نظام حقوقی
نظام حقوقی عربستان سعودی برگرفته از فقه حنبلی یکی از مذاهب اسلامی است. بر اساس احکام دین اسلام، مردان در صورت تمایل مجاز به ازدواج با حداکثر چهار زن هستند.
مجازات زنای محصنه در کشور سعودی، سنگسار است.
مجازات قتل عمد، قاچاق مواد مخدر، عمل لواط و سرقت مسلحانه، در کشور عربستان سعودی اعدام است.
بر اساس رویه معمول در عربستان سعودی، محکومان به اعدام را معمولاً گردن میزنند. اما در برخی موارد نیز محکومین به اعدام، تیرباران میشوند. در برخی موارد مرتبط با جرایم سنگین، جسد محکومین پس از گردنزدهشدن برای عبرت به صلیب کشیده میشود.
همنشینی زنان و مردان
مطابق سنت رایج در عربستان سعودی، در مراسم عروسی و میهمانیها، محل میهمانان زن و مرد از هم جُداست.
وضع زنان
سن ازدواج
تاکنون قانونی برای «تعیین حداقل سن ازدواج» در عربستان سعودی وضع نشده است. برخی از روحانیون تندروی سعودی با قانونیشدن «تعیین حداقل سن ازدواج» مخالفت میکنند، اما با این وجود تاکید دارند که بر اساس قوانین اسلامی، عروس باید در هنگام ازدواج به بلوغ جنسی رسیده باشد.
رانندگی
رانندگی زنان در عربستان سعودی ممنوع است و با وجود برخی تلاشهای انجام شده برای برداشتن این ممنوعیت، به دلیل مخالفت مقامهای دینی این کشور، این تلاشها به نتیجه نرسیده است.
در ۲۴ اوت ۲۰۰۶ (میلادی) طرح یکی از نمایندگان مجلس مشورتی عربستان سعودی در مورد دادن حق رانندگی به زنان این کشور رد شد. رییس مجلس این کشور در این مورد گفت: موضوع رانندگی زنان بر اساس فتوای مقامات مذهبی کشور ممنوع است و مجلس حق دخالت در این مورد را ندارد. آل زلفه، نمایندهای که موضوع لزوم دادن حق رانندگی به زنان را مطرح کرده بود، میگوید: چنانچه زنان حق رانندگی داشته باشند، مجبور به بهکارگیری مردان بیگانه به عنوان راننده نیستند و این مسئله افزون بر حل مشکلات اجتماعی، به اقتصاد خانواده نیز کمک میکند.
در سال ۱۹۹۰ (میلادی)، چهار زن آلمانیالاصل مقیم سعودی، با نادیده گرفتن این ممنوعیت، اقدام به رانندگی در سطح شهر ریاض کردند که بلافاصله توسط پلیس دستگیر شدند. روزنامههای محلی نوشتهٔ توهین آمیزی علیه آنان پخش کردند و خواستار اخراج آنها از شهر شدند.
بزرگان عربستان سعودی نیز بر حرام بودن رانندگی زنان به دلیل ایجاد فساد و آسیب رساندن به عفت، پا فشاری کردند.
از سوی دیگر، سازمان رانندگی عربستان آگاهی داد که علت ممنوعیت رانندگی زنان این است که زنان اگر روبند را نگه دارند، به سختی میتوانند رانندگی کنند و این احتمال تصادفات را افزایش خواهد داد.
حق رأی
دولت عربستان سعودی اعلام کرده که زنان نمیتوانند در نخستین رأیگیری سراسری این کشور که گزینش شورای شهر است، رأی دهند. علما این تصمیم دولت را تأیید و رأی دادن زنان را موجب فساد و خلاف عفت دانستند.[نیازمند منبع] عمر هیاج الزین به عنوان رییس دولت اعلام کرد که زنان فاقد شایستگی لازم برای گزینش دربارهٔ نامزدهای رأیگیری هستند. هر چند برخی دیگر اعلام این ممنوعیت را مشکل هویت زنان میدانستند و این که بیشتر زنان کارت شناسایی ندارند.
تحصیلات و آموزش
با این که دولت سعودی دختران را از آموزش منع نکردهاست و حتی آموزش رایگان نیز برای ایشان در نظر گرفتهاست، حضور دختران در آموزشگاهها و مدارس بسیار محدود است. بر اساس آمار رسمی دولت سعودی، ۵۵ درصد دانش آموزان دبستان، ۷۹ درصد دانش آموزان راهنمایی و ۸۱ درصد دانش آموزان دبیرستان پسر هستند. دیدگاههای سنتی در عربستان سعودی باعث شدهاست که بسیاری از دختران در سنین پایین مدرسه را ترک میگویند. در عربستان سعودی، مدارس و دانشگاههای متفاوت برای دختران و پسران وجود دارد و هیچ مدرسهٔ مختلطی در آن جا یافت نمیشود. با این حال بسیاری بر این باورند که مدرسهها و دانشگاههای مربوط به زنان از کیفیت آموزشی پایینتری برخوردارند. تحصیل زنان در همهٔ رشتههای فنی و مهندسی، و نیز رشتهٔ حقوق ممنوع میباشد.
فعالیت اقتصادی
در قوانین سعودی، زنان تنها مجاز به فعالیت در زمینه آموزش و بهداشت و یا چندین مورد استثنائی دیگر هستند و در حین کار به هیچ صورت اجازه تعامل با مردان را ندارند. آموزش برای زنان بسته به کلاسهای دختران میشود و آنها حق آموزش برای پسران را ندارند. با این حال باز هم شرکت زنان در کارها بسیار بسته است و برای این کارها نیز اجازهٔ رسمی شوهر یا ولی شرط محسوب میشود. علما گماردن زن به هر کاری که باعث همکاری و ارتباط با مردان نامحرم میشود، را حرام اعلام کردهاند.
حضور در اجتماع
ورود زنان بدون همراهمی محرم به بسیاری از مکانهای عمومی سعودی از جمله بانکها، رستورانها و فروشگاهها ممنوع است رستورانهای سعودی معمولاً دو بخش جدا برای مجردها و خانوادهها دارند . بخش خانوادگی رستورانها به غرفههای کوچک تقسیم شدهاست که زنان میتوانند در آن نقاب را برداشته و غذا بخورند بدون این که مرد نامحرمی وارد شود. شرکت زنان در مجامع عمومی حتی در مسجد بسیار کم است. از زنان سعودی انتظار میرود هنگام بیرون آمدن از خانه، حتماً با مرد محرم همراه باشند.
حق سفر
علمای حنبلی سفر زنان را بدون همراهی مردی از محارمش ممنوع میدانند. در سعودی این قانون به دقت اجرا میشود و به زنانی که محرمی به همراه ندارند، اجازهٔ بیرون شدن داده نمیشود. این قانون هم در سفرهای درون کشور و هم در سفرهای برون کشوری انجام میشود.
حجاب
برداشت علمای سعودی از حجاب اسلامی، پوشاندن تمام بدن از جمله چهره و دستهاست. پلیس دینی عربستان همواره بر این نوع پوشش زنان پافشاری داشته و زنانی را که چهرهٔ خود را در دیدگان مردم میگشودند، به زندان و تازیانه محکوم میکردهاست. قانون حجاب از علل محدود کنندهٔ زنان سعودی است.
پوشاندن دستها و چهره برای تمام دخترانی که به بلوغ رسیدهاند، اجباری است. آموزشگاههای سعودی همهٔ دخترانی را که بیش از ده سال سن دارند، مجبور به پوشیدن روبنده میکنند. از زنان و دختران انتظار میرود هنگام بیرون آمدن از خانه، چهره و دستهای خود را به طور کامل بپوشانند. پلیس مذهبی عربستان سعودی که مطوعین نام دارد، بر رعایت حجاب نظارت دقیق دارد. نیروهای مطوعین در مرکزهای خرید، رستورانها، فروشگاهها، معابر و گذرگاهها گشت میزنند و زنانی را که حجاب موافق مقررات شرعی ندارند، دستگیر مینمایند.
در سال ۲۰۰۳ (میلادی)، پافشاری پلیس دینی عربستان سعودی دربارهٔ رعایت روبند، به مرگ پانزده دختر نوجوان در آتشسوزی یک مدرسهٔ راهنمایی دخترانه در مکّه انجامید. نیروهای وابسته به دولت ریاض، در این سانحه، مانع از آن شدند که دخترانی که صورت خود را نپوشانده بودند، از کام آتش بگریزند. روزنامهنگارهای عربستان سعودی در بیرون کشور از این کار نیروهای مطوعین ابراز نفرت و انزجار کردند. مرگ این دختران جنجال بزرگی در عربستان سعودی به راه انداخت و مقامهای سعودی را بر آن داشت تا کنترل کامل آموزشگاههای دخترانه را دوباره بازپس بگیرند. از یک سو این رویداد باعث انتقاد اصلاحطلبان به سیاستهای دینی کشور عربستان سعودی شد، عبدالکریم قلعاد گفت که اجبار زن برای پوشاندن چهرهاش در دین نیست. با این حال این انتقادات، تأثیر ویژهای نداشتهاست و حاکمیت دینی عربستان مخالفت خود را با هر گونه آزادی بیشتر زنان اعلام نمودهاست. پلیس دینی تا به حال برخی از زنان سعودی درسخواندهٔ بیرون کشور را برای جرایمی چون نداشتن پوشش کامل به تازیانه محکوم کردهاست.
در پایان سال ۲۰۰۴ (میلادی)، زنان که تاکنون شناسنامه مستقل نداشتند، و تنها نامشان در شناسنامهٔ پدر آورده میشد، دارای شناسنامهی مستقل گردیدند، اما عبدالعزیز الشیخ با پافشاری بر حرام بودن گشودن چهرهٔ زنان، مخالفت خود را با عکسدار کردن شناسنامهها اعلام کرد الگو:نیازمند به منبع.
فرهنگ روبند
پوشش زنان سعودی در مجامع عمومی، چادر سیاه گشادی است که از سر تا پا را در بر میگیرد و عبایه گفته میشود. پوششی که چهرهٔ زنان سعودی را فرامی گیرد، نقاب (روبنده) نام دارد.
نقابها در عربستان سعودی به سه شکل هستند. نقاب کامل که معمولاً به وسیلهٔ یک یا چند پردهٔ نیمهشفاف یا مشبّک، چشمهای زن را هم میپوشاند، نقاب درزدار یا نقاب مُشِقّ که یک یا دو شکاف برای چشمها در آن در نظر گرفته شدهاست، گونهٔ سوم نیم نقاب است که علاوه بر چشمها، پیشانی و ابروی زن را نیز نمایان میکند. (علما این نوع روبند را حرام دانستهاند) علمای عربستان سعودی از جمله شیخ ابن عثیمین، شیخ ابن باز، شیخ صالح المنجّد و عبدالعزیز الشیخ که از آیین حنبلی و دعوت محمد بن عبدالوهاب، مشهور به سلفیه، پیروی میکنند، اجماعاً باور به واجب بودن پوشانیدن چهره (به جز چشمها) هستند.
ورزش زنان
محافظهکاران مذهبی در عربستان معتقدند که قوانین اسلام ورزش زنان در ملاءعام را حرام کردهاست. سازمان دیدهبان حقوق بشر در گزارشی به تاریخ فوریه ۲۰۱۲ میلادی، مدعی شد که مقامات سعودی رفتاری تبعیضآمیزی نسبت به ورزش زنان در آن کشور دارند. گفتنی است تا قبل از برگزاری المپیک ۲۰۱۲ لندن، عربستان هیچ ورزشکار زنی را به المپیک اعزام نکرده بود و در این رقابتها بود که برای اولین بار دختری از عربستان در رشتهٔ جودو (با پوشش اسلامی) در رقابتهای المپیک حاضر شد.
نظام حقوقی عربستان سعودی برگرفته از فقه حنبلی یکی از مذاهب اسلامی است. بر اساس احکام دین اسلام، مردان در صورت تمایل مجاز به ازدواج با حداکثر چهار زن هستند.
مجازات زنای محصنه در کشور سعودی، سنگسار است.
مجازات قتل عمد، قاچاق مواد مخدر، عمل لواط و سرقت مسلحانه، در کشور عربستان سعودی اعدام است.
بر اساس رویه معمول در عربستان سعودی، محکومان به اعدام را معمولاً گردن میزنند. اما در برخی موارد نیز محکومین به اعدام، تیرباران میشوند. در برخی موارد مرتبط با جرایم سنگین، جسد محکومین پس از گردنزدهشدن برای عبرت به صلیب کشیده میشود.
همنشینی زنان و مردان
مطابق سنت رایج در عربستان سعودی، در مراسم عروسی و میهمانیها، محل میهمانان زن و مرد از هم جُداست.
وضع زنان
سن ازدواج
تاکنون قانونی برای «تعیین حداقل سن ازدواج» در عربستان سعودی وضع نشده است. برخی از روحانیون تندروی سعودی با قانونیشدن «تعیین حداقل سن ازدواج» مخالفت میکنند، اما با این وجود تاکید دارند که بر اساس قوانین اسلامی، عروس باید در هنگام ازدواج به بلوغ جنسی رسیده باشد.
رانندگی
رانندگی زنان در عربستان سعودی ممنوع است و با وجود برخی تلاشهای انجام شده برای برداشتن این ممنوعیت، به دلیل مخالفت مقامهای دینی این کشور، این تلاشها به نتیجه نرسیده است.
در ۲۴ اوت ۲۰۰۶ (میلادی) طرح یکی از نمایندگان مجلس مشورتی عربستان سعودی در مورد دادن حق رانندگی به زنان این کشور رد شد. رییس مجلس این کشور در این مورد گفت: موضوع رانندگی زنان بر اساس فتوای مقامات مذهبی کشور ممنوع است و مجلس حق دخالت در این مورد را ندارد. آل زلفه، نمایندهای که موضوع لزوم دادن حق رانندگی به زنان را مطرح کرده بود، میگوید: چنانچه زنان حق رانندگی داشته باشند، مجبور به بهکارگیری مردان بیگانه به عنوان راننده نیستند و این مسئله افزون بر حل مشکلات اجتماعی، به اقتصاد خانواده نیز کمک میکند.
در سال ۱۹۹۰ (میلادی)، چهار زن آلمانیالاصل مقیم سعودی، با نادیده گرفتن این ممنوعیت، اقدام به رانندگی در سطح شهر ریاض کردند که بلافاصله توسط پلیس دستگیر شدند. روزنامههای محلی نوشتهٔ توهین آمیزی علیه آنان پخش کردند و خواستار اخراج آنها از شهر شدند.
بزرگان عربستان سعودی نیز بر حرام بودن رانندگی زنان به دلیل ایجاد فساد و آسیب رساندن به عفت، پا فشاری کردند.
از سوی دیگر، سازمان رانندگی عربستان آگاهی داد که علت ممنوعیت رانندگی زنان این است که زنان اگر روبند را نگه دارند، به سختی میتوانند رانندگی کنند و این احتمال تصادفات را افزایش خواهد داد.
حق رأی
دولت عربستان سعودی اعلام کرده که زنان نمیتوانند در نخستین رأیگیری سراسری این کشور که گزینش شورای شهر است، رأی دهند. علما این تصمیم دولت را تأیید و رأی دادن زنان را موجب فساد و خلاف عفت دانستند.[نیازمند منبع] عمر هیاج الزین به عنوان رییس دولت اعلام کرد که زنان فاقد شایستگی لازم برای گزینش دربارهٔ نامزدهای رأیگیری هستند. هر چند برخی دیگر اعلام این ممنوعیت را مشکل هویت زنان میدانستند و این که بیشتر زنان کارت شناسایی ندارند.
تحصیلات و آموزش
با این که دولت سعودی دختران را از آموزش منع نکردهاست و حتی آموزش رایگان نیز برای ایشان در نظر گرفتهاست، حضور دختران در آموزشگاهها و مدارس بسیار محدود است. بر اساس آمار رسمی دولت سعودی، ۵۵ درصد دانش آموزان دبستان، ۷۹ درصد دانش آموزان راهنمایی و ۸۱ درصد دانش آموزان دبیرستان پسر هستند. دیدگاههای سنتی در عربستان سعودی باعث شدهاست که بسیاری از دختران در سنین پایین مدرسه را ترک میگویند. در عربستان سعودی، مدارس و دانشگاههای متفاوت برای دختران و پسران وجود دارد و هیچ مدرسهٔ مختلطی در آن جا یافت نمیشود. با این حال بسیاری بر این باورند که مدرسهها و دانشگاههای مربوط به زنان از کیفیت آموزشی پایینتری برخوردارند. تحصیل زنان در همهٔ رشتههای فنی و مهندسی، و نیز رشتهٔ حقوق ممنوع میباشد.
فعالیت اقتصادی
در قوانین سعودی، زنان تنها مجاز به فعالیت در زمینه آموزش و بهداشت و یا چندین مورد استثنائی دیگر هستند و در حین کار به هیچ صورت اجازه تعامل با مردان را ندارند. آموزش برای زنان بسته به کلاسهای دختران میشود و آنها حق آموزش برای پسران را ندارند. با این حال باز هم شرکت زنان در کارها بسیار بسته است و برای این کارها نیز اجازهٔ رسمی شوهر یا ولی شرط محسوب میشود. علما گماردن زن به هر کاری که باعث همکاری و ارتباط با مردان نامحرم میشود، را حرام اعلام کردهاند.
حضور در اجتماع
ورود زنان بدون همراهمی محرم به بسیاری از مکانهای عمومی سعودی از جمله بانکها، رستورانها و فروشگاهها ممنوع است رستورانهای سعودی معمولاً دو بخش جدا برای مجردها و خانوادهها دارند . بخش خانوادگی رستورانها به غرفههای کوچک تقسیم شدهاست که زنان میتوانند در آن نقاب را برداشته و غذا بخورند بدون این که مرد نامحرمی وارد شود. شرکت زنان در مجامع عمومی حتی در مسجد بسیار کم است. از زنان سعودی انتظار میرود هنگام بیرون آمدن از خانه، حتماً با مرد محرم همراه باشند.
حق سفر
علمای حنبلی سفر زنان را بدون همراهی مردی از محارمش ممنوع میدانند. در سعودی این قانون به دقت اجرا میشود و به زنانی که محرمی به همراه ندارند، اجازهٔ بیرون شدن داده نمیشود. این قانون هم در سفرهای درون کشور و هم در سفرهای برون کشوری انجام میشود.
حجاب
برداشت علمای سعودی از حجاب اسلامی، پوشاندن تمام بدن از جمله چهره و دستهاست. پلیس دینی عربستان همواره بر این نوع پوشش زنان پافشاری داشته و زنانی را که چهرهٔ خود را در دیدگان مردم میگشودند، به زندان و تازیانه محکوم میکردهاست. قانون حجاب از علل محدود کنندهٔ زنان سعودی است.
پوشاندن دستها و چهره برای تمام دخترانی که به بلوغ رسیدهاند، اجباری است. آموزشگاههای سعودی همهٔ دخترانی را که بیش از ده سال سن دارند، مجبور به پوشیدن روبنده میکنند. از زنان و دختران انتظار میرود هنگام بیرون آمدن از خانه، چهره و دستهای خود را به طور کامل بپوشانند. پلیس مذهبی عربستان سعودی که مطوعین نام دارد، بر رعایت حجاب نظارت دقیق دارد. نیروهای مطوعین در مرکزهای خرید، رستورانها، فروشگاهها، معابر و گذرگاهها گشت میزنند و زنانی را که حجاب موافق مقررات شرعی ندارند، دستگیر مینمایند.
در سال ۲۰۰۳ (میلادی)، پافشاری پلیس دینی عربستان سعودی دربارهٔ رعایت روبند، به مرگ پانزده دختر نوجوان در آتشسوزی یک مدرسهٔ راهنمایی دخترانه در مکّه انجامید. نیروهای وابسته به دولت ریاض، در این سانحه، مانع از آن شدند که دخترانی که صورت خود را نپوشانده بودند، از کام آتش بگریزند. روزنامهنگارهای عربستان سعودی در بیرون کشور از این کار نیروهای مطوعین ابراز نفرت و انزجار کردند. مرگ این دختران جنجال بزرگی در عربستان سعودی به راه انداخت و مقامهای سعودی را بر آن داشت تا کنترل کامل آموزشگاههای دخترانه را دوباره بازپس بگیرند. از یک سو این رویداد باعث انتقاد اصلاحطلبان به سیاستهای دینی کشور عربستان سعودی شد، عبدالکریم قلعاد گفت که اجبار زن برای پوشاندن چهرهاش در دین نیست. با این حال این انتقادات، تأثیر ویژهای نداشتهاست و حاکمیت دینی عربستان مخالفت خود را با هر گونه آزادی بیشتر زنان اعلام نمودهاست. پلیس دینی تا به حال برخی از زنان سعودی درسخواندهٔ بیرون کشور را برای جرایمی چون نداشتن پوشش کامل به تازیانه محکوم کردهاست.
در پایان سال ۲۰۰۴ (میلادی)، زنان که تاکنون شناسنامه مستقل نداشتند، و تنها نامشان در شناسنامهٔ پدر آورده میشد، دارای شناسنامهی مستقل گردیدند، اما عبدالعزیز الشیخ با پافشاری بر حرام بودن گشودن چهرهٔ زنان، مخالفت خود را با عکسدار کردن شناسنامهها اعلام کرد الگو:نیازمند به منبع.
فرهنگ روبند
پوشش زنان سعودی در مجامع عمومی، چادر سیاه گشادی است که از سر تا پا را در بر میگیرد و عبایه گفته میشود. پوششی که چهرهٔ زنان سعودی را فرامی گیرد، نقاب (روبنده) نام دارد.
نقابها در عربستان سعودی به سه شکل هستند. نقاب کامل که معمولاً به وسیلهٔ یک یا چند پردهٔ نیمهشفاف یا مشبّک، چشمهای زن را هم میپوشاند، نقاب درزدار یا نقاب مُشِقّ که یک یا دو شکاف برای چشمها در آن در نظر گرفته شدهاست، گونهٔ سوم نیم نقاب است که علاوه بر چشمها، پیشانی و ابروی زن را نیز نمایان میکند. (علما این نوع روبند را حرام دانستهاند) علمای عربستان سعودی از جمله شیخ ابن عثیمین، شیخ ابن باز، شیخ صالح المنجّد و عبدالعزیز الشیخ که از آیین حنبلی و دعوت محمد بن عبدالوهاب، مشهور به سلفیه، پیروی میکنند، اجماعاً باور به واجب بودن پوشانیدن چهره (به جز چشمها) هستند.
ورزش زنان
محافظهکاران مذهبی در عربستان معتقدند که قوانین اسلام ورزش زنان در ملاءعام را حرام کردهاست. سازمان دیدهبان حقوق بشر در گزارشی به تاریخ فوریه ۲۰۱۲ میلادی، مدعی شد که مقامات سعودی رفتاری تبعیضآمیزی نسبت به ورزش زنان در آن کشور دارند. گفتنی است تا قبل از برگزاری المپیک ۲۰۱۲ لندن، عربستان هیچ ورزشکار زنی را به المپیک اعزام نکرده بود و در این رقابتها بود که برای اولین بار دختری از عربستان در رشتهٔ جودو (با پوشش اسلامی) در رقابتهای المپیک حاضر شد.