آموزش نویسندگی در انجمن

[FARID.SHOMPET]

بخش دوم/ آیین مقاله نویسی علمی (تا جایی که می توانید و به نظر خودتان زیاده روی نیست تاپیک هایی که خودتان در بخش های علمی انجمن می نویسید را باتوجه به این آیین بنویسید تا یک نوشته ی خیلی خوب رو داشته باشید)




 (ما تاکیدمان بر این هست که مقاله ی شما تاجایی که می شود در حد یک یا دو ورقه ی A4 باشد)


 
 نگارنده ی  یک اثر پژوهشی به طور کلی باید مرحله های اساسی زیر را پشت سر بگذارد:

1. انتخاب موضوع: 
پژوهشگر با در نظر گرفتن دغدغه های فردی و اجتماعی ، و انگیزه های خود و نیاز های جامعه و اقشار عام یا خاص و همچنین با توجه  به توانایی علمی خود میتواند موضوعی را برای تحقیق و پژوهش  خود انتخاب نماید . این موضوع میتواند  یک مفهوم بسط و واحد باشد ؛ مانند : ایثار ، دفاع ، و یا یک مفهوم مرکب مانند : تربیت فرزند . گاهی موضوع ، یک مفهوم دارای محدوده معین است ؛ مانند : ولایت و امامت در مکتب تشیع ، یا تربیت فرزند از دید گاه  اسلام . موضوع یک پژوهش نباید خیلی کلی و دارای دامنه بسیار گسترده ای باشد . هر چه این محدوده کوچکتر و ضیقتر باشد ، تلاش برای عمق بخشیدن به مطالعه  و بررسی موفقتر است.

2. انتخاب محدوده ی پژوهش: 
 تحقیق در یک موضوع علمی می تواند  بدون محدودیت در دامنه پژوهش باشد  و پژوشگر موضوع خود را در هر زمینه قابل تحقیق ، بررسیکند؛ اما بهتر است محدودهی معینی از فضای علمی آن را در نظر بگیرد و منابع در دسترس  را شناسایی و محدوده  استناد و استدلال  خود را معین نماید تا گرفتار خلط مباحث و آشفتگی در استدلال نشود؛ مانند : مبانی روانشناختی انسان  در منابع اسلامی ، بانکداری در اسلام ، فقه پویا در روایات اهل بیت (ع) و یا حکومت و زمامداری اسلامی در نهج البلاغه .
    

3. انتخاب عنوان: 
 عنوان پژوهش میتواند کلمه و یا عبارتی باشد که به طور ضریح یا شکل هنری حکایت از موضوع و یا مدعا و هدف پژوهش نماید . این عنوان ترجیحا باید زیبا ، کوتاه و رسا  باشد . گاهی همان موضوع اثر پژوهشی عینا عنوان تحقیق قرار داده می شود . عنوان پژوهش را میتوان پیش از انجام مراحل تحقیقانتخاب نمود و گاهی این عنوان پس از پایان تحقیق انتخاب می شود .

4. تهیه طرح تحقیق:
 برای انجام یک تحقیق روشمند و موفق، تهیه طرح تحقیق لازم بلکه ضروری است و عدم تهیه آن موجب سر در گمی وبه بیراهه رفتن و یا دور زدن در محدوده کوچکی از موضوعات است . پژوهشگر بعد از انتخاب موضوع وعنوان و بررسی منابع و پیشینه تحقیق ودستیابی به آخرین نظریات در موضوع ، طرح خود خود را برای طرح مورد نظر ترسیم می کند . اگر ذهنیت کامل وروشنی به مباحث مورد نظر خود داشته باشد ، باید یک طرح کلی برای مجموعه مطالب وفصل ها و بخشهای مورد نظر آن تنظیم نماید و کلیات وسیر مباحث را از آغار مطالب تا سرانجام روی کاغد پیاده کند و در صورت امکان نمودار درختی برای آن بکشد ، و توضیحاتی پیرامون کیفیت سیر مباحث و روش استدلال واستنتاج بنویسد . اما اگر از ابتدای تحقیق ذهنیت کاملی برای ترسیم ساختار کلی مباحث نداشت ، تا حد ممکن سر فصلهای موضوعات ومطالبی را که به نوعی موضوع او مرتبط است ، در برگ طرح تحقیق یادداشت کرده تا در طول سیر مطالعات ، به تدریج عناوین و سر فصلها مشخص شوند و ساختار طرح و سیر مباحث تکمیل گردد .

6. تجزیه و تحلیل مطالب: 
   در این مرحله پژوهشگر باید مطالب جمع آوری شده را با هم مرتبط ساخته ودر قالب استدلالهای متقن وروشن ویا طرح موزون ومتناسب وهنری ، ترتیب و انسجام بخشد و ساختار یک مجموعه هماهنگ و منسجم در جهت رسیدن به هدف پژوهش را شکل دهد . طبعا پژوهشگر مخاطبان خاصی یا عامی را در نظر گرفته و متناسب سطح فکری و عملی آنان مطالب خود را شکل می دهد ، بنابراین شکل ونوع این ساختار بستگی به موضوع وبحث ومخاطب مورد نظر دارد. اگر پژوهشگر از روش طرح سوال و شبهه و پاسخ دادن به سوالات وشبهات مطرح شده در ذهن مخاطب خود برای رسیدن او به هدف مورد نظر و اثبات مدعا استفاده کند در تاثیرگذاری برمخاطب خود موفقتر خواهد بود .

7. جمع بندی مطالب و نتیجه گیری:
پژوهشگر پس از آرایش دادن مطالب و چینش درست مباحث مترتب بر یگدیگر و احیانا استدلالهای جزئی در بخشهای مختلف جمعبندی و از همه مباحث نتیجه گیری نهایی می نمایند .

8. فهرستها:
فهرست مطالب :پس از تنظیم بخشهای مختلف یک رساله علمی خود ، فهرست عناوین و سر فصل های مباحث را استخراج کرده و در ابتدای پژوهش خود قرار می دهد . فهرست مطالب مقاله یا رساله علمی بسته به موضوع وحجم مطالب تعیین می گردد . اگر کتاب یا رساله دارای حجم زیاد و بخشهای فراوان باشد فهرست می تواند به صورت تفضیلی بیاید ، ولی معمولا در مقالات با حجم متوسط یا کم مطالب ، به همان فهرست اجمالی اکتفا می شود .
فهرست منابع :همچنین فهرست منابع و موآخذ که در پژوهش از آنها استفاده شده جمع آوری وبه ترتیب حروف الفبا وبا چینش زیر تنظیم می شود )شهرت مولف ، نام مولف ، نام کتاب ، انتشارات ، نوبت چاپ ، محل نشر ، سال نشر. ) مانند : مجلسی ، محمد تقی ، بحارالانوار ، دارالفکر ، چاپ دهم ، بیروت ، 1418 . فهرست های دیگری نیز بسته به نوع مباحث و محتوای تحقیق می تواند به آن اضافه شود ؛ مانند فهرست اعلام ، آیات و روایات ، و ...  .  
9. پاورقیها:
در هر صفحه هر جا که مطالبی از موآخذ خاصی نقل و یا به نوعی به آ اشاره شده باشد ، با شماره کوچکی در بالای عبارت مورد نظر به منبع نقل قول در پاورقی صفحه اشاره می شود و اگر عبارت خاصی از منبعی مورد بحث باشد ، داخل متن و بین گیومه ودر خطوط کوتاهتر از خطوط اصلی متن قرار داده ، و به همان صورت در پاورقی منبع آن ذکر می شود . موآخذ و آدرس منبع در پاورقی بار اول بطور کامل وبا ذکر نام مولف و ناشر و مشخصات دیگر(مانند ذکر در فهرست منابع) ودر دفعات بعد فقط نام کتاب و جلد و صفحه و با ترتیب زیر ذکر می شود :
نام کتاب ، جلد ، صفحه ، مانند : بحارالانوار 285:53 و یا بحارالانوار : 285/53 .
10. مقدمه:
گرچه مقدمه در ابتدای تحقیق قرار می گیرد اما نوعا پس از اتمام آن نوشته می شود . مقدمه باید چشم اندازی کلی از مجموعه محتوای مقاله یا کتاب را به خواننده نشان دهد ، و می تواند او را با پیشینه   موضوع ، پرسشهای اصلی و انگیزه و رویکردهای نویسنده آشنا کند . همچنین مقدمه می تواند نقطه نظرها ، پیشبینی ها ، توقعات ، انتقاده ویا پیشنهادهای نویسنده را دربرداشته باشد . اختصاص یک بیستم حجم مقاله به مقدمه بسیار معمول است .
11. چکیده: 
چکیده ، آمیزه هایی از طرح موضوع ، ضرورت موضوع کلیات مطالب و نتایج تحقیق است . نویسنده اثر علمی ،خلاصه وچکیده هایی از مجموعه مباحث را در پایان اثر خود حداکثر در دو یا سه صفحه تنظیم می کند به طوری که خواننده با مساله ، طرح ، نظریات ، سیر بحث و کلیات آن و همچنین نتیجه گیری و نظر صاحب اثر آشنا شود .
لازم به ذکر است ، مطالب و نکات بسیار دیگری پیرامون شیوه نگارش مقاله و رساله علمی وجود دارد که جهت رعایت اختصار از ذکر آنها صرف نظر شد .