رباط قلي

[✘ 2gнєтєя4єνєя ✘]

در فاصله 4 كيلومتري جاده آسفالته سنخواست. شوقان آثار كاروانسراي با شكوهي مشاهده مي‌شود كه يادگاري از راه ارتباطي معتبر بين خراسان استرآباد مي‌باشد.
ساخت اين كاروانسرا را به امير عليشير نوائي وزير سلطان حسن بايقرا نسبت مي‌دهند (كلنل ييت سفر نامه خراسان و سيستان صفحه 359).
ناصرالدين شاه ساخت بنا را به زمان تيموريان و يا صفويان نسبت مي‌دهد. در سفرنامه مك‌گريگور، از اين رباط به نام رباط شاه يا شاه عباس نام برده شده است. محمد حسن‌خان صنيع الدوله ( اعتمادالسلطنه ) در صفحات 124و 125 مطلع‌الشمس در خصوص اين رباط مي‌نويسد: يكي از قراي سنخواست ده قلي است واقع در دامنه كوه موسوم به همين اسم كه قسمتي از صعلوك مي‌باشد، و در نيم فرسخي اين قريه رباطي است موسوم به رباط قلي كه سراي معتبري بوده است و بنا آن يك جا از سنگ‌خاره و گچ خالص ساخته شده از كتيبه بالاي در، تقريباً چهار صفحه باقيست و لوح تاريخ افتاده است ولي جودت خط كتيبه شهادت مي‌دهد كه تاريخ بناء از اواسط عهد گوركانيه آن طرف نمي‌گذرد. آن رباط به اسم قريه قلي مشهور شده و آن قريه كه سابقا در نزديكي اين رباط بوده است، به اسم كوه قلي معروف گرديده است.

وضعيت فعلي رباط قلي
اين رباط به شكل مستطيل مي‌باشد كه به صورت شرقي غربي ساخته شده است. سنگهاي الوان به كار گرفته شده در اين بنا به رنگهاي متنوع سبز، قرمز، بنفش و كبود با ملاط و گچ به كار گرفته شده است. طول دقيق 53 متر و عرض 42 متر است. ورودي بنا به پهناي 20/4 است. در گاهي به عرض 5/2 متر و ارتفاع 3 متر اين وروديه را مي‌پوشاند، ظاهراً ارتفاع اين درگاهي بيشتر از اين مقدار بوده است.
ضلع شرقي كه درب ورودي در آن تعبيه شده است دو برج زواياي شمالي و جنوبي دارد كه برج شمالي 70 درصد سالم است برج جنوبي تخريب شده است. محوطه رباط حدود 24 متر طول و 16 متر پهنا دارد. حياط كاروانسرا در هر ضلع داراي ايواني بوده است. اصولا ساخت كاروانسراهاي با پلان 4 ايواني از دوره سلجوقيان به بعد مرسوم شده است ولي بايد قبول داشت كه احداث بناي 4 ايواني با حياط باز مركزي سابقه طولاني در معماري ايران داشته و اين نقشه را مي توان در كاخ اشكاني آشور ملاحظه كرد. در ضلع غربي اين حياط ايوان تخريب شده است و در طرفيت دو ايوان شمالي و جنوبي باقي مانده دو اطاق مشاهده مي‌شود. وروديه بنا كه بر خلاف ساير قسمتها با سنگهاي صيقل داده شده تزيين شده بود و به گواه سفرنامه‌هاي متعدد داراي سنگ لوح بوده است كاملاً ويران شده و در سال اخير باقيمانده سنگ‌ها هم از ديوارها جدا شده و احتمالاجهت ساختمان سازي مورد استفاده اهالي اطراف قرار گرفته است.