واکاوی حمایت ترکیه از «داعش»

[✘PETER✘]

ترکیه برای سرنگونی دولت «نوری مالکی»در عراق با شیوه‌های مختلف از نظارت بر تشکیل فهرست‌های انتخاباتی معارض گرفته تا سازماندهی کودتای نظامی از طریق «طارق الهاشمی»، تلاش کرد و چون در این هدف ناکام ماند به «داعش» متوسل شد.
به گزارش جهان به نقل از تسنیم، روزنامه «السفیر» در مقاله‌ای به قلم «محمد نورالدین» نوشته است موضع ترکیه درباره «تهاجم داعش» به عراق و همچنین تحرکات آن در سوریه سوال‌های بسیاری را درباره چرایی حمایت آنکارا از گروه «دولت اسلامی عراق و شام» و «جبهه النصره» و همه گروه‌های تندرویی که به تازگی در سوریه و سپس در عراق به ظهور پیوسته‌اند، مطرح می‌کند.

چند روز پیش، «احمد تورک» شهردار ماردین در نشستی با نماینده اتحادیه اروپا در ترکیه و گروهی از خبرنگاران که در این شهرکردنشین برگزار شد، با ارائه گزارشی مفصل و موثق که همراه با شواهد مستند از جمله تصاویر و فایل ویدیوئی بود، از حمایت رسمی ترکیه از گروه «داعش» خبر داد و اعلام کرد عناصری از گروه داعش در حالی که ملبس به لباس نظامی ترکیه و مجهز به خودروهای نظامی این کشور هستند به داخل (سوریه) عبور می‌کنند. «گیلان پینار» از اعضای حزب حاکم «عدالت و توسعه» نیز با یکی از شورشیان داعش در داخل یکی از چادرها دیدار کرده است.

کردهای سوریه نیز شواهدی درباره باز کردن مرزها بر روی شورشیان «داعش» برای نفوذ به سوریه یا مداوای آنها در ترکیه ارائه داده‌اند آن زمان درگیری‌هایی بین مبارزان کرد و تروریست‌های داعش صورت می‌گرفت.

«آیا آنکارا از داعش حمایت می‌کند یا خیر»، دیگر به عنوان سوال مطرح نمی‌شود؛ چرا که در این‌باره یقین حاصل شده است. سوال اینجاست که یه کدام دلیل یا دلایلی ترکیه به رهبری «حزب عدالت و توسعه» از این گروه تروریستی خطرناک و خشن حمایت می‌کند که مطابق با ارزش‌های اسلام ترکیه نیست.

شاید اولین دلیل آن فروپاشی سیاست خارجی ترکیه و شکست این کشور در سوریه و سپس مصر و عراق و کل منطقه است، امری که آن را وادار کرده است به جای اینکه با اعتراف به شکست، در سیاست‌های خود تجدید نظر و ته مانده آبروی خود را حفظ کند، به شعار معروف ماکیاولی یعنی «هدف وسیله را توجیه می‌کند» متوسل شود و با شیطان به منظور جبران این شکست همکاری کند.

ایران، فعالانه تلاش کرد این سیاست ترکیه را تغییر کند اما «رجب طیب اردوغان» نخست‌وزیر ترکیه بعد از بازگشت از تهران در ماه فوریه گذشته هیچ اقدامی به جز حمله به «کسب» و توصیف شیعه با بدترین صفات در ۱۲ مارس انجام نداد.

به محض اینکه «حسن روحانی» رئیس‌جمهوری ایران، هفته گذشته، ترکیه را ترک کرد اردوغان از طریق گروه «داعش» و همپیمانان آن به عراق یورش برد.

دلیل دوم در این امر نهفته است که ترکیه برای سرنگونی دولت «نوری مالکی» در عراق- حتی قبل از بحران سوریه- با شیوه‌های مختلف از نظارت بر تشکیل فهرست‌های انتخاباتی معارض گرفته تا سازماندهی کودتای نظامی از طریق «طارق الهاشمی»، تلاش کرد و چون در این هدف ناکام ماند به سازمان‌های تروریستی مانند «داعش» متوسل شد تا با یک سنگ بیشتر از یک گنجشک را هدف قرار دهد.

دلیل سوم این است که آنکارا با ایجاد همپیمانی بین «داعش» و گروه‌های معارض سابق (در عراق) تاسیس دولت سنی و نیز تقسیم عراق بعد از اینکه وحدت خود را –هر چند صوری- حفظ کرده است، هدف قرار داده است. عراق یکپارچه همانطور که «احمد داود اوغلو» وزیر خارجه ترکیه ترسیم کرده است به منافع ترکیه خدمت نمی‌کند.

آنکارا بعد از حمایت مالکی از نظام سوریه، از سیاست حمایت وحدت عراق به سیاست تجزیه و تخریب نهادهای سیاسی آن متمایل شد. آخرین گامی که آنکارا در راستای این سیاستش برداشت توافق نفتی با اقلیم کردستان بدون مراجعه به دولت بغداد و صادرات نفت عراق از کردستان به بنادر ترکیه بوده است. آنکارا همچنین شریکی مهم در تخریب و سرقت از کارخانه‌های حلب بود.

دلیل چهارم این است که تقسیم عراق، از دید آنکارا، به تاسیس یک دولت سنی همسایه منجر می‌شود که تا حد زیادی می‌تواند روی کمک‌های مالی آن حساب باز کند. به این ترتیب ترکیه نفوذی در عراق پیدا می‌کند که قبلا فاقد آن بوده است.

درباره دلیل پنجم نیز باید گفت تاسیس چنین فدرال سنی به اعتبار اینکه بر دو استان «الانبار» و «نینوا» حکومت خواهد کرد، از نظر جغرافیایی مرزهای ترکیه و عربستان سعودی را به هم متصل و همچنین «هلال شیعی» را قطع خواهد کرد، طوری‌که ارتباط بین تهران- بغداد از یک‌و و دمشق و مقاومت در لبنان از سوی دیگر قطع خواهد شد و بروز چنین شرایطی ضربه قوی ترکیه و کشورهای عرب (خلیج‌فارس) به نفوذ ایران (در منطقه) محسوب می‌شود. در این مرحله است که ترکیه و عربستان، با وجود اختلافات استراتژی بخصوص درباره مصر و تا زمانی‌که «دشمن شیعه» باشند، به هم وصل خواهند شد.

ششمین دلیل حمایت ترکیه از داعش این است که وضعیت غیر قابل کنترل در عراق و سوریه این امکان را به ترکیه خواهد داد تا در صورت فراهم شدن شرایط مناسب، بار دیگر به موصل بازگردد که بعد از توافق سال ۱۹۲۶ بین انگلیس و عراق از آن خارج شد. موصل یا استان موصل شامل بخش اعظمی از اقلیم کردستان کنونی و نیز بخش‌هایی از استان نینوای فعلی بود. این استان رویای تاریخی را که در عقل سیاسی ترک‌ها نمی‌گنجد را محقق می‌سازد. بعد از خروج ترکیه از موصل، آتاتورک به ترک‌ها گفت زمانی‌که ترکیه قادر به بازگرداندن آن باشد، باید چنین کاری را انجام دهد. اما «تورگوت اوزال» رئیس‌جمهوری سابق ترکیه به اعزام نیروهای این کشور برای اشغال شمال عراق در جریان «جنگ آزادسازی کویت» تلاش کرد تا یک دولت فدرال بین کردهای عراق و ترکیه ایجاد کند و موصل و نفت آن بازگردانده شود. اما نظامیان معارض ترکیه و «ایلدریم آک بولوت» نخست‌وزیر وقت ترکیه مانع از انجام آن شد.

در ۸ فوریه سال ۲۰۰۷، «عبدالله گل» رئیس‌جمهور ترکیه با اشاره به اینکه در صورت تجزیه عراق، ترکیه حق دارد موصل را «بازگرداند»، گفت: «ما موصل را در سال ۱۹۲۶ به عراق متحد تحویل دادیم و الان ما یک عراق متحد را خواستار هستیم.»

در حالی حزب «عدالت و توسعه» هفته گذشته بعد از اقدام یک جوان کرد در پایین آوردن پرچم ترکیه از بالای یک پایگاه نظامی این کشور در دیاربکر آشوبی برپا کرد و این اقدام را ضربه‌ای به امنیت و احساسات ملی ارزیابی کرد که اقدام «داعش» در حمله به کنسولگری ترکیه در موصل و به گروگان گرفتن صدها تبعه این کشور از جمله ۴۹ دیپلمات آن به همراه خانواده‌هایشان را ضربه‌ای به امنیت، احساسات و شان ترکیه توصیف نکرده است.