وقتی خُلق معده هم تنگ می‌شود

[bahare_021]

استرس و اضطراب زیاد، فقط شما را عصبی نمی‌کند، بلکه اعصاب سیستم گوارشی و در واقع معده و روده‌تان را نیز به‌هم می‌ریزد.

به بیان دیگر استرس، ناراحتی های عصبی و اضطراب، روی سیستم گوارشی اثر گذاشته و سبب تحریک سیستم گوارش و اختلال ترشح یک سری هورمون ها یا میانجی های عصبی میان سیستم مغز، اعصاب و دستگاه گوارش بدن می شود که این امر در نهایت، تشدید بیماری های معده و روده یا تظاهر مشکلات و بیماری های نهفته گوارشی را به دنبال دارد.
 
البته دکتر ستار جعفری، متخصص گوارش معتقد است استرس، زخم معده ایجاد نمی کند، ولی اگر شخصی بیماری معده مثل زخم معده یا اثنی عشر داشته باشد، استرس آن را تشدید می کند، اما به خودی خود، عامل ایجاد زخم معده یا التهاب روده نیست.

تحقیقات متخصصان نشان داده است هر گونه استرس و اضطرابی می تواند سیستم عصبی گوارش را مختل کند که این مساله موجب تشدید زخم معده و اثنی عشر می شود. در واقع زمانی که پزشکان پس از انجام آزمایش ها و بررسی های تشخیصی در یافتن علت بروز دردها و اختلالات گوارشی به نتیجه ای نمی رسند، بروز دردهای عصبی در معده و روده را بسیار محتمل می بینند.
 
رد پای اعصاب تحریک شده در دستگاه گوارش
دکتر جعفری می گوید: تحت تاثیر اختلالات عصبی از استرس گرفته تا اضطراب، ترشح یکسری میانجی های عصبی و در واقع هورمون ها که رابط بین اعصاب مرکزی و اعضای بدن است، دچار تغییر می شود و کارکرد آن عضو را مختل می کند.
 
حتی در بحث سندرم روده تحریک پذیر (سندروم روده تحریک پذیر نوعی اختلال روده ای بسیار شایع است که موجب گرفتگی، نفخ، اسهال و یبوست می شود)، روده تحت تاثیر این میانجی ها قرار می گیرد و حرکات آن تندتر یا کندتر از حالت معمول می شود که حاصل آن بروز اسهال یا یبوست های عصبی است.

اختلالات روانی همچون اضطراب و استرس های محیطی در ایجاد نفخ معده نیز بسیار موثر است. در واقع، افزایش گاز در معده و روده که به ایجاد نفخ منجر می شود و به شخص، احساس سنگینی سر دل، ورم و درد در اطراف ناف را می دهد، می تواند تحت تاثیر عوامل تنش زای روحی ایجاد شود.

 

استرس و به طور کلی اختلالات روانی، به خودی خود زخم معده یا التهاب روده ایجاد نمی کند، بلکه سیستم ایمنی بدن را تحت تاثیر قرار می دهد که می تواند عامل تشدیدکننده بیماری های گوارشی باشد

 
هر معده دردی عصبی نیست این درست است که اختلالات عصبی دستگاه گوارش بسیار شایع است، اما این مساله نباید منجر به آن شود که هر دردی را در ناحیه شکم، درد عصبی معده تلقی کنیم و از پیگیری و ریشه یابی علت اصلی آن غافل شویم.

 
دکتر جعفری در این باره می گوید: هر نوع درد و اختلال در دستگاه گوارش باید بر اساس سن و شرح حال بیمار و در صورت لزوم انجام آزمایشات تشخیصی، مورد ارزیابی قرار بگیرد تا بر عصبی بودن ریشه آن اطمینان حاصل شود.
 
البته نباید فراموش کنید استرس و به طور کلی اختلالات روانی، به خودی خود زخم معده یا التهاب روده ایجاد نمی کند، بلکه سیستم ایمنی بدن را تحت تاثیر قرار می دهد که می تواند عامل تشدیدکننده بیماری های گوارشی باشد.
 
این متخصص گوارش تاکید می کند: دردهای عصبی گوارشی بیشتر در سنین پایین یعنی زیر چهل سالگی افراد را درگیر می کند و شدت آن نیز به حدی نیست که شخص را از شدت درد از خواب بیدار کند. همچنین بر خلاف بیماری های جسمی گوارشی، علامت شان پایدار نیست و پس از مدتی برطرف می شود.
 
از سوی دیگر این نوع دردها طی شرایط اضطرابی یعنی هنگام امتحانات یا طی دوره های خاص زندگی و تحت تاثیر اتفاقات یا حوادث ناگوار و ناگهانی بروز پیدا می کند.
 
همچنین بروز علائم خطر در دستگاه گوارش چون خستگی، کاهش وزن و اشتها، وجود خون در مدفوع، تهوع و استفراغ شدید و اسهال شدید را نباید ناشی از اختلالات عصبی دانست.
 
نباید فراموش کرد که عمده ترین عوارض گوارشی ناشی از استرس شامل سوزش معده و شدت گرفتن روند بازگشت اسید معده می شود.
به بیان دیگر، استرس عامل تشدیدکننده عارضه رفلاکس معده و مری، زخم معده، اثنی عشر و سندرم کولون تحریک پذیر است.
 
کنترل استرس سخت، اما ممکن
شاید کنترل کامل استرس در زندگی های پردغدغه امروزی اصلا ممکن نباشد، اما می توان تا حد زیادی عوامل استرس زای غیرضروری را از زندگی حذف کرد.
 
به علاوه متخصصان گوارش می توانند با بهره گیری از درمان های دارویی، حساسیت های سیستم اعصاب را نسبت به دستگاه گوارش افرادی که دچار دردهای عصبی معده و روده می شوند، کم کنند.
 
 البته توجه به نکات تغذیه ای و خودداری از ریزه خوری و ممانعت از مصرف مواد غذایی غنی از قند و چربی و فاقد فیبرهای غذایی نیز می تواند در کاهش دردهای عصبی معده موثر باشد.
 
فراموش نکنید تغذیه سالم و متنوع که حاوی انواع ویتامین ها و املاح مورد نیاز بدن باشد، در کنار خواب کافی و منظم و یک برنامه ورزشی و تحرکی سبک، ولی روزانه از عواملی است که باعث کاهش اثرات استرس بر دستگاه گوارشی و دیگر اعضای بدن می شود.

 

در صورتی که فرد جوانی به صورت مکرر در شرایط استرس‌زا قرار داشته باشد و مشکلات گوارشی نیز تکرار شود، بیماری به دلیل مشکل روانی است و می‌توان به سادگی آن را حل کرد

دکتر پژمان علوی‌نژاد، فوق تخصص گوارش و کبد در این باره می گوید:
«به دلیل گستردگی اعصاب در احشاء، سیستم گوارشی با وضعیت عصبی ارتباط نزدیکی دارد و به همین دلیل نیز ممکن است حالات عصبی مختلف، تغییراتی در سیستم گوارش ایجاد کنند.
 
حالات روحی و روانی در بیش از 50 درصد مشکلات گوارشی تاثیر‌گذار است، اما این بدان معنا نیست که این مشکلات گوارشی تنها به دلیل مشکلات روانی ایجاد شده باشد، بلکه بیشتر اوقات، مشکل زمینه‌ای دیگری وجود دارد و حالت عصبی خاص نیز آن مشکل را تشدید می‌کنند.
 
در موقعیت‌های خطرناک و استرس‌زا و یا شرایطی که برای فرد اهمیت زیادی دارد، گیرنده درد در سیستم گوارشی تحریک شده و فرد دچار درد می‌شود و حتی نفخ و دیگر حالت‌های گوارشی نیز رخ می‌دهد.
در برخی بیماری‌ها نیز جسم فرد مشکلی ندارد، ولی به دلیل مشکل روانی، درد جسمی مشاهده می‌شود.
 
در صورت وجود مشکل گوارشی باید به مکان و زمان دقت شود.
در صورتی که فرد جوانی به صورت مکرر در شرایط استرس‌زا قرار داشته باشد و مشکلات گوارشی نیز تکرار شود، بیماری به دلیل مشکل روانی است و می‌توان به سادگی آن را حل کرد.
 
در صورتی که فرد سالمندی با مشکلات گوارشی مراجعه کند و علایم بیماری نیز رو به پیشرفت باشد، باید تحت بررسی قرار گیرد تا مشکل او مشخص شود.»
 
 
دکتر فیروزه زارعی، فوق تخصص گوارش دانشگاه علوم پزشکی یاسوج معتقد است:
« سوء‌ هاضمه یکی از مشکلات شایع دستگاه گوارشی است که با افزایش مشکلات عصبی، روانی و استرس تشدید می‌شود.

زخم‌های دستگاه گوارش مثل زخم معده، افزایش اسید معده که منجر به سوزش سردل می‌شود و بدخیمی دستگاه گوارش از دیگر علل موثر در ایجاد این بیماری هستند.

این بیماری که معمولا با سنگینی بعد از غذا، سیری زودرس، احساس درد سردل و گاهی حالت تهوع و استفراغ شناخته می‌شود، در سنین مختلف متفاوت است و پزشک معالج، با توجه به سن بیمار، اقدامات درمانی را آغاز می‌کند.

در صورت مشاهده این مشکلات در افراد زیر چهل سال، وجود میکروب " هلیکو باکتر پیلوری " مورد بررسی قرار گرفته و تست های آزمایشگاهی انجام می شود و با اطمینان از وجود بیماری، پزشک می کوشد میکروب را از بین ببرد.

کم خونی، استفراغ، کاهش وزن، بی اشتهایی و سابقه سرطان معده در بستگان درجه یک از جمله مواردی هستند که بیماری را در افراد زیر چهل سال خطرناک تر از موارد عادی می کند و با انجام معاینه بدنی، تشخیص توده در بدن و غدد لنفاوی به همراه آندوسکوپی، پزشک نسبت به شرایط بیماری در بدن اطمینان می یابد.

بر اساس سطح ضایعه در بیماری، اقدامات درمانی نیز متفاوت است که در صورت شناسایی میکروب، پزشک می کوشد آن را از بین برده و چنانچه مشکلات بیمار به سنگینی سردل و تهوع محدود شود، داروهایی که سریع تر معده را تخلیه می کند و یا در کاهش استرس موثر هستند، تجویز می شود.

با توجه به علایم بیمار توصیه می شود فرد از خوردن آب در بین غذا خودداری کند، از حجم غذای خود در هر وعده بکاهد، غذاهای تحریک کننده و نفاخ مانند حبوبات، کلم، نوشابه، پیاز خام و همچنین غذاهای چرب را که سبب تاخیر در تخلیه معده می شود را از برنامه غذایی خود حذف کند.»