کودکانی که به جای شیر، مخدر می‌خورند

[Mαяѕє]

 

سوءمصرف مواد مخدر از جمله آسیب‌های اجتماعی است که بین مردم تابو است. در یک دهه گذشته با افزایش تغییر الگوی مصرف از مواد مخدر سنتی به صناعی، رویکرد آسیبی اعتیاد هم تغییر کرده‌است.

 

باید در نظر داشت که آسیب‌های ناشی از مواد مخدر علاوه بر خود فرد به خانواده او نیز برمی‌گردد اما یکی از مشکلات بسیار حاد دراین باره به دنیا آمدن نوزادانی است که از بدو تولد معتاد هستند.

 

در حقیقت این نوزادان ناخواسته و به واسطه سوءمصرف مواد مخدر مادران خود سوءمصرف‌کننده مواد مخدر به دنیا می‌آیند. هر چند ترک دادن این نوزادان بسیار راحتتر از بزرگسالان است اما در بسیاری موارد این نوزادان سوءمصرف‌کننده مواد مخدر باقی می‌مانند؛ چراکه به دلیل سوءمصرف‌ مواد مخدر مادر، عزمی برای ترک نیست.

 

از سوی دیگر این نوزادان به دلیل آلودگی بسیار پیش از رسیدن به دوران جوانی جان خود را از دست می‌هند. اما پیش از اینکه وارد موضوع سوءمصرف‌ مواد مخدر نوزادان بشویم بهتر است نگاهی به آمار مرگ و میر سوءمصرف‌کنندگان مواد مخدر در شش ماه نخست امسال بیاندازیم.

1470 مرگ بر اثر مصرف مواد
بر اساس آمار سازمان پزشکی قانونی، در نیمه نخست امسال، یکهزار و 470 نفر بر اثر سوءمصرف مواد مخدر جان خود را از دست دادند. این آمار در مقایسه با مدت مشابه پارسال که یکهزار و 460 نفرتلفات داشت، هفت دهم درصد افزایش پیدا کرده است.

 

در شش ماه نخست سال 94، از کل تلفات سوءمصرف مواد مخدر یکهزار و 310 نفر مرد و 160 نفر دیگر زن بودند. در این مدت استان‌های تهران با 394، خراسان رضوی با 169 و اصفهان با 108 بیشترین و استان‌های آذربایجان غربی با چهار، بوشهر با شش و مرکزی و یزد هر کدام با 9 فوتی کمترین آمار تلفات اعتیاد را داشته است. در این مدت در استان کهگیلویه و بویراحمد هیچ مرگ ناشی از سوءمصرف مواد مخدر گزارش نشده است.

 

براساس آمارهای موجود، از کل تلفات سوء مصرف مواد مخدر بیشترین آمار مربوط به مرگ بر اثر مسمومیت حاد است. از کل تلفات سوءمصرف‌ مواد مخدر در نیمه نخست امال، 774 نفر (701 نفر مرد و 73 زن) بر اثر مسمومیت حاد جان خود را از دست داده‌اند. پس از آن عوارض مصرف طولانی مدت با 472 نفر(413 مرد و 59 زن) و مواد روانگردان با 224 نفر(196 مرد و 28 زن) در رتبه های بعدی دلایل مرگ بر اثر سوءمصرف مواد قرار می گیرند.

 

بر اساس گزارش سایت پزشکی قانونی، در شش ماه نخست سال 94، شهریور بیشترین آمار تلفات سوءمصرف مواد مخدر را در مقایسه با دیگر ماه‌های سال داشته است. در این ماه 279 نفر بر اثر سوءمصرف‌ مواد مخدر در کشور جان باخته اند که از این تعداد 254 نفر مرد و 25 نفر زن بوده‌اند.

آمار دقیق نوزادان معتاد را نداریم
اینکه چه تعداد نوزاد معتاد در ایران داریم به درستی مشخص نیست اما منابع غیررسمی از وجود حدود 150 هزار سوءمصرف‌کننده مواد مخدر زیر پنج سال در کشور خبر می‌دهند. در هر حال اینکه یک نوزاد معتاد به دنیا بیاید خود به افزایش شمار معتادان دیر کرد یا بدون ترک کمک می‌کند و زنگ خطری برای ایران است که مسوولان در این باره باید فکری بکنند.

 

فاطمه دانشور، رئیس کمیته اجتماعی شورای شهر تهران در این باره گفت: در گذشته گزارش ولادت 3 تا 4 نوزاد معتاد در هر ماه به دست ما می‌رسید، متاسفانه آمار ولادت نوزادان کارتن‌خواب به‌شدت افزایش یافته و به‌طور میانگین 2 تولد در هرروز گزارش می‌شود.

 

وی با اشاره به آسیب‌های اجتماعی زنان کارتن‌خواب و معتاد شهر تهران و افزایش آمار تولد نوزادان معتاد از زنان کارتن‌خواب و معتاد پایتخت افزود: متاسفانه آمار دقیقی از ولادت نوزدان معتاد در تهران وجود ندارد و تنها آمار موجود، آمار مراجعات زایمان زنان کارتن‌خواب به بیمارستان‌هاست.

 

رئیس کمیته اجتماعی شورای شهر تهران با اشاره به اینکه متاسفانه آمار ولادت نوزادان معتاد پایتخت به‌نسبت گذشته افزایش داشته است، به تسنیم گفت: در مصاحبه‌هایی که با مسوولان برخی بیمارستان‌های تهران از جمله بیمارستان «مهدیه» داشتیم، متاسفانه آمار ولادت نوزادان معتاد افزایش چشمگیری داشته است.

نگرانی از ولادت نوزادان معتاد
از سوی دیگر پرویز افشار، سخنگوی ستاد مبارزه با مواد مخدر با اشاره به اینکه اطلاع دقیقی از ولادت نوزادان از زنان معتاد نداریم، ولادت نوزادان معتاد در کشور را نگران کننده برشمرد و در واکنش به سخنان دانشور مبنی بر تولد روزانه دو معتاد در شهر تهران،‌ گفت: متولی موالید کشور و کنترل سلامت زنان وزارت بهداشت است و متاسفانه اطلاع دقیقی از آمار به دنیا آمدن نوزاد متولد شده از زنان معتاد در کشور نداریم.

 

وی با بیان اینکه سیاست ستاد مبارزه با مواد مخدر، غربالگری زنان معتاد نیست، افزود: نوزادانی که از مادران معتاد به اپیوئیدها (مخدرهای سنتی) متولد می‌شوند، مبتلا به سندروم محرومیت نوزادی هستند که این سندروم باعث بدحالی شدید این نوزادان می‌شود تا اندازه‌ای که باید این نوزادان را در بخش مراقبت‌های ویژه نوزادان بستری کرد.

 

معاون کاهش تقاضا و توسعه مشارکت‌های مردمی ستاد مبارزه با مواد مخدر با تاکید بر پیچیدگی‌های درمان اعتیاد این نوزادان ادامه داد: وجود سندروم محرومیت در نوزادان زنان معتاد، بسیار زجرآور است و در مرحله نگهداری از آن‌ها باید پیش از هرچیز، میزان دُز انتقالی از جفت در رحم مادر به این نوزاد تعیین شده و با در نظر گرفتن مصرف مادران، دُز مورد نیاز مرفین یا اپیوم از طریق سرم به این نوزادان منتقل شود.

 

افشار با نگران کننده خواندن ولادت نوزادان معتاد و اشاره به آمار ارائه شده یکی از مسئولین وزارت بهداشت در خصوص تولد سالانه 70 هزار نوزاد از زنان معتاد، گفت: سهم زنان از جمعیت معتادان کشور 10 درصدی است و گرچه این زنان بیشتر در سن باروری و زاد و ولد قرار دارند اما محاسبات ما با آمار ولادت سالانه 70 هزار نوزاد در کشور، اختلاف دارد. سخنگوی ستاد مبارزه با مواد مخدر همچنین تاکید کرد: البته اصل ولادت نوزاد معتاد از زنان معتاد، موضوعی قطعی است ولی به نظر می‌رسد آمار مرتبط با این موضوع، نیازمند بررسی‌های جدی است.

کنترل موالید جمعیت‌های پرخطر
یکی دیگر از موضوع‌هایی که درباره زنان معتاد مطرح می‌شود، عقیم‌سازی آنان و جلوگیری از بارداری است و برخی از کارشناسان معتقدند این موضوع می‌تواند از آسیب‌های آینده جلوگیری کند اما بعضی از کارشناسان می‌گویند که این کار سلب آزادی آنان است.

 

اما سخنگوی ستاد مبارزه با مواد مخدر در این باره با تاکید بر لزوم اتخاذ تدابیری برای جلوگیری از به دنیا آمدن نوزاد معتاد مبتلا به HIV ایدز، هپاتیت و دیگر بیماری‌ها گفت:‌ آنچه مد نظر ما است عقیم‌سازی زنان کارتن‌خواب نیست بلکه طرح کنترل موالید در جمعیت‌های پرخطر است.

 

او در واکنش به مطرح شدن طرحی موسوم به عقیم‌سازی زنان کارتن‌خواب برای پیشگیری از به دنیا آمدن نوزادان معتاد و مبتلا به HIV ایدز، افزود: در حال حاضر با توجه به سیاست‌های افزایش جمعیت، بحث کنترل موالید بسیار کم‌رنگ شده است اما آنچه مد نظر ما است بحث عقیم سازی زنان کارتن‌خواب یا هیچ گروه جمعیتی در کشور نیست بلکه طرح کنترل موالید در جمعیت‌های پرخطر است.

 

معاون کاهش تقاضا و توسعه مشارکت‌های مردمی ستاد مبارزه با مواد مخدر اضافه کرد: اگر از یک جمعیت پرخطر نوزادی متولد شود، تبعات و عوارضی متوجه نوزاد می‌شود که برخی جبران ناپذیر است؛ کارشناسان معتقدند خانم معتادی که مبتلا به HIV ایدز یا دیگر بیماری‌های واگیر است و یا آن‌قدر در آخر خط اعتیاد قرار دارد که امکان حمایت و نگهداری از نوزادش را ندارد، تا زمانی که موالید آنان تحت پوشش قرار نگرفته و درمان نشده و خود آنان تبدیل به مادری که قادر به انجام وظایف مادرانه خود نشده است، به تعویق بیفتد.

 

وی با بیان اینکه این بحث به هیچ وجه حتی عقیم‌سازی و سترون کردن موقت نیز نیست افزود: این طرح با ارائه خدمات پیشگیرانه و توزیع وسایل پیشگیری یا روش‌های دیگر مانند توزیع قرص‌ها و آمپول‌ها انجام می‌شود که هدف از انجام آن به هیچ وجه عقیم‌سازی نیست بلکه فرزند بیمار و یا ناقصی که به انواع بیماری‌ها مبتلا است تحویل جامعه نشود.

 

افشار با تاکید بر اینکه طرح کنترل موالید در حیطه وظایف ستاد مبارزه با مواد مخدر نیست، تاکید کرد: تصمیم‌گیری راجع به موالید کشور به هیچ وجه در حیطه وظایف و اختیارات ما نیست و ما تنها در خصوص خدمات کاهش آسیب که شامل جلوگیری و پیش‌گیری از ضرر دیدن معتادان و ضرر رساندن به جامعه است، قادر به ارائه خدمات هستیم.

 

سخنگوی ستاد مبارزه با مواد مخدر اضافه کرد: باید این اطمینان را پیدا کنیم که از زنان معتادی که به انواع بیماری‌های HIV ایدز، هپاتیت و یا دیگر بیماری‌های عفونی مبتلا هستند، فرزندان ناسالم و یا کودک مبتلا به دنیا نیاید؛ بر این اساس اگر مرد یا زنی به بیماری ایدز یا دیگر بیماری‌های عفونی خطرناک مبتلا است باید نخست زیر پوشش رمان داروهای خاص با دُز مناسب قرار گیرد تا از صحت نوزاد متولد شده اطمینان حاصل شود. این نوع کنترل اکنون در دنیا و ایران در حال اجراست.

 

وی در پاسخ به این پرسش که آیا ستاد از این طرح حمایت می‌کند یا خیر، گفت: اصلاً موضوع حمایت نیست بلکه خدمات کاهش آسیب تاکید دارد که از یک فرد مبتلا، نباید نوزاد مبتلا به دنیا بیاید و اگر چنین اتفاقی افتاد و زن معتاد باردار شد باید طوری موضوع را مدیریت کنیم که پس از درمان، بچه سالم به دنیا بیاید؛ چراکه هزینه‌ها، عوارض و تبعات اجتماعی به دنیا آمدن یک نوزاد مبتلا به HIV ایدز، آن‌قدر سنگین است که حتی یک خانواده عادی نیز نمی‌تواند از پس آن برآید چه برسد به خانواده‌ای که خودش ابتلا به بیماری و اعتیاد دارد.

 

این کارشناس کاهش تقاضای مواد مخدر تصریح کرد: توزیع سرنگ و سوزن، وسایل پیشگیری از بارداری، لوازم کاهش آسیب، ارائه مشاوره، داروهای ضدایدز و هپاتیت، مراقبت‌های مرتبط جزو موارد کاهش آسیب است اما کنترل موالید وظیفه ما نیست و سیاست‌ها و برنامه‌های آن توسط وزارت بهداشت پیگیری می‌شود.

 

اینکه چ تعداد نوزاد معتاد در کشور متولد می‌شود مهم نیست حتی اگر در سال 100 کودک نوزاد یا مبتلا به «اچ آی وی» به دنیا بیاید، خود آسیبی بزرگ برای جامعه است و می‌تواند خطری برای جامعه باشد.