آیین زیبای دید و بازدید نوروزی

[L²evi]

آسمونی : بررسی آداب و باورهای مرتبط با نوروز مانند دید و بازدید، تبریک گفتن، نوروز اول و باورهای عامیانه همچون لباس نو پوشیدن و نحس بودن کار در روز سیزده و غیره می تواند جالب باشد.
یکی دیگر از آیین های نوروزی ، دید و بازدید، یا “عید دیدنی” است. رسم است که روز نوروز، نخست به دیدن بزرگان فامیل، طایفه و شخصیت های علمی و اجتماعی می روند.
در بسیاری از این عید دیدنی ها، همه اعضای خانواده شرکت دارند. کتاب های تاریخی و ادبی، تنها از عید دیدنی های رسمی دربارها و امیران و رئیسان خبر می دهند. « دیدن»های نوروزی از روزهای نخست فروردین که تعطیل رسمی است آغاز شده و گاه تا سیزده فروردین و می گویند تا آخر فروردین بین خویشاوندان و دوستان و آشنایان دور و نزدیک، تا پاسی از شب، به ویژه برای کسانی که نمی توانند کار روزانه را تعطیل کنند، ادامه دارد.
تا زمانی که مسافرتهای نوروزی رسم نشده بود، در شهرها و محله هایی که آشنایی های شغلی و همسایگی و روابط چهره به چهره جایی داشت، دید و بازدید های نوروزی، وظیفه ای کم و بیش الزامی به شمار می رفت؛ در حالی که چه بسا آشنایانی هستند که فقط سالی یک بار، آنهم در دید و بازدیدهای نوروزی، به خانه یکدیگر می روند.
گسترش شهرها، ازدیاد جمعیت، پراکندگی خانواده های سنتی، محدودیت های شغلی و نیز فرهنگ آپارتمان نشینی، از عواملی است که دید و بازدیدهای نوروزی را کاهش داده و بر اثر این دشواری ها و محدودیت های زمانی، بسیاری از خانواده هایی هم که به مسافرت نمی روند، برای دید و بازدیدهای نوروزی، از پیش زمانی را معین می کنند.


 تبریک عید

تبریک گفتن عید و جشن نوروز، در نامه هایی که از شهری به شهر دیگر فرستاده می شد رسمی قدیمی است. در برخی از منشات و کتاب های ترسل و نامه نگاری نمونه هایی آمده است، ولی بار رواج چاپ، فرستادن “کارت تبریک عید” که با مضمون ها و رنگ های گوناگون تهیه و در دسترس قرار گرفته، وارد فرهنگ ما شده است .
با کم شدن دید و بازدیدها به علت هایی که در پیش یاد شد فرستادن کارت تبریک رونق بشتری یافته است. البته امروزه این کارت تبریک ها هم مجازی شده و بیشتر از طریق ایمیل و دیگر راههای اینترنتی فرستاده می شود که به نوعی فرهنگ سنتی را دچار تغییر کرده است.


 باورهای عامیانه

رفتارها و گفتارهای هنگام سال تحویل و روز نوروز، به باور عامیانه، می تواند اثری خوب یا بد برای تمام روزهای سال داشته باشد. برخی از این باورها را در کتاب های تاریخی نیز می یابیم و بسیاری دیگر باورهای شفاهی است و در شمار فولکور جامعه است که در خانواده ها به ارث رسیده است.
• کسی که در هنگام سال تحویل و روز نوروز لباس نو بپوشد تمام سال از کارش خرسند خواهد بود.
• موقع سال تحویل از اندوه و غم فرار کنید، تا تمام سال غم و اندوه از شما دور باشد.
• کسی که روز نوروز گریه کند، تا پایان سال اندوه او را رها نمی کند.
• روز نوروز باید یک نفر “خوش قدم” اول وارد خانه شود.
• روز سیزده کار کردن نحس است.


نوروز اول

در دید و بازدیدهای نوروزی رسم است که نخست به خانه ی کسانی بروند که نوروزاول درگذشت عضوی از آن خانواده است.
خانواده های سوگوار افزون به سومین، هفتمین و چهلمین روز، که بیشتر در مسجد برگزار می شود، نخستین نوروز که ممکن است بیش از یازده ماه از مرگ متوفی بگذرد، در خانه می نشینند. و در این روز است که خانواده های خویشاوند لباس سیاه را از تن سوگواران در می آورند.
جلسه های “نوروز اول” که جنبه ی نمادین دارد، در عین حال از فضای دید و بازدیدهای نوروزی برخوردار است و دیدار کنندگان، در نوروزاول، به خانواده ی سوگوار تسلیت نمی گویند.
بلکه برای آنان “آرزوی شادمانی” می کنند. رسم نوروز اول بیشتر در شهرهایی برگزار می شود که آخرین روز اسفند را به عنوان یاد بود درگذشتگان سال سوگواری کنند. هدیه نوروزی، یا عیدی هدیه و عیدی دادن به مناسبت نوروز رسمی کهن است، کتابهای تاریخی از پیشکش ها و بخشش های نوروزی پیش از اسلام و بعد از اسلام خبر می دهند، از رعیت به پادشاهان حکمرانان، از پادشاهان وحکمرانان به وزیران، دبیران، کارگزاران و شاعران، از بزرگتران خاندان به کوچکتران، به ویژه کودکان.