تقلـــــــــــــــــب×

[ИĪИĴΛ ИĪƓĤƬ☛]

سؤال: اگر دانش آموز یا دانشجویی در امتحانات با تقلب نمره ی قبولی کسب کند و به مرحله ی بالاتر برود و از مزایای آن استفاده کند، حکم استفاده از این مزایا چیست؟

 
حضرت آیت الله خامنه ای: تقلب حرام است، ولی اگر تخصص و مهارت لازم را برای کاری که برای آن استخدام شده دارد و مقررات استخدام رعایت شده، استخدام و دریافت حقوق اشکال ندارد.
 
حضرت آیت الله فاضل لنکرانی (ره): مشکل است، شرعاً نمی تواند از این مزایا استفاده کند.
 
حضرت آیت الله بهجت: باید جبران کند آن درس را.
 
حضرت آیت الله تبریزی(ره): تقلب دروغ عملی است و جایز نیست و اگر کسی این کار را کرد و متصدی کاری شد که خبرویت نمی خواهد و مانند دیگران کار کرد، مانعی ندارد و در صورتی که آن کار خبرویت می خواهد و شخص مذکور خبرویت آن را ندارد، تصدی آن جایز نیست.
 
حضرت آیت الله صافی گلپایگانی: تقلب در هر امری جایز نیست.
 
حضرت آیت الله مکارم شیرازی: در صورتی که در یکی دو ماده ی درسی تقلب کرده باشد، هرچند کار خلاف کرده، ولی مدرک گرفته شده و ادامه ی تحصیل و استخدام با آن مدرک اشکال ندارد.
 
حضرت آیت الله سیستانی: استفاده ی او اشکال ندارد، گرچه عمل او (تقلب) جایز نیست».دیدن لینک ها برای شما امکان پذیر نیست. لطفا ثبت نام کنید یا وارد حساب خود شوید تا بتوانید لینک ها را ببینید.
[2]  ودیدن لینک ها برای شما امکان پذیر نیست. لطفا ثبت نام کنید یا وارد حساب خود شوید تا بتوانید لینک ها را ببینید.
[3]
 
البته همان گونه که ملاحظه می شود این پاسخ ها تنها از جنبه ارتقاء به رتبه بالاتر و استفاده از امتیازات و حقوق داده شده است و به حکم تضییع حقوق دیگران اشاره ای نشده است.
 
اما اگر در جایی تقلب باعث تضییع حق از شخص دیگری شود باید جبران شود یا از کسی که حقش تضییع شده است حلالیت بخواهند و رضایت او را بدست آورند مگر این که امکان جبران وجود نداشته باشد.
 
دفاتر آیات عظام در پاسخ به این سؤال که، اگر کسی در کنکور تقلب کند و حق کسی را ضایع نماید، چون قبول نمی شد و کس دیگری جایش می آمد، چگونه باید جبران کند و حلالیت بطلبد؟، فرموده اند:
 
دفتر حضرت آیت الله العظمی خامنه ای (مدظله العالی):
 
تقلب حرام است و توبه کافی است.
 
دفتر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مدظله العالی):
 
باید انصراف دهد تا نفر بعد جایگزین او شوددیدن لینک ها برای شما امکان پذیر نیست. لطفا ثبت نام کنید یا وارد حساب خود شوید تا بتوانید لینک ها را ببینید.
[4] .
 
بهر حال مطابق آنچه در چهار سوال خود مطرح کرده اید، چون طبق شرایط سازمان سنجش در زمانی که شما در کنکور شرکت کرده اید نمرات دوران دبیرستان تأثیری در شرکت و در قبولی کنکور نداشته است، بنا بر این در مقطع کنکور حق کسی را ضایع نکرده اید. و نسبت به تقلب رساندن به دیگران در کنکور چون یقین ندارید که کمک شما در موفقیت آنان نقش داشته است یا نه؟ دیگر دنبال نکنید و جلوی وسوسه ی شیطان را بگیرید و ان شاء ا...حق کسی را ضایع نکرده اید و در مراحل بعدی هم که خوشبختانه دیگر تقلبی انجام نداده اید.
 
اگر ان شاء ا...برای وکالت قبول شدید چون امتحانات و شرایط آن ربطی به نمرات دبیرستان ندارد بنابراین در این مرحله هم حق کسی ضایع نشده است فقط باید به خاطر انجام تقلب در امتحانات که حرام بوده است توبه کرده و از خداوند مهربان طلب آمرزش نمایید که ان شاء ا... توبه شما پذیرفته می شود. به هر حال جای هیچ گونه وسوسه ای باقی نمی ماند.
 
 [1]  رساله ی دانشجویی، مسئله ی 539.
دیدن لینک ها برای شما امکان پذیر نیست. لطفا ثبت نام کنید یا وارد حساب خود شوید تا بتوانید لینک ها را ببینید.
[2]   مسائل جدید از دیدگاه علما و مراجع تقلید، ج 3، ص 211.
دیدن لینک ها برای شما امکان پذیر نیست. لطفا ثبت نام کنید یا وارد حساب خود شوید تا بتوانید لینک ها را ببینید.
[3]   اقتباس از سؤال 1378 (دیدن لینک ها برای شما امکان پذیر نیست. لطفا ثبت نام کنید یا وارد حساب خود شوید تا بتوانید لینک ها را ببینید.
سایت: ۱۴۱۱ ).
دیدن لینک ها برای شما امکان پذیر نیست. لطفا ثبت نام کنید یا وارد حساب خود شوید تا بتوانید لینک ها را ببینید.
[4]   نک: سؤال 1867 (دیدن لینک ها برای شما امکان پذیر نیست. لطفا ثبت نام کنید یا وارد حساب خود شوید تا بتوانید لینک ها را ببینید.
سایت: ۲۰۰۰ ).





حجت‌الاسلام والمسلمین فلاح‌زاده، کارشناس مسائل فقهی به پرتکرارترین سوالات( تقلب در امتحان )، مطابق با فتاوای حضرت‌ آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای پاسخ داده‌اند که در ادامه متن و فیلم پاسخ‌ ایشان به این سوالات ارائه می‌شود:

 
 حکم تقلب کردن چیست؟ آیا در قیامت عذاب دارد؟ اگر مسئول یا معلم راضی باشد چطور؟ آیا اگر بعد از امتحان، درس مورد نظر خوانده شود مشکل برطرف می­گردد؟
 
تقلب کار نادرستی است و اگر حقی از کسی ضایع شود یا خلاف مقررات نظام کسی مرتکب شود، بله مستحق عذاب است. اگر مسئول یا معلم یا حتی شاگرد دیگر که از روی دستش می­نویسد راضی باشد این تاثیری در مسئله ندارد. یعنی اگر کسی تقلب می­کند، آن فردی که او را کمک می­کند، معلم باشد یا از شاگردان باشد، راضی باشد یا نباشد، تاثیری در این مسئله ندارد.
 
اگر بعد از امتحان جبران کند آیا حکمش برطرف می­شود؟ اصل حکم تقلب نه؛ زیرا به هر حال کاری است که نباید تکرار کند، ولی تبعاتش قابل جبران است. مثلا فردی که درس نخوانده یا کم درس خوانده و با تقلب مدرک گرفته و الان در حد آن مقطع تحصیلی معلومات ندارد و می­خواهد با همین مدرک استخدام شود، خوب اگر برود درس بخواند و شرایط دیگر استخدامی را هم داشته باشد، استخدامش ایرادی ندارد و حقوقی هم که می­گیرد مانعی ندارد؛ اما اگر به مقدار آن مقطع تحصیلی که به خاطر آن پذیرش می شود، درس نخوانده و معلومات ندارد، به هر حال شرایط را ندارد و استخدامش صحیح نیست.
احکام تقلب در امتحانات
اگر کسی در امتحانات سال دوم دبیرستان که از منابع سوالات کنکور است و همچنین نمره این سال برای دانشگاه دارای اهمیت است، تقلب کرده باشد و بعد از آن پشیمان شود و توبه کند، حکم آن چیست؟ آیا حقوق او در آینده شغلی­‌اش حرام است؟ 
باید نسبت به کار گذشته اظهار پشیمانی و ندامت کند و همچنین تصمیم بر تکرار نکردن آن نسبت به آینده را بگیرد، و اینکه آیا حقوقی که می­گیرد حرام است یا حلال است؟ اگر در حال حاضر در جایی که استخدام میشود، معلومات در همان حدی که لازم است را داشته باشد و تمام شرایط استخدام را داشته باشد، اشکالی ندارد و حقوقی هم که می­گیرد مانعی ندارد، هر چند تقلبش کار درستی نبوده.
 
ولی یک نکته را باید توجه داشت: اگر در تقلب حق کسی ضایع شود، مثلا برای مقطع دکتری ۵ نفر را می­خواسته اند پذیرش کنند و این فرد با تقلب نمره کسب کرده، و اگر تقلب نمی کرد نمره‌ی لازم را کسب نمیکرد و فرد دیگری پذیرش می شد، پس حق آن فرد ضایع شده است. اینجا باید رضایت آن طرف که حقش ضایع شده را جلب کند.
 
 آیا گرفتن مدرک تحصیلی دیپلم یا لیسانس از طریق رابطه اشکال دارد؟ و درآمدی که از طریق آن کسب می­شود اشکال شرعی دارد؟ 
اولا رابطه بازی یا تقلب در امتحان و امثال اینها و همچنین نمره بی‌­جهت گرفتن کار خلافی است؛ مثلا فردی امتحانی نداده باشد یا اگر امتحانی داده، با تقلب نمره گرفته است. اما درآمدی که کسب می­کند، اگر در موقع استخدام شرایط آن کار را داشته باشد و آن سطح معلومات را داشته باشد؛ حقوقی که در قبال کارش دریافت می­کند حرام نیست.
 
آیا دادن پول در قبال گرفتن نمره جایز است؟ 
نه جایز نیست. یعنی اگر کسی نمره بی­جهت به دانش­­‌آموز بدهد و در قبالش پول بگیرد این کار خلاف و حرام است و پولی هم که می­گیرد حق استفاده ندارد؛ زیرا حرام است و دانش‌آموزان و دانشجویان باید از این کار پرهیز کنند.
 
 اگر کسی در امتحانات کلاسی با تقلب نمره عالی کسب کرده، باید از فرد یا افرادی حلالیت بگیرد؟ 
در صورتی که حقی از کسی ضایع شده باشد، مثلا یک تعداد محدودی را می خواستند بپذیرند و ایشان تقلب کرده و نمره عالی گرفته و قبول شده، و اگر ایشان تقلب نمی­کرد، فرد دیگری جایگزین بود، باید از او حلالیت بطلبد؛ چون حقی از حقوق او ضایع شده است.
 
اما اگر به گونه‌ای نیست که حقی از کسی ضایع شده باشد و اینگونه نیست که تعداد محدودی را بخواهند بر اساس نمره بپذیرند و الان همه مدرک گرفته اند و رفته اند و حال که می­خواهد استخدام شود حقی از کسی ضایع نکرده است و شرایط استخدام را نیز دارد، ولو اینکه کارش کار درستی نبوده استخدامش اشکالی ندارد؛ چون حقی از کسی ضایع نشده است. و در این مورد حلالیت طلبیدن نیز لازم نیست.
 
دانش­‌آموزان سر کلاس تقلب می­کنند، ولی من کار آنها را به معلمان گزارش نمی­دهم. آیا من گناهی مرتکب می­شوم؟ 
در کار خلاف – حال کار حرام باشد یا حتی مکروه باشد – نهی از منکر لازم است؛ اگر خدای ناکرده حرام باشد، نهی از منکر و جلوگیری از این حرام واجب است. اگر کار مکروه باشد، نهی از آن مستحب است.
 
یک وقت است شما می­توانید بدون اینکه گزارش کنید مانع آن کار خلاف شوید، خب باید جلوی تقلب را بگیرید، اگر این نشد گزارش دهید به مسئول که او جلوی تقلب و کار خلاف را بگیرد. گاهی شاید افراد بگویند: “ما چیکار به کار دیگران داریم بگذار نمره‌اش را بگیرد و قبول ­شود حالا چرا ما دل طرف را بشکنیم”؛ نه! توجه کنید اگر کسی خلاف مرتکب می­شود بحث دل شکستن مطرح نیست، باید از طریقی پیش رفت که موثر باشد و طرف را از این کار منع کرد که مرتکب تقلب نشود، مرتکب خلاف نشود، مرتکب گناه نشود.
 
حکم تقلب از برگه امتحانی در دو حالت رضایت و عدم رضایت داشتن صاحب برگه چیست؟ 
تقلب کار درستی نیست و رضایت صاحب برگه که ایشان از روی دست او می­نویسد، تاثیری در مسئله ندارد؛ چه او راضی باشد یا نباشد.
 
 حکم تقلب دسته­‌جمعی به طوری که همه نفرات پاسخ صحیح دهند، یعنی همه تقلب کنند، چیست؟ اگر ناظر امتحان راضی باشد چطور؟ 
مثلا یک نفر بلند جواب را بگوید و همه بشنوند و بنویسد آیا این مشکل را برطرف می­کند؟ نه. حالا اگر همه گناه کردند یا تخلف کردند، آیا حرمت و زشتی و قبح آن از بین می­رود؟ نه. فرقی نمی­کند یک نفر حرام مرتکب شود یا همه، خدای ناکرده گاهی وقت­ها ممکن است یک نفر تقلب کند و حق‌الناس باشد و اگر همه تقلب کنند حق‌الناس نباشد، اما خود کار تقلب کار درستی نیست و فرقی نمی­کند همه تقلب کنند یا یکی دو نفر.
 
حکم تقلب رساندن مراقب امتحانی یا استاد مربوطه در امتحان فرقی نمی­کند. وقتی گفته شد تقلب کار نادرستی است، فرقی نمی­کند این عمل از خود دانشجو صورت بگیرد یا اینکه از معلم، ناظر و امثال اینها باشد.
* کمک کردن نمره به دانشجو
دانشجویی که چند سال در یک مقطع درجا می­زند و مثلا چهار سال را هشت سال طی می­کند و مشکلات روحی و روانی پیدا کرده، آیا استاد مجاز است به او چند نمره اضافه دهد؟ 
در جواب باید بگوییم نه. وقتی نمی­تواند درس بخواند، خب باید برود سر کار دیگری. نه اینکه ما خلاف کنیم و او را هم عادت دهیم به کار خلاف! به هر حال چیز یادگرفتن فقط به مدرک داشتن نیست. او می­تواند سر کار دیگر یا شغل دیگری برود و معلومات کسب کند. به هر حال استاد مجاز نیست برای اینکه ایشان درس‌هایش را پاس کند و به مقاطع تحصیلی بالاتری برود، نمره بی­جهت بدهد. و اینکه ایشان بر اثر این سال­های تحصیل نتوانسته پیشرفتی داشته باشد، باز هم مجوزی بر این نیست که نمره بدهد.
 
 آیا اگر استاد به همه دانشجویان نمره ارفاق کند، اشکال دارد؟ 
در بحث ارفاق نمره، یک زمانی است که محصل یک ویژگی خاصی دارد، مثلا به خاطر اخلاق یا به خاطر خط خوب یا به خاطر نظم در نوشتن و امثال اینها، گاهی یک حق عمومی به ستاد داده‌اند که اگر درصدی نمره کم بود، شما می­توانید نمره اضافه کنید مشکل ندارد.
 
اما اینکه افراد تنبل بار بیایند یا نمره نیاورند و استاد نمره بدهد، این اصلا ظلم به آنهاست. یعنی آنها در آینده رشدی نخواهند داشت. گاهی وقت­ها شخصی دو سال در یک مقطع تحصیلی بماند و درس بخواند بهتر از این است که تقلب کند یا نمره بی­جهت به او بدهند و به کلاس بالاتر برود و بعدا به جایی نرسد. یعنی اگر پایه و اساس محکم شود و درس بخواند بهتر از آن است که بی‌جهت رشد کند و بالا برود و بعد هم یک باد مهرگانی به او بوزد و از بین برود. بنابراین استاد اگر حق قانونی داشته یا به جهاتی بتواند نمره ارفاق کند اشکالی ندارد، در غیر این صورت جایز نیست.