فیبروم؛ تومور غیرسرطانی رحم

[bahare_021]

بیماری فیبروم رحمی از تجمع فیبروئیدها در رحم ایجاد می شود. فیبروئیدهای رحمی در حقیقت تومورهای خوش خیمی (غیرسرطانی) هستند که از رحم سر می زنند.

اگرچه جنس فیبروم رحم از همان جنس فیبرهای عضله صاف دیواره داخلی رحم (میومتریوم) است، اما این فیبروئیدها سفت تر و محکم تر از فیبرهای میومتریوم هستند. فیبروئید های رحمی معمولا جمع شده و شکل گرد و توده ای به خود می گیرند.  
فیبروئیدهای رحمی می توانند در دیواره خارجی رحم و به سمت حفره شکمی، در میان لایه های عضلانی رحم، روی دیواره داخلی رحم و به صورت آویزان از دیواره داخلی به سمت رحم رشد کنند.
 
چه چیزی باعث ایجاد فیبروئید های رحمی می شود؟
علت اصلی و دقیق این تومورهای خوش خیم در خانم ها هنوز معلوم نیست. ناهنجاری های ژنتیکی، تغییرات در فاکتور رشد (پروتئینی مهم در بدن که رشد و تکثیر سلول های بدن را تنظیم می کند)، ناهنجاری های سیستم عروق خونی اندام ها و یا پاسخ بافت ها به جراحت ها و زخم ها همگی می توانند در ایجاد و تکثیر این فیبروئید ها نقش داشته باشند.
 
در این میان عواملی که بیشترین تاثیر را در ایجاد این تومورهای خوش خیم دارند شامل موارد زیر هستند:
 
- تغییرات ژنتیکی:  بسیاری از فیبروئیدها ریشه در تغییرات ژنتیکی سلول های عضلانی رحم دارند. به همین دلیل است که سابقه خانوادگی در ابتلای به این بیماری اهمیت پیدا می کند. از طرفی دیده شده که در خانواده های دارای سابقه این بیماری، ابتلای دوقلوهای دختر همسان به فیبروئید رحمی بیشتر از دوقلوهای ناهمسان است.

- هورمون ها: استروژن و پروژسترون دو هورمون مهم در آماده سازی رحم برای بارداری و تنظیم سیکل قاعدگی هستند. به نظر می رسد این هورمون ها رشد فیبروئیدهای رحمی را تقویت می کنند. فیبروئیدها گیرنده های استروژنی و پروژسترونی بیشتری نسبت به سایر سلول های رحم دارند.
فیبروئید های رحمی معمولا بعد از یائسگی کوچک می شوند که علت آن هم کاهش ترشح استروژن و پروژسترون است. ولی هورمون درمانی دوران یائسگی برای رهایی از علائم آزاردهنده یائسگی، باعث باقی ماندن این فیبروئیدها می شود.
جالب است بدانید که بارداری و مصرف قرص های ضد بارداری، احتمال ابتلا به فیبروئید های رحمی را کاهش می دهند. این فیبروئید ها تا به حال در دخترانی که به بلوغ نرسیده اند دیده نشده است، اما دختران نوجوان و جوانی که قاعدگی آنها شروع شده است، به ندرت ممکن است به این بیماری مبتلا شوند.

از سایر عواملی که خطر ابتلا به فیبروم رحمی را افزایش می دهند، می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- شروع قاعدگی قبل از سن 10 سالگی
- مصرف نوشیدنی های الکلی
- عفونت رحم و بیماری های مقاربتی
- فشار خون بالا

علائم بیماری فیبروم رحمی چگونه است؟
خونریزی شدید و غیرعادی قاعدگی از شایع ترین علامت وجود فیبروئید رحمی است. اگر فیبروم ها در نزدیکی لایه های داخلی رحم باشند و یا در خونرسانی به لایه های داخلی رحم اختلال ایجاد کنند، می توانند باعث قاعدگی سنگین و دردناک شوند.

در این شرایط معمولا قاعدگی طولانی مدت و لکه بینی بین دوره های قاعدگی وجود خواهد داشت. خانم های دچار قاعدگی سخت و طولانی مدت، معمولا به کم خونی فقر آهن مبتلا می شوند.

همچنین فیبروئید ها بسته به اندازه و محل شان در رحم می توانند منجر به علائم زیر شوند:
- درد و فشار در ناحیه لگن
- تکرر ادرار
- عدم توانایی در تخلیه کامل مثانه
- عفونت مجاری ادراری که معمولا از عدم تخلیه کامل مثانه ناشی می شود.
- یبوست
- درد پاها و کمر
 
بیماری فیبروم بر بارداری هم تاثیر می گذارد؟
اگرچه فیبروئید در تخمک گذاری اختلالی ایجاد نمی کند، ولی برخی مطالعات اظهار می کنند که فیبروم می تواند باعث اختلال در باروری شده و یا باعث بارداری ناموفق شود.

به طور خاص، فیبروئیدهای زیرموکوسی یعنی همان هایی که باعث اختلال در ساختمان طبیعی لایه های داخلی رحم می شوند، موثرترین فیبروئید ها در کاهش باروری هستند، چراکه مانع لانه گزینی تخم لقاح یافته در بافت رحمی می شوند. گاهی اوقات هم فیبروئید ها را علت اصلی سقط جنین می دانند.
 
فراموش نکنید اگر پزشک علت سقط یک خانم باردار را وجود فیبروم تشخیص دهد، تا زمانی که این فیبروم درمان نشود، این خانم قادر به بارداری و زایمان موفق نخواهد بود. در برخی موارد هم این توده های فیبروئید باعث انسداد لوله های رحمی شده و مانع رسیدن اسپرم به تخمک می شوند.
 
پس به طور کلی میزان تاثیرگذاری بیماری فیبروم بر وضعیت باروری به شدت بیماری و محل قرار گیری فیبروئید ها در رحم بستگی دارد.
 
درمان بیماری فیبروم چیست؟
خوشبختانه امروزه درمان های متعددی برای فیبروم رحمی وجود دارد. درمان های این بیماری معمولا هورمون هایی که سیکل قاعدگی را تنظیم می کنند را هدف می گیرد، یعنی همان استروژن و پروژسترون، و از این طریق علائمی اصلی نظیر خونریزی های شدید و طولانی مدت و درد و فشار لگنی را بهبود خواهند داد.
 
اما این درمان ها فیبروئید ها را به کلی از بین نمی برند، فقط می توانند آنها را کوچک تر و ضعیف تر کنند.
 
از جمله این درمان ها عبارتند از:
1- آگونیست های هورمون آزاد کننده گنادوتروپین (Gn-RH)
این داروها با مهار ترشح استروژن و پروژسترون شرایطی مانند یائسگی را به وجود می آورند و می توانند اندازه فیبروئید ها را کاهش دهند. بنابراین قاعدگی متوقف می شود و معمولا علائم آزاردهنده فیبروم و کم خونی همراه آن بهبود پیدا خواهد کرد. خیلی از پزشکان یک دوره درمان با این داروها را قبل از انجام عمل جراحی توصیه می کنند. درمان با این داروها معمولا بیش از شش ماه توصیه نمی شود، زیرا مصرف طولانی مدت آنها عوارضی مانند پوکی استخوان را به همراه خواهد داشت.

 
2- استفاده از IUD
استفاده از IUD (تصویر روبرو) می تواند در درمان خونریزی های شدید ناشی از فیبروئید  مفید باشد. اما این را هم بدانید که استفاده از IUD ی ترشح کننده پروژسترون، فقط علائم بیماری را کاهش می دهد و هیچ تاثیری بر اندازه فیبروم و از بین بردن آن نخواهد داشت.

 
3- سایر درمان ها
پزشک ممکن است در کنار درمان های بالا، داروهای دیگری را نیز به شما توصیه کند، برای مثال قرص های ضدبارداری که می توانند در تنظیم خونریزی و دوره های قاعدگی مفید باشند، اما باعث کاهش اندازه فیبروئید ها نخواهند شد. داروهای ضد التهاب های غیر استروئیدی و یا همان  داروهای NSAID می توانند در کاهش درد بیماری فیبروم کمک کننده باشند، اما این مسکن ها خونریزی را کاهش نخواهند داد. در کنار همه اینها پزشک ممکن است مصرف مولتی ویتامین ها و مکمل آهن را نیز به شما توصیه کند.

البته در بیمارانی  که علائمی ندارند، معمولا هیچ درمانی توصیه نمی شود. فقط کافی است فرد تحت نظر پزشک متخصص قرار بگیرد تا رشد فیبروم بررسی شود و در صورت لزوم درمان شروع شود.
 
4- عمل جراحی
در موارد شدید و در بیمارانی که علائم جدی دارند، عمل جراحی بهترین گزینه می باشد. در این شرایط پزشک بسته به نوع بیماری، وضعتی کلی سلامت فرد، سن بیمار، تصمیم او برای بارداری، اندازه فیبروم و غیره می تواند از انواع جراحی مثل میومکتومی، هیستروسکوپی و برداشتن لایه داخلی رحم (اندومتر) استفاده کند.