بازی آنلاین
آپلود عکس
31-01-2014، 8:56
از جنگ جهانی دوم که هواپیماها به یکی از خطرناکترین دشمنان نیروهای زمینی تبدیل شدند، این سامانهها تنها شامل سلاحهای توپخانهای با کالیبرهای مختلف بود اما در چند دهه گذشته موشکهای سطح به هوای دوشپرتاب نیز که فاقد هر گونه سامانه تخصصی جانبی هستند نیز مورد پذیرش واحدهای زمینی قرار گرفت تا حلقه کاملتری از پدافند را در درون خود هر یگان شکل دهد اما حلقههای بیرونیتر همچنان در اختیار واحدهای تخصصی پدافند هوایی قرار دارد.
نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران (نزاجا) نیز از سامانههای پدافند هوایی توپخانهای و موشکهای دوشپرتاب در سازمان رزم خود بهره میبرد و با برخورداری از تجربه گرانبهای 8 سال دفاع مقدس و استفاده از فناوری‌های جدید، اقدام به روزآمدسازی این سامانهها و در عین حال افزایش قابلیتهای راهکنشی (تاکتیکی) آنها کرده است.
اصلیترین سلاح توپخانهای این نیرو توپ 23 میلیمتری دو لوله به نام ZU-23-2 است. این توپ در شوروی سابق طراحی، تولید و به کشورهای بسیاری صادر و در برخی از آنها تولید شد. ایران نیز پس از انقلاب به جمع سازندگان این سلاح پیوست و سامانههای توپخانهای مختلفی را از آن توسعه داد.
ساخت نمونه تک لوله برای کاربردهای دریایی، ساخت نمونههای 6 لوله و 8 لوله، افزودن قابلیتهای کنترل خودکار و در آخرین فعالیت اعلام شده ساخت نمونه سه لوله چرخان (گتلینگ) از جمله کارهای ایران روی این توپ پدافند هوایی است. نوع دو لوله این سلاح 950 کیلوگرمی دارای نواخت تیر بیش از 400 گلوله در دقیقه و برد گلولههای آن در حدود 2 تا 2.5 کیلومتر و سرعت خروج آنها از لوله توپ 960 متر بر ثانیه است.
لازم به ذکر است که امروزه هم با وجود ساخته شدن پیشرفتهترین سامانههای موشکی، سامانههای توپخانهای به دلایل مختلف همچنان جای خود را در مجموعههای پدافند هوایی حفظ کرده اند. از جمله مهمترین امکان، کارکرد این سلاحها تا نزدیکترین فاصله از آنها است در واقع سلاحهای توپخانهای از زمان رسیدن هدف به برد مؤثر خود تا زمان عبور هدف از روی آنها میتوانند با آن درگیر شوند.
در نتیجه این سلاحها برای بردهای کمتر از چهار کیلومتر در برابر اهدافی با زوایای عرضی پایین و شتاب کم بسیار مؤثرند و در بردهای کمتر از یک کیلومتر میتوانند کاملاً کشنده باشند. در واقع نزدیکترین حلقه دفاعی مستقر در اطراف هدف، سامانههای کوتاه برد توپخانهای هستند.
شاید در وهله اول به نظر برسد به علت محدودیت برد، سامانههای توپخانهای ابزاری بیهوده باشند.
با این وجود، بسیاری از موشکهای هدایت شونده دارای یک کمینه برد هستند که در آن محدوده به علت تأخیر زمان مسلح شدن فیوز و نیاز به رسیدن موشک به سرعت کافی برای ایجاد شدن نیروهای آیرودینامیکی روی سطوح و در نتیجه امکان کنترل آیرودینامیکی، غیر مؤثر هستند.
موشکهای سطح به هوا همچنین در برابر اهدافی که در ارتفاع پایین پرواز میکنند تا حدی دچار مشکل هستند. در این موقعیت، توپهای ضد هوایی این فضای خالی را که موشک در آن مؤثر نیست میتوانند پر کنند.
به علاوه توپهای ضدهوایی تک مأموریتی و مهمات آن در مقایسه با موشکهای هدایت شونده سطح به هوا ارزانتر هستند. در نتیجه در مقایسه با موشکهای هدایت شونده با یک بودجه معین، برای دفاع نهایی از یک منطقه میتوان توپهای ضدهوایی بیشتری به کار برد.
گلولههای توپ به طور معمول مسیر بالستیکی را بدون هدایت طی میکنند. مهمترین عاملی که این مسیر پروازی را تغییر داده و به نوعی کنترل میکند زوایای هدفگیری سمت و ارتفاع توپ است. این زوایا بر اساس اطلاعات موقعیت، سرعت و شتاب هدف محاسبه می¬شوند. همچنین شرایط جوی، سرعت اولیه گلوله، وزن گلوله و نیروی پسای آن نیز در تعیین این زوایا در صورت برخوردای توپ از یک سامانه کنترل آتش نقش دارند.
یکی از فعالیتهای شاخص در نیروی زمینی ارتش نصب توپهای دو لوله 23 میلیمتری روی خودروهای راهکنشی و زرهی مختلف است. در زمان جنگ تحمیلی عراق علیه ایران در بیشتر موارد این توپ به صورت ثابت و نصب شده روی زمین مورد استفاده قرار میگرفت که با نصب آن روی خودرو یک قابلیت کلیدی به آن افزوده شد که این توانمندی، افزودن تحرک بالا به این سلاح است.
تحرک، مزیتهای بسیار مهمی برای یک سامانه دفاع هوایی ایجاد میکند از جمله سرعت بالا در استقرار و خروج از یک منطقه، حمل و نقل هوایی سریعتر توسط هواپیماهای ترابری، امکان جابجایی در حوالی منطقه تحت پوشش در زمانهای مختلف که باعث کاهش احتمال کشف موقعیت آن توسط واحدهای شناسایی هوایی یا تیمهای ضربت دشمن میشود، امکان همراهی واحدهای نیروهای زمینی توسط این سامانه در پیشرویها و عقبنشینیها و حضور مؤثر در صحنه عملیات و امکان افزایش پراکندگی و اختفاء در فاصلهای دورتر از مکان اصلی مورد نظر تا قبل از آغاز عملیات.
به گزارش مشرق، توپهای 23 میلیمتری در نزاجا علاوه بر استفاده به صورت ثابت برای بهرهبرداری از مزایای فوق به طور وسیع و به تعداد زیاد روی خودروهای راهکنشی (تاکتیکی) با نام زوبین-1، کامیونها، نفربرهای شنیدار خصوصاً نسل اول نفربرهای بی-ام-پی و نفربرهای چرخدار بی-تی-آر نصب شدهاند. اما آنچه بهانه نگارش این گزارش شده، نه تنها ایجاد تحرک بلکه افزودن قابلیت بسیار مهم هدفگیری با سامانه اپتیکی و کنترل سلاح از راه دور و پایدارسازی سلاح روی نفربرها است.
برای ایجاد سامانههای هدفگیری و کنترل از راه دور از موتورهای الکتریکی قابل کنترل (سروو موتور) برای ایجاد حرکت چرخش لوله توپ در دو زوایه عمودی و افقی استفاده میشود. هدف به وسیله دوربین دیده شده و با حرکت دادن اهرم هدایت مشابه جوی-استیک، تعقیب میشود. همچنین میتوان چنین سامانهای را به سادگی به پردازشگر رایانهای و نرمافزار تحلیل تصویر نیز مجهز کرد تا کار ردگیری و تعقیب هدف به صورت خودکار انجام شود.
در نمونه M1 از دو فروند موشک دوشپرتاب ایگلا با برد 5200 متر نیز استفاده شده است که در ترکیب با سامانه الکترواپتیکی و رایانه پردازشگر، توپ و موشک عملکرد یکدیگر را پوشش میدهند.
در نتیجه اجرای این برنامه بهسازی، توپهای فوق قابلیت درگیری با اهداف در شرایط آب و هوایی مختلف و دید کم را نیز بدست آوردهاند و احتمال اصابت آنها به اهداف به 30 درصد (بیش از 4 برابر توپ معمولی) رسیده است. این به معنی اصابت 10 گلوله مرگبار 180 گرمی 23 میلیمتری به هدف در یک شلیک 5 ثانیهای با نرخ آتش 400 گلوله بر دقیقه است که برای وارد کردن آسیب جدی به بسیاری از اهداف و حتی انهدام موشکهای کروز کافی است.
بنا بر این در صورت اجرای کامل بهسازیهای مشابه روی توپهای 23 میلیمتری کشورمان نیز کارایی عملیاتی آنها تا چند برابر افزایش مییابد.
زیرا به کمک دوربینهای دید در روز و شب، صرف نظر از بهبود برد مؤثر سلاح، مسافتیاب ویا علامتگذار لیزری در کنار سامانههای مهار کننده سلاح و کاهشدهنده لگد اسلحه باعث افزایش چشمگیر دقت تیراندازی و افزایش احتمال اصابت به هدف در اولین سری شلیک میشوند.
همانطور که ایجاد قابلیت کنترل از راه دور و هدفگیری تصویری موجب کاهش خدمه مورد نیاز به یک نفر، حفاظت از نفر کاربر توپ در برابر آتش دشمن، افزایش آمادگی عملیاتی در هر لحظه، سرعت واکنش به تهاجم دشمن خصوصاً در مناطق صعب العبور، محیطهای خطرناک و شرایط آب و هوایی نامساعد را شده است.
به علاوه تجهیز به پردازشگرهای جدید و نرمافزارهای تحلیل تصویر برای ایجاد ردگیری کاملاً خودکار هدف (که در صورت نیاز میتواند با تأیید کاربر انسانی اقدام به شلیک کند) میتواند در کنار قابلیت کنترل از راه دور و استقرار این توپها در اطراف مناطق تجمع نیروهای زمینی دامی به شدت کشنده برای واحدهای هوایی تهاجم زمینی دشمن مانند بالگردها و پهپادها باشد.
نمونه تک لوله توپ 23 میلیمتری در ارتقاء انجام شده روی تانک اسکورپیون نیروی زمینی ارتش نیز نصب شده است که با توجه به قابلیت استفاده از آن درکاربردهای سطح به سطح و سطح به هوا و نواخت تیر بالای آن در زمینه افزایش قابلیتهای این تانک سبک رزمی و شناسایی تأثیر مفیدی دارد.
شیلکا؛ سامانهای از دیار ایوان مخوف
دیگر سلاح پدافند هوایی توپخانهای موجود در سازمان رزم نزاجا توپ 23 میلیمتری 4 لوله مستقر روی خودروی زرهی به نام «ZSU-23-4 شیلکا» است که اصالتاً یک سامانه متحرک نیز محسوب میشود. این سامانه که از یک رادار برد کوتاه برای شناسایی اهداف بهره میگیرد از جمله معدود خریدهای رژیم طاغوت از شوروی سابق است که در دوران جنگ تحمیلی عراق علیه ایران همانند توپهای 23 میلیمتری معمولی معرفی شده در این گزارش توسط هر دو طرف استفاده میشد.
این توپ 4 لوله دارای برد مایل 2.5 کیلومتر و برد نهایی 7 کیلومتر در برابر اهداف هوایی بوده نواخت تیر عملی آن 850 گلوله از هر لوله و 3400 گلوله از مجموع 4 لوله است به طوری که یکی از برترین خلبان جنگنده بمبافکن اف-4 فانتوم نیروی هوایی ارتش اظهار داشته "این توپ جنگنده حریف را اَرّه میکند!"
به گزارش مشرق، سرعت خروج گلولههای این توپ از لوله بین 950 تا 1000 متر بر ثانیه بوده و سامانه تیراندازی آن نیز الکتریکی و برای خنکسازی بخشهایی از سلاح از آب استفاده میشود. این سامانه با هدفهایی در ارتفاع 50 تا 100 متر که با بیشینه سرعت 250 متر بر ثانیه (900 کیلومتر بر ساعت) پرواز میکنند و با هدفهایی با ارتفاع پرواز 100 تا 1500 متر که بیشینه سرعت 450 متر بر ثانیه (1620 کیلومتر بر ساعت در حدود 1.35 ماخ) دارند درگیر میشود.
این توپ و خودروی زرهی 19 تا 20 تنی آن که 4 خدمه دارد قادر به حرکت با سرعت تا 50 کیلومتر بر ساعت بوده و برد رادار جستجوی هوایی آن در منابع بین 12 تا 20 کیلومتر عنوان شده است.
این سامانه نیز توسط روسیه ارتقاء یافته و نمونه بهسازی شده آن «ZSU-23-4M4 اسپاگ» نامیده میشود. این سامانه برای دفاع از نیروهای زمینی و تأسیسات ثابت در برابر اهداف مختلف پرواز کننده در ارتفاع کم بسیار مؤثر است و میتواند در حال ساکن یا حرکت یا بلافاصله پس از توقف اقدام به درگیری با آنها و حتی اهداف زمینی نماید.
با بهسازیهای اجرا شده روی این سامانه به طور کلی احتمال اصابت آن به هدفی که در محدوده قابلیت درگیری آن پرواز کند به عدد بسیار قابل توجه 60 درصد رسیده است که جزء بهترین مقادیر برای یک سامانه توپخانهای بوده و بیشتر به احتمال اصابت موشکها نزدیک است تا توپها.
در این سامانه ضمن تغییر رادار مورد استفاده که به افزایش برد کشف اهداف به 34 کیلومتر منجر شده، امکان هماهنگ شدن آن با سایر سامانههای پدافند هوایی نیز برقرار گردیده امکان درگیری مؤثر با اهداف مانورپذیر ایجاد و تجهیزات آزمایش برخط (آنلاین) بخشهای مختلف سامانه و نیز ادوات تمرین عملیاتی خدمه به آن افزوده شده.
بهبودهای سامانه کنترل آتش در این توپ 4 لوله خودکششی سبب افزایش احتمال اصابت آن از 7 تا 12 درصد در سامانه اولیه به 30 تا 60 درصد در شرایط مختلف برای سامانه بهبودیافته گشته است.
با توجه به نواخت تیر 3400 گلوله بر دقیقه معادل 56 تا 57 گلوله بر ثانیه در این سلاح با احتمال اصابت 30 تا 60 درصد و فرض اجرای 3 ثانیهای آتش علیه هدف بین 51 تا 102 گلوله به هدف اصابت خواهد کرد که رقم بسیار قابل توجهی است.
بهینهسازیهای این سامانه به طور کلی شامل این موارد است: تعویض رادار با نمونهای با کارایی بیشتر، به کارگیری پردازشگر دیجیتال، امکان دریافت اطلاعات هدف از منابع دیگر و کنترل سلاح توسط یک واحد فرماندهی، بهرهگیری از تجهیزات آزمایش برخط و سامانه شبیهساز برای تمرین خدمه در خود سامانه، به کار گیری سامانههای دفاعی در این توپ خودکششی برای حفاظت از آن در برابر تسلیحات هدایتشونده دشمن از جمله کاهش انتشار اثرات حرارتی، تجهیز به یک سامانه تهویه هوا و نیز بهرهگیری از یک مولد توان دیزل-الکتریک که به بهبود شرایط کاری خدمه نیز کمک نموده است.
همچنین این سامانه امکان تجهیز به دو پرتابگر دو فروندی موشکهای دوشپرتاب ایگلا و سامانه تشخیص دوست از دشمن (IFF) را نیز در صورت نیاز دارد.
بدیهی است با استفاده از پیشرفتهای چشمگیر کشورمان در عرصه پردازش دیجیتال، بهسازی و طراحی و ساخت سامانههای راداری مختلف کوچک و بزرگ و ساخت سامانههای الکترواپتیکی مختلف ایران نیز توانایی بهسازی بومی این سامانه پدافند هوایی مؤثر را دارد.
در گذشته نیز برای افزایش بقای رزمیروی توپهای شیلکای کشورمان سامانه هشدار دهنده قفل لیزری با توانایی پوشش 360 درجه نصب شده بود که نشان از توجه فرماندهان به بهسازی این سلاح دارد.
بهسازی توپ 30 و 57 میلیمتری
یکی دیگر از سامانههای توپخانهای موجود در سازمان رزم نزاجا توپ 30 میلیمتری 2A42 موجود در نفربرهای بی-ام-پی-2 است که توسط سامانههای پایدارساز در دو صفحه افقی و عمودی پشتیبانی میشود از 3 نوع مهمات از جمله معمولی و نفوذگر استفاده کرده و قابلیت انتخاب نرخ شلیک 200 تا 300 و 500 شلیک بر دقیقه را دارد.
برد مؤثر این توپ 3000 متر در برابر اهداف هوایی بوده و قابلیت شلیک در حال حرکت را دارد. جرم پرتابههای این توپ، 405 گرم و سرعت خروج آن از لوله سلاح برابر 960 متر بر ثانیه است. این توپ در برابر اهداف پروازی در ارتفاع پائین مانند بالگردها بسیار مؤثر است.
آخرین نمونه از سلاحهای توپخانهای که به آن اشاره مینماییم سامانه پدافند هوایی 57 میلیمتری دو لوله است که مانند توپ شیلکا روی یک مجموعه زرهپوش شنیدار نصب شده است. بهرهگیری از رادار، برد مؤثر این توپ که با نام ZSU-57-2 شناخته میشود را از 4000 متر به 6000 متر میرساند که برد قابل توجهی است. سرعت خروج گلوله از لوله این سلاح حدود 1000 متر بر ثانیه است. علاوه بر رادار یک سامانه اپتیکی نیز برای هدایت این سلاح به کار میرود.
نواخت تیر پایدار این توپ 70 شلیک در دقیقه و بیشینه آن 105 تا 120 تیر بر دقیقه عنوان شده که مقادیر قابل توجهی برای یک سلاح با این کالیبر است. نمونه کششی تک لول این توپ4660 کیلوگرم و نمونه خودکششی(مستقر بر روی خودروی زرهی) 28 تن وزن دارد و به نظر میرسد همچنان در نزاجا برای پدافند هوایی به کار میرود.
سامانههای راداری، اپتیکی و کنترل آتش این توپ قدرتمند نیز امکان بهسازی با فناوری‌های پیشرفته موجود در کشور را داشته همانطور که سامانه پدافند هوایی سعیر متشکل از شبکهای از توپهای کالیبر بالای 100 میلیمتری مجهز به سامانههای پیشرفته الکترواپتیکی بوده و برای انهدام اهداف در ارتفاع متوسط در واحدهای پدافند هوایی نیروی هوافضای سپاه مورد استفاده قرار میگیرد.
خصوصاً در صورت مرتبط بودن توپهای 57 میلیمتری با شبکه یکپارچه پدافند هوایی کشور دارای عملکردی بسیار مؤثرتر خواهد بود.
موشکهای دوشپرتاب؛ کوچک اما کاربردی
موشکهای دوشپرتاب مختلفی از نمونههای مختلف سهند تا نمونههای جدید میثاق در نیروی زمینی ارتش مورد استفاده قرار میگیرد. علاوه بر استفاده از این موشکها در قالب یگانهای معمول و موتورسوار برخی واحدهای دوشپرتاب با استفاده از موتورسیکلتهای چهارچرخه ساخت کشورمان به قابلیت تحرک بالا و مطمئنتر دست یافتهاند که امکان عبور ایمن از مناطق ناهموار را برای واحدهای پدافند هوایی کوتاه برد برقرار میکند.
به گزارش مشرق، با افزوده شدن تحرک امکان تغییر موضع سریع و یا بهبود پوشش در مناطق درخواستی از یگانهای مختلف بیشتر فراهم شده و موشکهایی مانند میثاق-1 که بردی بین 500 متر تا 5000 هزار متر و محدوده ارتفاعی از 25 متر تا 4000 متر دارند میتوانند با دو برابر سرعت صوت به درگیری با مهاجمین خطرناکی که هر نیروی زمینی را تهدید میکند بپردازند.
تأثیر بالای این سامانههای دوشپرتاب در نبرد حزب الله لبنان و مقاومت اسلامی فلسطین با بالگردهای مدرن رژیم صهیونیستی اثبات شده است.
به کمک این سامانه تعداد بیشتری موشک آماده شلیک توسط هر نفر قابل به کار گیری است ضمن اینکه امکان شلیک با فاصله زمانی بسیار اندک چند موشک به یک هدف نیز توسط یک نفر به وجود میآید. در نمونه روسی این سامانه که دو موشک ایگلا را به کار میگیرد چند خودروی پرتابگر امکان ارتباط و عملکرد هماهنگ با هم را نیز دارند و سامانههای اپتیکی و حرارتی و سامانه تشخیص دوست از دشمن نیز روی هر پرتابگر قابل به کار گیری است.
با در نظر داشتن دیدهبانهای مسلح قرارگاه پدافند هوایی خاتم الأنبیاء و ارتباط آنها به شبکه یکپارچه پدافند هوایی میتواند اینگونه تحلیل کرد که با ارتباط این واحدها به شبکه و اطلاع از تهدیدات امکان درگیری مؤثرتری برای این سامانه ایجاد شده و با کاهش احتمال غافلگیری، زمان مورد نیاز برای واکنش به تهدیدات بسیار کاهش خواهد یافت.
به عنوان نکته پایانی باید ذکر شود تانکهای تی-72 کشورمان قابلیت شلیک موشک ضد زره تندر را از لوله توپ 125 میلیمتری خود دارند و نیز موشک ضد زره توسن که از روی پرتابگر نصب شده روی نفربرهای بی-ام-پی-2، خودروهای راهکنشی سفیر و پرتابگرهای ثابت زمینی شلیک میشوند دارای قابلیت درگیری با اهداف هوایی کمسرعت مانند بالگردها تا برد 4هزار متر بوده که از ابتدا در طراحی آنها دیده شده و در شرایط لازم به عنوان راه حل فوری برای درگیری با دشمن مورد استفاده قرار گیرند.
البته موشکهای ضد بالگرد قائم نیز بر مبنای موشک ضد زره توفان توسعه یافتهاند که دارای سامانههای هدفیابی پیشرفته و هدایت لیزری مقاوم به جنگ الکترونیک است و برد آن نیز بیشتر از دو موشک فوق تخمین زده میشود.
مجموعه توپهای پدافند هوایی با کالیبرهای مختلف و سامانههای موشکی موجود در سازمان رزم نیروی زمینی با پوشش دادن بردها و ارتفاعات مختلف کار دفاع لایه آخر از واحدهای زمینی را به انجام میرسانند. در لایههای بیرونی نیز موشکهای سطح به هوای میانبرد متحرک کار دفاع از نیروهای زمینی در صحنه عملیات را بر عهده دارند.
این سامانهها با اتکا به توانمندی متخصصان داخلی ضمن متحرک شدن از سامانههای هدفگیری جدید و کنترل از راه دور برای بهبود قابلیتهای عملیاتی خود بهره میبرد. این بهسازیها برای آماده شدن واحدهای نیروهای زمینی در نبردهای مدرن که در آن پهپادهای بالگرد و بالثابت شناسایی و تهاجمی برای کمک در هدفگیری سریع و دقیق توپخانه و نیز تهاجم علیه واحدهای زرهی و استحکامات به یاری هواپیماهای تهاجم زمینی و بالگردهای تهاجمی میآیند.
نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران (نزاجا) نیز از سامانههای پدافند هوایی توپخانهای و موشکهای دوشپرتاب در سازمان رزم خود بهره میبرد و با برخورداری از تجربه گرانبهای 8 سال دفاع مقدس و استفاده از فناوری‌های جدید، اقدام به روزآمدسازی این سامانهها و در عین حال افزایش قابلیتهای راهکنشی (تاکتیکی) آنها کرده است.
اصلیترین سلاح توپخانهای این نیرو توپ 23 میلیمتری دو لوله به نام ZU-23-2 است. این توپ در شوروی سابق طراحی، تولید و به کشورهای بسیاری صادر و در برخی از آنها تولید شد. ایران نیز پس از انقلاب به جمع سازندگان این سلاح پیوست و سامانههای توپخانهای مختلفی را از آن توسعه داد.
توپ پدافند هوایی 23 میلیمتری 2 لوله
ساخت نمونه تک لوله برای کاربردهای دریایی، ساخت نمونههای 6 لوله و 8 لوله، افزودن قابلیتهای کنترل خودکار و در آخرین فعالیت اعلام شده ساخت نمونه سه لوله چرخان (گتلینگ) از جمله کارهای ایران روی این توپ پدافند هوایی است. نوع دو لوله این سلاح 950 کیلوگرمی دارای نواخت تیر بیش از 400 گلوله در دقیقه و برد گلولههای آن در حدود 2 تا 2.5 کیلومتر و سرعت خروج آنها از لوله توپ 960 متر بر ثانیه است.
لازم به ذکر است که امروزه هم با وجود ساخته شدن پیشرفتهترین سامانههای موشکی، سامانههای توپخانهای به دلایل مختلف همچنان جای خود را در مجموعههای پدافند هوایی حفظ کرده اند. از جمله مهمترین امکان، کارکرد این سلاحها تا نزدیکترین فاصله از آنها است در واقع سلاحهای توپخانهای از زمان رسیدن هدف به برد مؤثر خود تا زمان عبور هدف از روی آنها میتوانند با آن درگیر شوند.
در نتیجه این سلاحها برای بردهای کمتر از چهار کیلومتر در برابر اهدافی با زوایای عرضی پایین و شتاب کم بسیار مؤثرند و در بردهای کمتر از یک کیلومتر میتوانند کاملاً کشنده باشند. در واقع نزدیکترین حلقه دفاعی مستقر در اطراف هدف، سامانههای کوتاه برد توپخانهای هستند.
شاید در وهله اول به نظر برسد به علت محدودیت برد، سامانههای توپخانهای ابزاری بیهوده باشند.
با این وجود، بسیاری از موشکهای هدایت شونده دارای یک کمینه برد هستند که در آن محدوده به علت تأخیر زمان مسلح شدن فیوز و نیاز به رسیدن موشک به سرعت کافی برای ایجاد شدن نیروهای آیرودینامیکی روی سطوح و در نتیجه امکان کنترل آیرودینامیکی، غیر مؤثر هستند.
موشکهای سطح به هوا همچنین در برابر اهدافی که در ارتفاع پایین پرواز میکنند تا حدی دچار مشکل هستند. در این موقعیت، توپهای ضد هوایی این فضای خالی را که موشک در آن مؤثر نیست میتوانند پر کنند.
به علاوه توپهای ضدهوایی تک مأموریتی و مهمات آن در مقایسه با موشکهای هدایت شونده سطح به هوا ارزانتر هستند. در نتیجه در مقایسه با موشکهای هدایت شونده با یک بودجه معین، برای دفاع نهایی از یک منطقه میتوان توپهای ضدهوایی بیشتری به کار برد.
گلولههای توپ به طور معمول مسیر بالستیکی را بدون هدایت طی میکنند. مهمترین عاملی که این مسیر پروازی را تغییر داده و به نوعی کنترل میکند زوایای هدفگیری سمت و ارتفاع توپ است. این زوایا بر اساس اطلاعات موقعیت، سرعت و شتاب هدف محاسبه می¬شوند. همچنین شرایط جوی، سرعت اولیه گلوله، وزن گلوله و نیروی پسای آن نیز در تعیین این زوایا در صورت برخوردای توپ از یک سامانه کنترل آتش نقش دارند.
یکی از فعالیتهای شاخص در نیروی زمینی ارتش نصب توپهای دو لوله 23 میلیمتری روی خودروهای راهکنشی و زرهی مختلف است. در زمان جنگ تحمیلی عراق علیه ایران در بیشتر موارد این توپ به صورت ثابت و نصب شده روی زمین مورد استفاده قرار میگرفت که با نصب آن روی خودرو یک قابلیت کلیدی به آن افزوده شد که این توانمندی، افزودن تحرک بالا به این سلاح است.
توپ 23 میلیمتری روی خودروی تاکتیکی
تحرک، مزیتهای بسیار مهمی برای یک سامانه دفاع هوایی ایجاد میکند از جمله سرعت بالا در استقرار و خروج از یک منطقه، حمل و نقل هوایی سریعتر توسط هواپیماهای ترابری، امکان جابجایی در حوالی منطقه تحت پوشش در زمانهای مختلف که باعث کاهش احتمال کشف موقعیت آن توسط واحدهای شناسایی هوایی یا تیمهای ضربت دشمن میشود، امکان همراهی واحدهای نیروهای زمینی توسط این سامانه در پیشرویها و عقبنشینیها و حضور مؤثر در صحنه عملیات و امکان افزایش پراکندگی و اختفاء در فاصلهای دورتر از مکان اصلی مورد نظر تا قبل از آغاز عملیات.
به گزارش مشرق، توپهای 23 میلیمتری در نزاجا علاوه بر استفاده به صورت ثابت برای بهرهبرداری از مزایای فوق به طور وسیع و به تعداد زیاد روی خودروهای راهکنشی (تاکتیکی) با نام زوبین-1، کامیونها، نفربرهای شنیدار خصوصاً نسل اول نفربرهای بی-ام-پی و نفربرهای چرخدار بی-تی-آر نصب شدهاند. اما آنچه بهانه نگارش این گزارش شده، نه تنها ایجاد تحرک بلکه افزودن قابلیت بسیار مهم هدفگیری با سامانه اپتیکی و کنترل سلاح از راه دور و پایدارسازی سلاح روی نفربرها است.
توپ کنترل از راه دور 23 میلیمتری روی خودروی تاکتیکی کویران
برای ایجاد سامانههای هدفگیری و کنترل از راه دور از موتورهای الکتریکی قابل کنترل (سروو موتور) برای ایجاد حرکت چرخش لوله توپ در دو زوایه عمودی و افقی استفاده میشود. هدف به وسیله دوربین دیده شده و با حرکت دادن اهرم هدایت مشابه جوی-استیک، تعقیب میشود. همچنین میتوان چنین سامانهای را به سادگی به پردازشگر رایانهای و نرمافزار تحلیل تصویر نیز مجهز کرد تا کار ردگیری و تعقیب هدف به صورت خودکار انجام شود.
توپ 23 میلیمتری کنترل از راه دور روی نفربر چرخدار
توپ 23 میلیمتری کنترل از راه دور نصب شده روی کامیون
این نوع توپ 23 میلیمتری کنترل از راه دور و البته پایدار شده تا کنون روی انواع خودروهای تاکتیکی و زرهی در نزاجا در رژههای نیروهای مسلح به نمایش عمومی گذاشته شده است. به کمک این سامانهها احتمال اصابت به هدف از 7 درصد برای توپهای معمولی 23 میلیمتری به چند برابر افزایش مییابد. خصوصاً بهرهمندی از پایدارساز برای ایجاد امکان اجرای آتش در حال حرکت بسیار مفید است. توپ 23 میلیمتری کنترل از راه دور و پایدار شده روی نفربر
کشور سازنده این سلاح یعنی روسیه (شوروی سابق) تا کنون دو بهسازی مهم روی این توپ در نمونههای مستقر روی زمین انجام داده است که محصولات آن با نامهای ZU-23M و ZU-23M1 نامیده میشود. این بهسازیها شامل نصب سامانه الکترواپتیکی ردیابی و هدفگیری شامل دوربین دید در روز، دوربین حرارتی، مسافتیاب لیزری و واحد کنترل با قابلیت تشخیص و ردگیری خودکار اهداف است. یک رایانه دیجیتال به عنوان پردازشگر و یک منبع تأمین توان هم در این بهسازی به سامانه افزوده شده است.در نمونه M1 از دو فروند موشک دوشپرتاب ایگلا با برد 5200 متر نیز استفاده شده است که در ترکیب با سامانه الکترواپتیکی و رایانه پردازشگر، توپ و موشک عملکرد یکدیگر را پوشش میدهند.
در نتیجه اجرای این برنامه بهسازی، توپهای فوق قابلیت درگیری با اهداف در شرایط آب و هوایی مختلف و دید کم را نیز بدست آوردهاند و احتمال اصابت آنها به اهداف به 30 درصد (بیش از 4 برابر توپ معمولی) رسیده است. این به معنی اصابت 10 گلوله مرگبار 180 گرمی 23 میلیمتری به هدف در یک شلیک 5 ثانیهای با نرخ آتش 400 گلوله بر دقیقه است که برای وارد کردن آسیب جدی به بسیاری از اهداف و حتی انهدام موشکهای کروز کافی است.
بنا بر این در صورت اجرای کامل بهسازیهای مشابه روی توپهای 23 میلیمتری کشورمان نیز کارایی عملیاتی آنها تا چند برابر افزایش مییابد.
زیرا به کمک دوربینهای دید در روز و شب، صرف نظر از بهبود برد مؤثر سلاح، مسافتیاب ویا علامتگذار لیزری در کنار سامانههای مهار کننده سلاح و کاهشدهنده لگد اسلحه باعث افزایش چشمگیر دقت تیراندازی و افزایش احتمال اصابت به هدف در اولین سری شلیک میشوند.
همانطور که ایجاد قابلیت کنترل از راه دور و هدفگیری تصویری موجب کاهش خدمه مورد نیاز به یک نفر، حفاظت از نفر کاربر توپ در برابر آتش دشمن، افزایش آمادگی عملیاتی در هر لحظه، سرعت واکنش به تهاجم دشمن خصوصاً در مناطق صعب العبور، محیطهای خطرناک و شرایط آب و هوایی نامساعد را شده است.
به علاوه تجهیز به پردازشگرهای جدید و نرمافزارهای تحلیل تصویر برای ایجاد ردگیری کاملاً خودکار هدف (که در صورت نیاز میتواند با تأیید کاربر انسانی اقدام به شلیک کند) میتواند در کنار قابلیت کنترل از راه دور و استقرار این توپها در اطراف مناطق تجمع نیروهای زمینی دامی به شدت کشنده برای واحدهای هوایی تهاجم زمینی دشمن مانند بالگردها و پهپادها باشد.
نمونه تک لوله توپ 23 میلیمتری در ارتقاء انجام شده روی تانک اسکورپیون نیروی زمینی ارتش نیز نصب شده است که با توجه به قابلیت استفاده از آن درکاربردهای سطح به سطح و سطح به هوا و نواخت تیر بالای آن در زمینه افزایش قابلیتهای این تانک سبک رزمی و شناسایی تأثیر مفیدی دارد.
شیلکا؛ سامانهای از دیار ایوان مخوف
دیگر سلاح پدافند هوایی توپخانهای موجود در سازمان رزم نزاجا توپ 23 میلیمتری 4 لوله مستقر روی خودروی زرهی به نام «ZSU-23-4 شیلکا» است که اصالتاً یک سامانه متحرک نیز محسوب میشود. این سامانه که از یک رادار برد کوتاه برای شناسایی اهداف بهره میگیرد از جمله معدود خریدهای رژیم طاغوت از شوروی سابق است که در دوران جنگ تحمیلی عراق علیه ایران همانند توپهای 23 میلیمتری معمولی معرفی شده در این گزارش توسط هر دو طرف استفاده میشد.
این توپ 4 لوله دارای برد مایل 2.5 کیلومتر و برد نهایی 7 کیلومتر در برابر اهداف هوایی بوده نواخت تیر عملی آن 850 گلوله از هر لوله و 3400 گلوله از مجموع 4 لوله است به طوری که یکی از برترین خلبان جنگنده بمبافکن اف-4 فانتوم نیروی هوایی ارتش اظهار داشته "این توپ جنگنده حریف را اَرّه میکند!"
به گزارش مشرق، سرعت خروج گلولههای این توپ از لوله بین 950 تا 1000 متر بر ثانیه بوده و سامانه تیراندازی آن نیز الکتریکی و برای خنکسازی بخشهایی از سلاح از آب استفاده میشود. این سامانه با هدفهایی در ارتفاع 50 تا 100 متر که با بیشینه سرعت 250 متر بر ثانیه (900 کیلومتر بر ساعت) پرواز میکنند و با هدفهایی با ارتفاع پرواز 100 تا 1500 متر که بیشینه سرعت 450 متر بر ثانیه (1620 کیلومتر بر ساعت در حدود 1.35 ماخ) دارند درگیر میشود.
این توپ و خودروی زرهی 19 تا 20 تنی آن که 4 خدمه دارد قادر به حرکت با سرعت تا 50 کیلومتر بر ساعت بوده و برد رادار جستجوی هوایی آن در منابع بین 12 تا 20 کیلومتر عنوان شده است.
این سامانه نیز توسط روسیه ارتقاء یافته و نمونه بهسازی شده آن «ZSU-23-4M4 اسپاگ» نامیده میشود. این سامانه برای دفاع از نیروهای زمینی و تأسیسات ثابت در برابر اهداف مختلف پرواز کننده در ارتفاع کم بسیار مؤثر است و میتواند در حال ساکن یا حرکت یا بلافاصله پس از توقف اقدام به درگیری با آنها و حتی اهداف زمینی نماید.
توپ 23 میلیمتری 4 لوله شیلکا بهسازی شده توسط روسیه و نمونه دارای موشک دوشپرتاب
با بهسازیهای اجرا شده روی این سامانه به طور کلی احتمال اصابت آن به هدفی که در محدوده قابلیت درگیری آن پرواز کند به عدد بسیار قابل توجه 60 درصد رسیده است که جزء بهترین مقادیر برای یک سامانه توپخانهای بوده و بیشتر به احتمال اصابت موشکها نزدیک است تا توپها.
در این سامانه ضمن تغییر رادار مورد استفاده که به افزایش برد کشف اهداف به 34 کیلومتر منجر شده، امکان هماهنگ شدن آن با سایر سامانههای پدافند هوایی نیز برقرار گردیده امکان درگیری مؤثر با اهداف مانورپذیر ایجاد و تجهیزات آزمایش برخط (آنلاین) بخشهای مختلف سامانه و نیز ادوات تمرین عملیاتی خدمه به آن افزوده شده.
بهبودهای سامانه کنترل آتش در این توپ 4 لوله خودکششی سبب افزایش احتمال اصابت آن از 7 تا 12 درصد در سامانه اولیه به 30 تا 60 درصد در شرایط مختلف برای سامانه بهبودیافته گشته است.
با توجه به نواخت تیر 3400 گلوله بر دقیقه معادل 56 تا 57 گلوله بر ثانیه در این سلاح با احتمال اصابت 30 تا 60 درصد و فرض اجرای 3 ثانیهای آتش علیه هدف بین 51 تا 102 گلوله به هدف اصابت خواهد کرد که رقم بسیار قابل توجهی است.
بهینهسازیهای این سامانه به طور کلی شامل این موارد است: تعویض رادار با نمونهای با کارایی بیشتر، به کارگیری پردازشگر دیجیتال، امکان دریافت اطلاعات هدف از منابع دیگر و کنترل سلاح توسط یک واحد فرماندهی، بهرهگیری از تجهیزات آزمایش برخط و سامانه شبیهساز برای تمرین خدمه در خود سامانه، به کار گیری سامانههای دفاعی در این توپ خودکششی برای حفاظت از آن در برابر تسلیحات هدایتشونده دشمن از جمله کاهش انتشار اثرات حرارتی، تجهیز به یک سامانه تهویه هوا و نیز بهرهگیری از یک مولد توان دیزل-الکتریک که به بهبود شرایط کاری خدمه نیز کمک نموده است.
همچنین این سامانه امکان تجهیز به دو پرتابگر دو فروندی موشکهای دوشپرتاب ایگلا و سامانه تشخیص دوست از دشمن (IFF) را نیز در صورت نیاز دارد.
بدیهی است با استفاده از پیشرفتهای چشمگیر کشورمان در عرصه پردازش دیجیتال، بهسازی و طراحی و ساخت سامانههای راداری مختلف کوچک و بزرگ و ساخت سامانههای الکترواپتیکی مختلف ایران نیز توانایی بهسازی بومی این سامانه پدافند هوایی مؤثر را دارد.
در گذشته نیز برای افزایش بقای رزمیروی توپهای شیلکای کشورمان سامانه هشدار دهنده قفل لیزری با توانایی پوشش 360 درجه نصب شده بود که نشان از توجه فرماندهان به بهسازی این سلاح دارد.
بهسازی توپ 30 و 57 میلیمتری
یکی دیگر از سامانههای توپخانهای موجود در سازمان رزم نزاجا توپ 30 میلیمتری 2A42 موجود در نفربرهای بی-ام-پی-2 است که توسط سامانههای پایدارساز در دو صفحه افقی و عمودی پشتیبانی میشود از 3 نوع مهمات از جمله معمولی و نفوذگر استفاده کرده و قابلیت انتخاب نرخ شلیک 200 تا 300 و 500 شلیک بر دقیقه را دارد.
برد مؤثر این توپ 3000 متر در برابر اهداف هوایی بوده و قابلیت شلیک در حال حرکت را دارد. جرم پرتابههای این توپ، 405 گرم و سرعت خروج آن از لوله سلاح برابر 960 متر بر ثانیه است. این توپ در برابر اهداف پروازی در ارتفاع پائین مانند بالگردها بسیار مؤثر است.
توپ 57 میلیمتری دو لوله متعلق به نزاجا و توپ شیلکا در زمینه تصویر
آخرین نمونه از سلاحهای توپخانهای که به آن اشاره مینماییم سامانه پدافند هوایی 57 میلیمتری دو لوله است که مانند توپ شیلکا روی یک مجموعه زرهپوش شنیدار نصب شده است. بهرهگیری از رادار، برد مؤثر این توپ که با نام ZSU-57-2 شناخته میشود را از 4000 متر به 6000 متر میرساند که برد قابل توجهی است. سرعت خروج گلوله از لوله این سلاح حدود 1000 متر بر ثانیه است. علاوه بر رادار یک سامانه اپتیکی نیز برای هدایت این سلاح به کار میرود.
نواخت تیر پایدار این توپ 70 شلیک در دقیقه و بیشینه آن 105 تا 120 تیر بر دقیقه عنوان شده که مقادیر قابل توجهی برای یک سلاح با این کالیبر است. نمونه کششی تک لول این توپ4660 کیلوگرم و نمونه خودکششی(مستقر بر روی خودروی زرهی) 28 تن وزن دارد و به نظر میرسد همچنان در نزاجا برای پدافند هوایی به کار میرود.
سامانههای راداری، اپتیکی و کنترل آتش این توپ قدرتمند نیز امکان بهسازی با فناوری‌های پیشرفته موجود در کشور را داشته همانطور که سامانه پدافند هوایی سعیر متشکل از شبکهای از توپهای کالیبر بالای 100 میلیمتری مجهز به سامانههای پیشرفته الکترواپتیکی بوده و برای انهدام اهداف در ارتفاع متوسط در واحدهای پدافند هوایی نیروی هوافضای سپاه مورد استفاده قرار میگیرد.
خصوصاً در صورت مرتبط بودن توپهای 57 میلیمتری با شبکه یکپارچه پدافند هوایی کشور دارای عملکردی بسیار مؤثرتر خواهد بود.
موشکهای دوشپرتاب؛ کوچک اما کاربردی
موشکهای دوشپرتاب مختلفی از نمونههای مختلف سهند تا نمونههای جدید میثاق در نیروی زمینی ارتش مورد استفاده قرار میگیرد. علاوه بر استفاده از این موشکها در قالب یگانهای معمول و موتورسوار برخی واحدهای دوشپرتاب با استفاده از موتورسیکلتهای چهارچرخه ساخت کشورمان به قابلیت تحرک بالا و مطمئنتر دست یافتهاند که امکان عبور ایمن از مناطق ناهموار را برای واحدهای پدافند هوایی کوتاه برد برقرار میکند.
شلیک موشک دوشپرتاب
به گزارش مشرق، با افزوده شدن تحرک امکان تغییر موضع سریع و یا بهبود پوشش در مناطق درخواستی از یگانهای مختلف بیشتر فراهم شده و موشکهایی مانند میثاق-1 که بردی بین 500 متر تا 5000 هزار متر و محدوده ارتفاعی از 25 متر تا 4000 متر دارند میتوانند با دو برابر سرعت صوت به درگیری با مهاجمین خطرناکی که هر نیروی زمینی را تهدید میکند بپردازند.
تأثیر بالای این سامانههای دوشپرتاب در نبرد حزب الله لبنان و مقاومت اسلامی فلسطین با بالگردهای مدرن رژیم صهیونیستی اثبات شده است.
واحدهای موشک دوش پرتاب
همچنین برای افزایش قابلیتهای راهکنشی (تاکتیکی) موشکهای دوشپرتاب متخصصان نزاجا سکوی چند فروندی موشکهای دوشپرتاب را نیز توسعه دادهاند. این مجموعه روی یک خودروی وانت نصب شده و توسط یک نفر خدمه به کار میرود. نسل اول این سامانه از دو موشک بهرهمند بود که در نسل جدید آن تعداد موشکها به 4 فروند افزایش یافته است. البته در نسل اول این سامانه تجهیزات مختلفی روبروی کاربر قرار داشت که در نمونه رونمایی شده از نسل جدید دیده نمیشود.به کمک این سامانه تعداد بیشتری موشک آماده شلیک توسط هر نفر قابل به کار گیری است ضمن اینکه امکان شلیک با فاصله زمانی بسیار اندک چند موشک به یک هدف نیز توسط یک نفر به وجود میآید. در نمونه روسی این سامانه که دو موشک ایگلا را به کار میگیرد چند خودروی پرتابگر امکان ارتباط و عملکرد هماهنگ با هم را نیز دارند و سامانههای اپتیکی و حرارتی و سامانه تشخیص دوست از دشمن نیز روی هر پرتابگر قابل به کار گیری است.
سکوی چند فروندی موشکهای دوشپرتاب ساخت نیروی زمینی ارتش
با در نظر داشتن دیدهبانهای مسلح قرارگاه پدافند هوایی خاتم الأنبیاء و ارتباط آنها به شبکه یکپارچه پدافند هوایی میتواند اینگونه تحلیل کرد که با ارتباط این واحدها به شبکه و اطلاع از تهدیدات امکان درگیری مؤثرتری برای این سامانه ایجاد شده و با کاهش احتمال غافلگیری، زمان مورد نیاز برای واکنش به تهدیدات بسیار کاهش خواهد یافت.
به عنوان نکته پایانی باید ذکر شود تانکهای تی-72 کشورمان قابلیت شلیک موشک ضد زره تندر را از لوله توپ 125 میلیمتری خود دارند و نیز موشک ضد زره توسن که از روی پرتابگر نصب شده روی نفربرهای بی-ام-پی-2، خودروهای راهکنشی سفیر و پرتابگرهای ثابت زمینی شلیک میشوند دارای قابلیت درگیری با اهداف هوایی کمسرعت مانند بالگردها تا برد 4هزار متر بوده که از ابتدا در طراحی آنها دیده شده و در شرایط لازم به عنوان راه حل فوری برای درگیری با دشمن مورد استفاده قرار گیرند.
البته موشکهای ضد بالگرد قائم نیز بر مبنای موشک ضد زره توفان توسعه یافتهاند که دارای سامانههای هدفیابی پیشرفته و هدایت لیزری مقاوم به جنگ الکترونیک است و برد آن نیز بیشتر از دو موشک فوق تخمین زده میشود.
مجموعه توپهای پدافند هوایی با کالیبرهای مختلف و سامانههای موشکی موجود در سازمان رزم نیروی زمینی با پوشش دادن بردها و ارتفاعات مختلف کار دفاع لایه آخر از واحدهای زمینی را به انجام میرسانند. در لایههای بیرونی نیز موشکهای سطح به هوای میانبرد متحرک کار دفاع از نیروهای زمینی در صحنه عملیات را بر عهده دارند.
این سامانهها با اتکا به توانمندی متخصصان داخلی ضمن متحرک شدن از سامانههای هدفگیری جدید و کنترل از راه دور برای بهبود قابلیتهای عملیاتی خود بهره میبرد. این بهسازیها برای آماده شدن واحدهای نیروهای زمینی در نبردهای مدرن که در آن پهپادهای بالگرد و بالثابت شناسایی و تهاجمی برای کمک در هدفگیری سریع و دقیق توپخانه و نیز تهاجم علیه واحدهای زرهی و استحکامات به یاری هواپیماهای تهاجم زمینی و بالگردهای تهاجمی میآیند.
![[-]](http://www.flashkhor.com/forum/images/collapse.gif "[-]")
