نقش محرم در پیروزی انقلاب اسلامی

[# αпGεʟ]

انقلاب اسلامی پدیده‌ای بی نظیر میان انقلاب‌های بزرگ دنیا به شمار می‌آید. کلید انقلاب اسلامی از دهه ” 1340و به ویژه محرم ”ھ1342در ایران زده شد. قیام خونین  15خرداد 1342مقدمه‌ای شد برای آغاز موجی عظیم علیه رژیم ستم شاهی پهلوی که نتیجه آن پیروزی انقلاب اسلامی در ” 22بهمن ”1357بود.

---

ملت ایران در تمامی تحرکات سیاسی فرهنگی خود به نحوی تحت تأثیر پیام عاشورا است و این طبیعی‌ترین بستر تحولات انقلابی در ایران اسلامی به شمار می‌آید. نگاهی به تحولات ایران در دوره رضاخان و محمدرضا پهلوی که هر دو به ستیز با اسلام و اقامه شعائر دینی در ایران برخاسته بودند و سرنوشت آن پدر و پسر از یک طرف و پیروزی انقلاب اسلامی به رهبری یک زعیم دینی از سوی دیگر تأثیر مذهب و مؤلفه های دینی را در تحولات سیاسی اجتماعی ایران آشکار می‌سازد.

با نزدیک شدن ایام سوگواری اباعبدالله حسین (ع)، رژیم پهلوی فشار بر مردم را دو چندان کرد. از ”ھ 22آبان ماه حکومت نظامی و ممنوعیت رفت و آمد از ساعت ”ھ 9شب به بعد اعلام شد.

مردم در نخستین شب از دهه اول ماه محرم به پشت بام‌های خانه‌ها رفتند و با سر دادن «الله اکبر» شکلی جدید از اعتراض ضد شاهی را نشان دادند. به رغم اطلاعیه‌های دولت نظامی تیمسار «ازهاری» مبنی بر ممنوعیت آمد وشد، برخی از مردم در تهران با نادیده گرفتن ساعات منع عبور و مرور به خیابان‌ها ریختند و تظاهرات کردند. نظامیان در ابتدا با شلیک هوایی خواستار پراکندگی مردم شدند اما سپس مردم را به گلوله بستند. روز بعد دولت وقت اعلام کرد که در درگیری شب گذشته ”ھ 7تن کشته و ”ھ 24تن زخمی شدند.

این در حالی است که برخی منابع خارجی از جمله سفیر وقت انگلیس تعداد کشته‌شدگان را حدود ”ھ 500تن ذکر کردند.

در این ایام رژیم پهلوی با شدت بخشیدن به خشونت‌ها در شهرستان‌ها نیز حملات گسترده ضد مردمی را افزایش داد. عمال رژیم پهلوی به تظاهرکنندگان در صحن امام رضا (ع) در مشهد مقدس حمله کردند که این امر منجر به کشته و زخمی شدن ده‌ها تن شد. در ”ھ 6آذر ماه ”ھ 57امام خمینی به مناسبت این حمله، عزای عمومی اعلام و مردم را به ادامه مبارزه دعوت کردند.

راهپیمایی میلیونها تن در تهران و سراسر ایران در روزهای تاسوعا و عاشورای حسینی در سال 57 کمر رژیم شاه و آمریکا را در حمایت از شاه شکست

اقبال عمومی از این دعوت و سخنان پرشور روحانیون و وعاظ در مساجد و تکایا و حسینه‌ها و دیگر محافل مذهبی منجر به حضور چشمگیر مردم به ویژه جوانان در این محافل شد. تاکید سخنرانان بر الگو پذیری از سالار شهیدان و خاندان عصمت و طهارت و ترغیب مردم به ایستادگی در مقابل سلطنت منفور پهلوی و درباریان فاسد به گونه ای مردم را به خروش آورد که رژیم پهلوی ناچار به عقب نشینی شد.

سرکردگان رژیم فاسد و منحط پهلوی که می‌دیدنداقدامات سخت گیرانه و سرکوب گرانه آنها، خشم و انزجار مردم علیه رژیم را افزایش داده و آنها را منسجم تر و مصمم تر از گذشته کرده است تصمیم گرفتند برای جلوگیری از غلیان احساسات مردمی، اندکی از فشارها بکاهند. از این رو عزاداری و راه پیمایی در روز تاسوعا و عاشورای حسینی آزاداعلام شد. با تقسیم کردن تهران به دو قسمت شمالی و جنوبی، عزاداران تنها می‌توانستند در قسمت جنوبی شهر به عزاداری بپردازند.

راهپیمایی میلیونها تن در تهران و سراسر ایران در روزهای تاسوعا و عاشورای حسینی در سال 57 کمر رژیم شاه و آمریکا را در حمایت از شاه شکست و از آن پس هر سال، محرم و عاشورا عرصه بسیج نیروهای مومن به انقلاب اسلامی و افزایش روح سلحشوری در مدافعان انقلاب گردید و در طول دوران 8 سال دفاع حسین گونه ملت ایران نیز محرم و عاشورا و نام مقدس سالار شهیدان و اصحابش نه تنها به عنوان رمز عملیات و اسامی لشگرها و گردانها و عملیات موفق سپاه اسلام، بلکه به عنوان مهمترین الگو و انگیزه عموم رزمندگان، تأثیر معجزه آسای خویش را برجای نهاد.

تأثیر فرهنگ تاسوعاو عاشورادر پیدایش انقلاب اسلامی.

1. تأثیر بر اهداف و انگیزه‌های انقلابیان.

هدف و انگیزه مردم ایران از انقلاب اسلامی، نابودی ظلم، استبداد و استکبار و برپایی حکومت عدل الهی و اجرای احکام اسلامی به عنوان «معروف» و جلوگیری از وابستگی به اجانب و بیگانگان به عنوان «منکر» بود. اینها همان انگیزه و هدف امام حسین (ع) از قیام عاشورا بود آنجا که می‌فرماید: «انما خرجت لطلب الاصلاح فی امة جدی ارید ان آمر بالمعروف و انهی عن المنکر و اسیر بسیرة جدی و ابی‌علی ابن ابی طالب (ع)».

اگر یزیدبن معاویه تجاهر به فسق و فجور داشت، خاندان پهلوی نیز همان گونه عمل می‌کردند و به عنوان نمونه باید گفت: اسلام زدایی را تا آنجا رساندند که به طور رسمی تاریخ هجرت پیامبر اکرم (ص) را به تاریخ شاهنشاهی تبدیل کردند: اما راحل (ره) درباره تأثیرتاسوعا و عاشورا بر اهداف و انگیزه‌های انقلاب اسلامی می‌فرماید: «حضرت سیدالشهدا به همه آموخت که در مقابل ظلم، در مقابل ستم، در مقابل حکومت جائر چه باید کرد.».

برخی از علمای اسلامی بر این عقیده‌اند که مهم‌ترین انگیزه امام حسین (ع) ازاین قیام، ایجاد حکومت اسلامی بوده است، امام خمینی (ره)، در این زمینه می‌فرماید: «زندگی سیدالشهدا، زندگی حضرت صاحب (ع)، زندگی همه انبیای عالم، همه انبیا- از اول، از آدم تا حالا- همه شان این معنا بوده است که در مقابل حکومت جور، حکومت عدل را می‌خواستند درست کنند.» از این رو یکی از مهم‌ترین شعارهای انقلابیون انقلاب، این بود:

«نهضت ما حسینیه، رهبر ما خمینیه».

2. تأثیر بر رهبری انقلاب

وجود رهبری حسین گونه همچون امام خمینی (ره) یکی از مهم‌ترین تأثیرات نهضت عاشورا در پیدایش انقلاب اسلامی بود.

مردم ایران، صلابت، شهامت، شجاعت، قاطعیت، سازش ناپذیری و روح حماسی حضرت امام حسین (ع) را در شخصیت امام خمینی (ره) متجلی می‌دیدند و شرایطی که امام حسین (ع) برای رهبر و حاکم جامعه اسلامی توصیف می‌نمود، در او می‌یافتند.

شعار انقلابیان «خمینی، خمینی تو وراث حسینی» مبین این امر است.

اگر یزیدبن معاویه تجاهر به فسق و فجور داشت، خاندان پهلوی نیز همان گونه عمل می‌کردند و به عنوان نمونه باید گفت: اسلام زدایی را تا آنجا رساندند که به طور رسمی تاریخ هجرت پیامبر اکرم (ص) را به تاریخ شاهنشاهی تبدیل کردند

3. تأثیر بر شیوه مبارزه.

در فرهنگ مکاتب مادی نباید مشت به نبرد با درفش برود؛ اما مردم ایران تحت تأثیر نهضت عاشورا، روحیه شهادت طلبی امام حسین (ع) و اصحابش را در خاطره‌ها مجدداً تکرار می‌کردند. هنگامی جوانان انقلابی با شعارهای «الله اکبر» و «توپ، تانک، مسلسل، دیگر اثر ندارد...» با تانک‌ها و مسلسل‌های رژیم ستم شاهی مقابله می‌نمودند، امام راحل می‌فرمود:

«کیفیت مبارزه را اینکه قیام در مقابل یک حکومت قلدری که همه جا را در دست دارد، با یک عده معدود باید چه طور باشد، اینها چیزهایی است که حضرت سیدالشهدا به ملت آموخته است».

مردم از فرد ستیزی به دور بوده و تحت تأثر رأفت اسلامی و با الهام از سیره امام حسین (ع) با دشمنان خود (مانند حر بن یزید ریاحی و...) با شعار «گل در مقابل گلوله» فریاد می‌زند: «ارتش ایرانی حسینی شده، رهبر ایران خمینی شده».

چهار. تأثیر از طریق ایام و اماکن عزاداری.

ایام عزاداری امام حسین (ع) و اماکن- از قبیل مساجد، تکایا و خیمه‌های عزاداری امام حسین (ع) - به عنوان مهم‌ترین زمان و مکان برای فعالیت نیروهای انقلاب و بیداری مردم از مفاسد حکومت پهلوی و سازمان دهی آنان برای راهپیمایی، تظاهرات و فعالیت‌های انقلابی، محسوب می‌گردید.

اساساً در طول دو ماه محرم و صفر در سال اوج‌گیری انقلاب اسلامی، نقطه اوج آن؛ یعنی، همان تاسوعا و عاشورای حسینی بود که به کلی پایه‌های اسلامی رژیم ستم شاهی لرزید.

سران ساواک در تحلیل‌های درون سازمانی خود گفته بودند: اگر ما بتوانیم ماه محرم را به خوبی پشت سربگذاریم، رژیم پهلوی ماندنی است و همه دیدیم که بعد از اربعین حسینی در سال 1399 ه. ق رژیم 2500 ساله شاهنشاهی در کمتر از یک ماه ساقط شد.