لزوم تحقیق و بهره‌گیری از شعرهای ابن حسام

[♱ ᴠɪᴄᴛᴏʀ ♱]

دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه بیرجند بر لزوم تحقیق و بهره‌گیری از شعرهای ابن حسام خوسفی تاکید کرد.

سیدمهدی رحیمی در گفت‌وگو با ایسنا، اظهار کرد: شمس‌الدین محمد بن حسام‌الدین خوسفی یکی از شاعران وارسته، متعهد و نام‌آشنایی است که به انگیزه خدمت به دین و نشر تعالیم آن، ادبیات دینی و مذهبی را به کمال رسانده و در میان شاعران و ادبای این سرزمین زرخیز جایگاه ممتاز و بی‌بدیلی یافته است.
دیوان ابن حسام، مجموعه‌ای از مدح و مرثیه اهل بیت (ع)
او ادامه داد: تعهد و هنری که در بیت بیت آثار ابن حسام بویژه دیوان و خاوران‌نامه‌اش به چشم می‌آید گواه صادقی است بر این مدعا که این شاعر ارجمند به خوبی توانسته است ابزار و امکانات شاعرانه و صناعات ادبی را با اندیشه‌های دینی و اعتقادات و باورهای خویش مومنانه پیوند دهد، به طوری که حاصل کارش هم از لحاظ لفظ و هم از لحاظ معنی برای هر خواننده‌ای بویژه دوستداران و محبان اهل بیت (ع) دلنشین و پر از جذابیت است.
دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه بیرجند با بیان این‌که دیوان ابن حسام دو مضمون اصلی دارد که حدود ۷۰ درصد این اثر را شامل می‌شود، تصریح کرد: این دو مضمون عبارت از مدح (منقبت و نیایش) و مرثیه است.
رحیمی اظهار کرد: گرچه از مجموع قصاید ابن حسام تنها چهار قصیده عنوان مرثیه دارد اما این شاعر اهل بیت (ع) به شیوه مذاکران و واعظان تقریباً در همه اشعارش مصائب اهل بیت (ع) را نیز متذکر شده است.
او افزود: تحمیدیه‌ها و نیایش‌گونه‌های ابن حسام حاوی ارادت و باورهای او به ذات حضرت احدیت است و به نوعی بیانگر اعتقاد او به خداوندی قدیم، یکتا، عالم، عادل، لایزال، خالق، قهار، لطیف و کریم و دستگیر است.
دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه بیرجند بیان کرد: علاوه بر این، مدح و منقبت‌های ابن حسام دربردارنده فضائل و کمالات پیامبر عظیم الشان اسلام (ص) و اهل بیت آن حضرت، مخصوصاً حضرت امیر (ع)، حضرت فاطمه (س)، امام حسن (ع)، امام حسین (ع)، امام زین العابدین (ع)، امام رضا (ع) و امام زمان (عج) است و در مرثیه‌های ابن حسام بیشتر به ذکر مصائب امام حسین (ع) توجه شده است.
رحیمی اظهار کرد: ابن حسام در این آثار پیامبر اکرم (ص) و اهل بیت مطهرش (ع) را به خاطر افعال و اقوال و صفاتی ستوده است که اهم آن عبارت از شأن و منزلت در پیشگاه خداوند و همه عالمیان، عصمت، شجاعت، نام و نسب، جمال ظاهر و باطن، عدالت، سخاوت، صداقت، مناعت طبع، زهد و معجزات است.
او افزود: این شاعر بر مصائبی که بر این خاندان پاک و معصوم گذشته، مرثیه گفته است که مهم‌ترین آن‌ها عبارت از مظلومیت، شهادت با لب تشنه، اسارت خاندان، جدایی انداختن میان سر و بدن، فرق شکافته و شهادت اطفال است.
دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه بیرجند بیان کرد: قالب شعری مورد علاقه ابن حسام قصیده و مثنوی است به گونه‌ای که از مجموع ۱۲۹ اثری که در دیوان او ثبت شده، ۱۱۰ اثر قصیده است و مابقی ترکیب‌بند ۱۲ مورد، ترجیع‌بند چهار مورد، مسمط سه مورد و خاوران‌نامه که مهم‌ترین حماسه دینی در ادب فارسی است، در قالب مثنوی سروده شده است.
رحیمی ادامه داد: ابن حسام مانند ادبای روزگارش به صنعت‌کاری و آرایه‌بندی بسیار علاقه‌مند بوده و تمام سعی او این است که بهترین لباس را بر قامت مضامین دینی و مذهبی خویش بپوشاند و در این تلاش موفق بوده است.
او افزود: به تلمیح، مراعات نظیر، ارسال مثل و تضمین یا حل آیات قرآنی و احادیث و روایات پیامبر اسلام (ص) و اهل بیت (ع) بیشتر توجه داشته است و علاوه بر این قصیده سحریه او با بهترین قصاید مصنوع فارسی نظیر آثار قوامی مطرزی و سلمان ساوجی پهلو می‌زند.
لزوم تحقیق و بهره‌گیری از شعرهای ابن حسام
دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه بیرجند خاطرنشان کرد: صور خیال به‌کار گرفته‌شده در شعر مذهبی ابن حسام یادآور شعر استعاری و شاعرانه شاعرانی چون افضل‌الدین خاقانی شروانی است.
رحیمی یادآور شد: با توجه به جایگاه ممتاز این شاعر اهل بیت (ع) در ادبیات دینی و مذهبی، جا دارد که آثار ارجمندش به روشی عالمانه تصحیح و چاپ شود و در اختیار عموم قرار گیرد تا علاوه بر بهره‌گیری عموم علاقه‌مندان به این گونه آثار، زمینه لازم برای تحقیق و بررسی همه‌جانبه آن توسط محققان و پژوهشگران فراهم شود.