمار و هم برای دندانپزشك به همراه داشته باشد.

تجربه بد دارید؟

ترس از دندانپزشكی جنبه های مختلفی دارد. بیماران مختلف گاهی از تمام درمان های دندانپزشكی وحشت دارند و در برخی موارد صرفا از یك مورد خاص می ترسند مثل تزریق بی حسی، صدای فرز و تراشیده شدن دندان، ابزارآلات جراحی و درد حین كار. اینكه چرا كسی ممكن است از این موارد وحشت داشته باشد، علل مختلفی دارد. تجربه ناخوشایند دندانپزشكی در دوران كودكی یا یك درمان دردناك در بزرگسالی جزء اصلی ترین علل ترس از دندانپزشكی هستند. برخی از افراد هم خودشان تجربه دندانپزشكی دردناكی نداشته اند اما آنقدر مطالب ترسناك درباره دندانپزشكی شنیده اند كه از انجام این درمان ها وحشت دارند. این مسئله بیشتر در كودكان دیده می شود. گاهی اوقات هم بیمار به واسطه تجربیات ناخوشایندی كه در سایر درمان های پزشكی داشته به طور كلی از هر روند درمانی ای از جمله دندانپزشكی وحشت دارد.

ترس از ناشناخته ها

یكی از اصلی ترین علل وحشت از هر چیزی ناشناخته بودن ماهیت آن است. وقتی ندانیم قرار است با چه روبه رو شویم، خواه ناخواه دچار اضطراب و استرس می شویم كه در برخی افراد این حالت می تواند بسیار شدید و حتی فلج كننده باشد. یك دلیل مهم وحشت بسیاری از بیماران از درمان های دندانپزشكی این است كه از مراحل درمان و ماهیت آن اطلاع درستی ندارند. درمان های دندانپزشكی به گونه ای است كه بیمار اصلا نمی تواند مراحل درمانی را ببیند و چون روی اتفاقی كه داخل دهانش می افتد هیچ كنترلی ندارد، در نتیجه دچار اضطراب و وحشت می شود.

بزرگ ترها بیشتر از کوچولوها می ترسند

ترس كودكان از دندانپزشكی هم چیزی شبیه ترس بزرگسالان است. در كودكان هم مثل آدم بزرگ ها ترس یا به واسطه تجربه ناخوشایند قبلی یا اطلاعات ترسناكی كه از دوستان همسن خود یا از بزرگ ترها شنیده اند، ایجاد می شود. متأسفانه بسیاری از والدین از دندانپزشكی به عنوان نوعی تنبیه استفاده می كنند، مثلا به بچه می گویند اگر كار بدی بكنی می بریمت دندانپزشكی بهت آمپول بزنه یا به دكتر می گویم دندانت را بكشد، در نتیجه در ذهن بچه دندانپزشكی به صورت یك محل ترسناك و درمان های آن به شكل نوعی تنبیه دردناك شكل می گیرد.

در این شرایط خیلی طبیعی است كه كودك از دندانپزشكی بترسد. یك نكته جالب اینكه ترس بزرگسالان از كودكان بسیار شدیدتر و عمیق تر است. ترس كودك را می توان تعدیل و منحرف كرد اما در مورد بیماران بزرگسال این امكان تقریبا وجود ندارد. یك دندانپزشك باحوصله كه تجربه كار با اطفال را داشته باشد، معمولا با به كارگیری ترفندهای خاصی می تواند ترس كودك را كاهش داده و درمان لازم را برای او انجام دهد، البته در برخی موارد كودك در حدی بیقراری می كند كه نشاندن او روی صندلی دندانپزشكی عملا غیرممكن شده و دندانپزشك ناچار می شود او را برای بیهوشی بفرستد. برای كاهش ترس كودكان، رفتار صحیح و سنجیده والدین به خصوص در منزل كمك بسیار مؤثری است.

مزد ترس

ترس از دندانپزشكی به خصوص وقتی از حد خفیف بیشتر باشد می تواند دردسرهایی جدی برای بیمار و دندانپزشك به دنبال داشته باشد. بسیاری از مردم به دلیل این ترس حاضر نیستند به دندانپزشكی رفته و پوسیدگی های دندانی و مشكلات لثه های خود را برطرف كنند. درنتیجه، این مشكلات روز به روز پیشرفت كرده و باعث بروز تخریب شدیدتری در دندان و لثه ها می شود. بعد از مدتی دندان ها دچار درد شدید یا شكستگی می شوند؛ لثه ها تحلیل رفته و خونریزی می كنند، دهان بدبو و بیمار در جویدن دچار مشكل شده و خیلی زود روند زندگی بیمار دچار اختلال می شود. در نهایت بیمار چاره ای جز مراجعه به دندانپزشك ندارد اما این تازه اول مشكلات است.

در این اوضاع دندانپزشك با شرایطی روبه رو می شود كه درمان آنها بسیار سخت است. التهاب و عفونت لثه ها كه شاید قبلا با یك جرم گیری ساده قابل درمان بود، ممكن است نیاز به جراحی داشته باشد. از سوی دیگر معمولا در این شرایط تخریب دندان ها در حدی است كه ترمیم و بازسازی آنها كار دشوار و گرانقیمتی خواهد بود و حتی بعد از انجام درمان نیز نمی توان نسبت به موفقیت آن و ماندگاری دندان اطمینان كافی داشت. دندانپزشك برای انجام همین درمان دشوار نیز اول باید یك بیمار ترسیده و مضطرب را كنترل كند. در واقع نتیجه ترس از دندانپزشكی و عدم مراجعه به موقع به پزشك تحمل درمان های سنگین تر، گران تر و با درصد موفقیت پایین تر است.

چطور نترسیم؟

برای كنترل ترس از دندانپزشكی راه های مختلفی وجود دارد. در مورد كودكان همان طور كه اشاره شد، والدین نقش بسیار مؤثری بر عهده دارند، آنها برای كاهش ترس كودك باید حتما با دندانپزشك مشورت كرده و طبق توصیه های او اطلاعات خاصی را به كودك انتقال دهند. والدین اصلا نباید درباره مراحل درمان با كودك صحبت كنند بلكه تمركز صحبت ها باید بر زیبا شدن و سالم شدن دندان ها و از بین رفتن درد و ناراحتی كودك بعد از درمان باشد.

در مورد بزرگسالان روش های متنوعی برای كاهش ترس وجود دارد. در این بین دندانپزشك نقش بسیار مهمی در كاهش اضطراب بیمار بر عهده دارد. دندانپزشك با توضیح مراحل درمان برای بیماران وحشت زده، می تواند ترس آنها از لوازم و مراحل درمانی را كاهش دهد. بیمارانی كه از دندانپزشكی وحشت دارند می توانند پیش از شروع درمان از دندانپزشك بخواهند مراحل درمان و لوازم مورد استفاده را برای آنها توضیح دهد. ترس از تزریق بی حسی یكی از شایع ترین ترس های بیماران است. در این مورد باید گفت تزریق دندانپزشكی برخلاف ظاهر ترسناك سرنگ های فلزی آن اصلا به اندازه تزریق های سایر نقاط بدن دردناك نیست. سوزن های دندانپزشكی بسیار ظریف تر و نازك تر از سوزن های تزریقات عادی هستند. همین مقایسه ساده می تواند ترس شما را به شكل قابل ملاحظه ای كاهش دهد. در ضمن یادتان باشد حاصل همین تحمل چند ثانیه ای تزریق، می تواند درمانی بدون درد و استرس باشد. در ضمن برخی از دندانپزشكان برای كاهش درد در لحظه تزریق از ژل های بی حسی موضعی استفاده می كنند كه در كاهش درد تزریق كمابیش مؤثر است. اخیرا دستگاه جدیدی به بازار عرضه شده كه با كمك آن می توان تزریق بدون دردی را انجام داد. این دستگاه كه «دنتال وایب» نام دارد با ایجاد لرزش هنگام تزریق مانع از ارسال پیام درد ایجاد شده هنگام تزریق به مغز می شود.

در برخی از بیماران كه ترس شان در حد متوسط تا شدید است، مصرف داروهای آرام بخش چند ساعت پیش از درمان می تواند مؤثر باشد. بیمار با مشورت با دندانپزشك می تواند چند ساعت قبل از درمان از یك داروی آرا م بخش ملایم استفاده كند. در این شرایط داروهایی نظیر دیازپام 2 یا 5، كلردیازپوكساید 5 یا اكسازپام می توانند داروهای مناسبی باشند. اما در برخی شرایط شدت وحشت بیمار در حدی است كه با روش های فوق قابل كنترل نیست. در این حالت بهتر است بیمار به یك روانپزشك ارجاع داده شود. گزینه دیگر درمان بیمار در شرایط بیهوشی است. در این حالت دندانپزشك برای بیمار بیهوش درمان های ضروری را انجام می دهد.