یافتن بر اساس افاعیل

[ابراهیم هادی]

اعجاز_علمی_قرآن_کریم | علم عروض ادبی در قرآن



علم عروض، فن سنجش شعر، شناخت وزن و بحرهای شعر با افاعیل عروضی و پیدا کردن اوزان اشعار بر پایه آن افاعیل میباشد. به بیان ساده؛ نظم واجها از نظر کوتاه و بلندی جهت آهنگین کردن شعر. این علم توسط خلیل بن أحمد فراهیدی؛ متولد ۱۰۰ هجری قمری ابداع شد. البته لازم است بدانیم احمد فراهیدی فقط کلیت این علم را ابداع نمود و دیگر بحرهای مختلف قرن‌ها بعد ابداع شدند! اما خداوند متعال بیش از ۱۵۰ سال قبل از آنکه چنین علمی رسما پایه ریزی شود، این علم را در ادبیات قرآن در نهایت زیبایی ادبی بکار گرفته است!


مثال:
۱) بحر فاعلاتن فاعلاتن فاعلن در قرآن کریم که بعدها توسط مولانا استفاده شد. 
لَن تَنَالُوا الْبِرَّ حَتَّىٰ تُنفِقُوا | آل عمران۹۲
بشنو از نی چون حکایت میکند


۲) بحر مستفعلن فعولن که قرنها بعد، حافظ_شیرازی در این وزن شعر سرود.
وَالْمُرْسَلَاتِ عُرْفاً
فَالْعَاصِفَاتِ عَصْفا
وَالنَّاشِرَاتِ نَشْراً
فَالْفَارِقَاتِ فَرْقاً
فَالْمُلْقِيَاتِ ذِكْراً | مرسلات ۱ تا ۵


زان یار دلنوازم
شکریست با شکایت
گر نکته دان عشقی
بشنو تو این حکایت


ناگفته نماند ده ها قاعده و دستور ادبی دیگر، آنهم در نهایت کمال در قرآن آمده است که ذکر آنها در یک پست نمیگنجد. زیبایی ادبی قرآن آنهم در کاملترین زبان بشری، آنچنان شگفت آور است که عظمت آن دادِ اعترافِ ادیبانِ مشهورِ عرب که بعضا حتی مشرک هم بودند؛ مانند ولید بن مغیره را در آورد که گفت: به خدا قسم کلامى از محمد شنیدم که نه شباهت به سخن انسانها دارد و نه به سخن پریان! سخنى است که از هر سخن دیگر بالاتر میرود و هیچ سخنى بر آن برترى نمییابد! 


منبع: : مجمع البيان؛ ج۱۰؛ ص۵۸۴