26-02-2014، 21:34
درچند سال اخير توليدکنندگان تجهيزات رايانه مانند صفحه کليد، ماوس، ميز و صندلي و ساير وسايل رايانه سعي ميکنند محصولات را مطابق با اصول ارگونومي طراحي و توليد کنند چرا که رعايت اصول ارگونومي سبب کاهش ضايعات چشم، سردرد و کمر درد کاربران رايانه خواهد شد. با وجود رعايت نکات فوق، باز امکان بروز بيماريهاي خاص براي کاربر رايانه وجود دارد که به برخي از آنها اشاره ميشود:
1-بيماريهاي چشم
استفاده نادرست و بيش از حد از رايانه براي اجزاي مختلف بدن مضراتي به همراه دارد که چشم يکي از اين اجزاي آسيبپذير است.
درد، سرخي و سوزش چشم و آبريزش آن، دوبيني، احساس تاري ديد که به کاهش قدرت بينايي، خستگي و درد چشم و سردرد منجر ميشود از جمله اين عوارض است.
چشمهاي انسان عادت دارند تا بسيار راحت روي اشياي دور و نزديک متمرکز شوند به همين دليل احتمال خستگي ماهيچه چشمي که روي کاغذ و صفحه مانيتور متمرکز شده است، وجود دارد.
همچنين ماهيچههاي ديگر چشم، از تغييرات نور يا درخشندگي يا از تغيير مسير ديد بين صفحه نمايشگر و نوشتههاي در حال حروفچيني خسته ميشوند و به دليل جابهجايي زياد کلمات، چشم قدرت تطابق خود را به مرور از دست ميدهد.
افرادي که داراي اختلالات انکساري اصلاح نشده هستند، بيشتر در معرض خطرند.
همچنين محيط کار نبايد خيلي پر نور يا تاريک باشد تا به چشم کاربر فشار وارد نيايد.
پزشکان توصيه ميکنند براي جلوگيري از ابتدا به بيماريهاي چشمي پس از هر 10 دقيقه استفاده از رايانه، پلکهاي خود را به هم زنيد و مدتي به يک نقطه ديگر خيره شويد تا خستگي چشم از بين برود هرچند در اين زمينه سفارش شده است که از مانيتورهاي جديد به خاطر ساختار بهتر و اشعه کمتر استفاده شود.
2- عوارض مفصلي و عضلاني
يکي ديگر از شايعترين عوارض کار با رايانه، دردهاي عضلاني و درد مچ دست و بازوها است چراکه درد گردن و کمر در طولاني مدت و خميدگي پشت از عوارض کار زياد و طولاني با رايانه است.
به طور معمول، کاربران رايانه، ساعدها، دستها، بازوان، پشت و گردن خود را در يک حالت ثابت قرار ميدهند و اين عمل سبب وارد شدن فشار زياد در زمان طولاني روي ماهيچهها و تاندونهاي فرد ميشود و در نهايت ميتواند به مشکلات عضلاني و مفصلي منجر شود.
در اين رابطه، عوامل ارگونوميکي مانند بار کاري، حرکات تکراري، طرز نشستن، زاويه ديد، وضعيت ميز و صندلي، ارتفاع صفحه کليد و مانيتور، وضعي نور، سرعت حروفچيني و نداشتن آرامش رواني ميتواند از مشکلات جدي به شمار آيد همچنين استفاده اشتباه و دائم از ماوس هنگام کار با رايانه ميتواند به دست کاربران صدمه وارد کند به طوريکه درد، ناتواني و لرزش و بيحسي ساعد و دست نخستين نشانههاي فشار بيش از حد به تاندونها و عصبها به دنبال حرکتهاي نادرست هنگام کار با ماوس رايانه است.
به گفته کارشناسان هنگام آغاز عوارض و ناراحتيهاي دست اين امکان وجود دارد که در مغز، ارتباطي بين دردها و کار با ماوس و کليک کردن با آن ايجاد شود و به دنبال آن فقط با کليک کردن با ماوس، دردها آغاز خواهد شد و صدمات آن ميتواند تا ساعد و بازو نيز ادامه پيدا کند.
شايعترين اختلالي که ممکن است در ارتباط با مچ دست پيش آيد، سندروم کانال کارت است به طوري که عصب دست در زير کانال کارت گير ميافتد و باعث خوابرفتگي، بيحسي و احساس درد در انگشتان دست ميشود.
متخصصان سفارش ميکنند در صورت بروز دستدرد، کاربران به متخصص اعصاب مراجعه کنند.
3-مشکلات دوران بارداري و زايمان
برخي پژوهشگران بر اين باورند که زايمانها و بارداريهاي غيرعادي و تولد نارس و ناقص به استفاده از صفحه نمايش رايانه و وجود تشعشات آن مربوط است.
برخي تحقيقات نشاندهنده اين مطلب است که سقط جنين در زماني که مادر در معرض ميدانهاي مغناطيسي حاصل از رايانه قرار دارد، شايعتر است بنابراين هنگام خريد يا استفاده از رايانه بايد دقت کنيد که رايانه شدت ميدان مغناطيسي زيادي نداشته باشد.
پزشکان توصيه کردهاند که زنان باردار روزانه بيشتر از هشت ساعت در معرض امواج الکترومغناطيس که در رايانه، تلفن همراه، دستگاههاي مايکروويو و به ميزان بسيار کم در تلويزيون وجود دارد، قرار نگيرند.
هرچند برخي تحقيقات نيز نشان داده است امواجي که در رايانه وجود دارد ميتواند باعث عقيم شدن مردان شود.
4-مشکلات پوستي
ولتاژ زياد لامپ تصوير در انواع نمايشگرهاي قديمي موجب توليد ميدان الکترواستاتيک و بارهاي الکتريکي مثبت در سطح خارجي صفحه نمايش ميشود.
در ميدان بين بارهاي مثبت و صورت کاربر، گرد و خاک و ذرات در تمامي جهات حرکت ميکنند و جريان بارهاي مثبت حاصل در اين ميدان ممکن است در افرادي که حساسيت پوستي دارند، موجب خشک شدن پوست دست و صورت، ترک خوردن آن و ايجاد آکنه شود.
همچنين بررسيها نشان دادهاند افرادي که دچار حساسيتهاي پوستي هستند و هنگام کار بيشتر تحت فشارهاي فکري و عصبي قرار ميگيرند، فشارها و استرسها موجب تغييرات هورموني مانند تيروکسين و پرولاکتين و همچنين ضايعات پوستي در آنها ميشود.
به همين علت کارشناسان توصيه ميکنند بهتر است تهويه و رطوبت محيط کار مناسب و کافي باشد.
5-استرس و مشکلات عصبي و رواني
به گفته کارشناسان، حجم کار زياد و دوري از همکاران در محيط کار ميتواند به بروز مشکلات رواني منجر شود.
البته کار با رايانه افسردگيزا به شمار نميرود، بلکه حجم زياد کار است که در ايجاد استرس رواني نقش دارد.
تنهايي ناشي از طبيعت کار با وسايل و ابزار الکترونيک از جمله رايانه که دنياي خصوصي يا مجازي را به ارمغان ميآورد، افراد جامعه را هر چه بيشتر به کام خود ميکشد و اثرات زيانبار و عميقي را برجاي خواهد نهاد که ابعاد آن به روشني قابل تبيين نيست.
براي نمونه به روابط والدين و فرزندان که جزء اولين قربانيان زندگي الکترونيک هستند ميتوان اشاره کرد.
6-تنفس گازهاي رايانه
بدنه رايانهها و نمايشگرها بر اثر گرم شدن، بوي مخصوصي مانند« گاز ديوکسين» از خود متصاعد ميکنند که به وسيله بدنه رايانه و صفحه نمايشگر توليد ميشود.
همچنين گاز« اوزن »هنگام کار چاپگر ليزري توليد ميشود که به بافت مخاطي بيني، چشم و گلو آسيب ميرساند، بنابراين رعايت استانداردهاي مربوط در اين خصوص از سوي واردکنندگان يا توليدکنندگان رايانه ضروري است.
7- کودکان و رايانه
کودکاني که زمان زيادي مقابل رايانه مينشينند علاوه بر آسيب کمر، دچار بلوغ زودرس ميشوند.
به گفته متخصصان فيزيوتراپي، کودکان پنج سالهاي که ساعات طولاني را پشت رايانه مينشينند از درد کمر رنج ميبرند.
به گفته آنها استفاده بيش از حد از رايانه در کودکان شش ساله نيز ميتواند به بيماري در آنها منجر شود.
چند توصيه
کارشناسان توصيه ميکنند اگر با رايانه در محيط کار يا خانه زياد کار ميکنيد بهتر است به اين توصيهها بهمنظور کاهش مضرات استفاده از رايانه توجه کنيد:
1) در طول روز برنامه پيادهروي، دو يا ورزشهاي ديگر را داشته باشيد.
2) در اوقات فراغت خود در طول روز، ورزشهاي مخصوص کمر، پشت و گردن را انجام دهيد تا اين عضلات استحکام خود را حفظ کنند.
همانطور که پشت ميز کار خود نشستهايد، ميتوانيد عضلات شکم و سرين را چند بار و هر بار به مدت 10دقيقه سفت و بعد رها کنيد.
بهتر است بيش از 50دقيقه به طور ممتد پشت ميز خود ننشينيد، بلکه بعد از ??دقيقه نشستن چند دقيقه بلند شويد، کمي راه برويد، کمر خود را به طرفين خم و راست کنيد و دست هايتان را از ناحيه کتف بچرخانيد.
3) استفاده از صندلي ارگونوميک با قابليت تنظيم را فراموش نکنيد.
ارتفاع صندليتان بايد به گونهاي باشد که کف پايتان روي زمين قرار گيرد و زانوهايتان زاويه 90درجه داشته و رانهايتان موازي زمين باشد.
صندلي بايد در قسمت گودي کمر، محدب و در قسمت پشت داراي کمي قوس مقعر باشد و بهتر است دستهدار باشد.
فراموش نکنيد هنگام کار با رايانه به پشتي صندلي تکيه کنيد تا از کمر و ستون فقرات شما حمايت کند.
فقط هنگامي که با موس کار نميکنيد و تايپ انجام نميدهيد، ساعد شما بايد روي دسته صندلي قرار گيرد.
4) مانيتور مناسب بهکار بريد و بهتر است مانيتور در مرکز ميز و درست در مقابل چشم شما قرار گيرد.
هر چه صفحه مانيتور بزرگتر باشد تصوير راحتتر ديده ميشود و تطابق و تقارب چشمها کمتر شده و بنابراين ديرتر خسته ميشود.
فاصله مناسب مانيتور تا چشمان شما 50 تا 60 سانتيمتر يا معادل يک دست کشيده شماست.
بخش بالايي مانيتور بايد هم سطح چشمان شما باشد که براي اين کار ميتوانيد صندلي خود را بلندتر کنيد يا مانيتورتان را پايينتر بياوريد.
اگر از عينک استفاده ميکنيد، مانيتور را کمي به سمت بالا بچرخانيد، طوري که بخش پاييني آن به چشم شما نزديکتر باشد.
5) بايد صفحه کليد رايانه هم سطح آرنج شما يا همارتفاع با دسته صندلي قرار گيرد به طوري که تقريباً صفحه کليد هم سطح رانهاي شما پشت ميز کامپيوتر باشد.
هنگام حروفچيني از هر دو دست کمک بگيريد و با نيروي متوسط و ملايمي روي صفحه کليد فشار وارد کنيد.
هنگام حروفچيني نبايد مچ دستتان روي جايي قرار گيرد يا خم شود و به سمت بالا يا پايين زاويه دار قرار نداشته باشد، گاهي به مچهايتان استراحت دهيد و به آنها ورزش دهيد.