روش فـهم دین

[|мιѕѕ мєняαѕα|]

پاسخ به این شبهه
برای پاسخ به این شبهه، بهتر است ابتدا نگاهی به روش و نحوه ی عملکرد علما بیندازیم تا متوجه شویم که آنها چگونه مطلبی را از منابع دینی برداشت می‌کنند و تفاوت روش علما با روش کسانی که می گویند ما روش علما، فقها، مفسرین و محدثین را قبول نداریم و می‌خواهیم خودمان مستقیما از این منابع برداشت کنیم، چیست؟
همچنان که می‌دانید، منابع دینی ما از جمله متن قرآن و متون و احادیث، که از پیغمبر اکرم (ص) و ائمه اطهار ( ع) به ما رسیده، به زبان عربی است. حال، اگر کسی بخواهد علما، مفسرین، فقها و مجتهدین را رها کرده و خود به این منابع مراجعه و از آنها استفاده کنم، آیا معنی این کار این است که قبل از یاد گرفتن زبان عربی از قرآن و سنت استفاده کند؟ آیا تنها به این دلیل که قرآن میگوید قرآن نور است، فهمیدن معنای آن احتیاج به چیز دیگری، حتی یاد گرفتن زبان عربی ندارد؟ دلیل کسانی که این شبهه را مطرح کردهاند این است که قرآن میگوید: قرآن نور است، «قد جاءکم من الله نور و کتاب مبین».نور به طور ذاتی روشن است و نیازی نیست که عامل دیگری آن را روشن کند. بنابراین، برای روشن شدن معنی آیات قرآن به علما احتیاج نداریم. در اینجا از آنها سؤال میکنیم که آیا با استناد به اینکه قرآن نور است، کسی که زبان عربی را نمی داند، با روخوانی قرآن میتوانم معنی آیات را فهمیده و از مطالب آن استفاده کند؟ گمان نمی‌کنم هیچ آدم عاقلی اینگونه حرف بزند! آنها هم خواهند گفت: ما چنین مقصودی نداشتیم. البته برای فهمیدن قرآن باید زبان عربی را یاد گرفت یا از ترجمه ی قرآن استفاده کرد. دوباره سؤال می‌کنیم که ما هر اندازه که بر زبان عربی تسلط داشته باشیم، آیا از کسانی که زبان مادریشان عربی است، عربی را بهتر می‌فهمیم؟ در موارد زیادی معانی آیات قرآن برای بسیاری از عرب زبانان - که زبان مادریشان عربی است - روشن نیست. حتی در صدر اسلام گاهی خود عرب ها به درستی معنی بعضی از آیات را نمی‌دانستند و برای فهمیدن آن نزد پیامبر اکرم (ص) آمده سؤال می‌کردند. حتی در مورد بعضی از کسانی که بعد از پیامبر (ص) به خلافت رسیدند، نقل شده است هنگامی که بعضی از آیات نازل میشد معنای آن را نمی‌فهمیدند. از جمله معنای کلمه «ابا» را در آیه ی «و فاکهه ابا»نمی‌دانستند. با وجود این که، آنها عرب زبان بودند بنابراین، یکی از دلایل ضرورت مراجعه به علما برای فهم متون دینی این است که معانی همه‌ی متونی که به زبانی نوشته شده کاملا روشن نیست و دست کم فهم بخشی از آنها نیازی به مراجعه به علما و متخصصین دارد.